گودبرداری بنا بر تعریف مهندسی به هر نوع حفاری پایین تر از سطح زمین و یا پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور تلقی می شود. در دنیای مدرن امروز به دلیل ساخت بناهای چند طبقه و گسترش ساخت و ساز نیاز به پارکینگ در ساختمان در حال افزایش است.
گودبرداری روشی مناسب برای ساخت پارکینگ در ساختمان های چند طبقه می باشد. گودبرداری با توجه به جنس زمین می تواند به چند متر زیر زمین برسد و به منظور دستیابی به خاک سفت و یا ساخت بنایی که قسمتی از آن پایین تر از سطح زمین قرار می گیرد انجام می شود.
به عبارتی دیگر از بین‌بردن برآمدگی ها و برجستگی های زمین به صورت عمیق و یا نیمه عمیق گودبرداری نامیده می شود. با این مقدمه، در ادامه این نوشته از ساختمانچی به بررسی روش های پایدارسازی گود می پردازیم. تا انتها با ما همراه باشید.
اقدامات لازم قبل از انجام گودبرداری
قبل از انجام عملیات گودبرداری باید یکسری اقدامات را انجام داد که به طور خلاصه در زیر به آن ها پرداختیم:
- استحکام زمین و جنس خاکی که قرار است گودبرداری شود باید بر اساس مطالعات ژئوتکنیکی مورد ارزیابی قرار گیرد.
- ناظر و مجری گودبرداری باید بر نقشه و مقاوم سازی دیواره های گود نظارت کند و برنامه گودبرداری را بررسی نماید.
- تاسیساتی که در زیرزمین قرار گرفتند از قبیل لوله های آب و فاضلاب، کابل های برق و تلفن، قنات ها و… باید مورد مطالعه و بررسی قرار گیرند. این تاسیسات باید شناسایی شوند تا از بروز حادثه جلوگیری به عمل آید.
- چاه های آب و فاضلاب و قنات ها باید بررسی شوند.
- قبل از گودبرداری باید ساختمان های مجاور مورد بازرسی قرار گیرند و معابر مجاور برای نصب تجهیزات پایش ارزیابی شوند.
- اگر در اطراف محدوده ای که قرار است گودبرداری شود ایستگاه تردد وسایل عمومی قرار دارد، باید به مسئولین ذی‌ربط اطلاع دهند.
- در صورت وجود زمین زراعی و یا باغچه در اطراف مکان گودبرداری باید خاک آن ها را بررسی نمود.
- ضایعات ساختمانی، تخته سنگ ها و سایر موانع باید از محل گودبرداری خارج شوند.
- به منظور انجام گودبرداری باید از نیروهای باتجربه بدین منظور استفاده شود. علاوه بر آن افراد متخصص موظف به نظارت بر کار کارگران می باشند.
- اگر گودبرداری در مجاورت معابر عمومی صورت می گیرد باید فاصله 150 سانتی متری لبه گود با معابر رعایت شود و علاوه بر آن از علائم هشدار دهنده برای آگاهی عابرین استفاده گردد.
- قبل از گودبرداری باید مجوزهای لازم از سازمان هایی نظیر سازمان آب و فاضلاب، اداره گاز، اداره برق، شهرداری و… اخذ شود.
- ساکنین ساختمان های مجاور باید از زمان گودبرداری آگاه و هشدارهای لازم به آن ها داده شود.
اجرای گودبرداری
اصولا گودبرداری برای ساخت طبقات پایین تر از سطح زمین نظیر انبارها، موتورخانه ها، پارکینگ ها و… استفاده می شود. برای گودبرداری های کوچک می توان از ابزاری مانند بیل و کلنگ استفاده نمود. اما برای گوبرداری های حجیم باید از تجهیزات و دستگاه های مکانیکی پیشرفته نظیر لودر استفاده کرد.
حداکثر عمقی که می توان گودبرداری کرد تا روی پی است که علاوه بر آن چند سانتی متر دیگر نیز برای عبور لوله ها از خاک برداشته می شود. برای این که جداره های اطراف گود به داخل گود ریزش پیدا نکنند باید به آن ها شیب ملایم داد.
زاویه ای که این دیواره ها با خط قائم می سازند به خاک گود بستگی دارد. البته به دلیل این که فاصله بین دیوار گود و دیوار ساختمان با مصالح ساختمانی پر می شود مقرون بصرفه ترین راه کوچک تر گرفتن زاویه دیوار گود است.
علاوه بر آن به منظور کاهش هزینه و کار اضافی در گودبرداری اقدام به ایجاد دیوار مانع می نمایند. در زمین هایی که سطح آب های زیرزمینی بالاتر قرار دارد ممکن است در محل گودبرداری آب جمع شود.
در این مورد باید یک سوراخ در وسط گود حفر شود تا آب ها به سمت آن روانه شوند، سپس با وسیله ای مناسب نظیر پمپ آن ها را از گود خارج نمود.
هر ساله پروژه هایی آغاز می شوند که اولین بخش در اجرای آنها خاکبرداری است. اهمیت خاکبرداری و گودبرداری نه تنها به دلیل پیچیدگی های مهندسی بلکه به دلیل نگرانی ساکنان ساختمان های مجاور از این موضوع بسیار حائز اهمیت است.
با توجه به اهمیت این موضوع بر آن شدیم که به گفتگویی تخصصی با دکتر نادی، دکترای ژئوتکنیک و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف آباد بپردازیم:
انواع گسیختگی کدام اند؟
یکی از مواردی که ممکن است ریزش گود اتفاق نیفتد گسیختگی خاک زیر پی ساختمان مجاور است. این مورد بیشتر برای سازه‌های بنایی رخ می‌دهد.
در این شرایط گوه‌ی گسیختگی زیر پی مجاور گودبرداری اتفاق می‌افتد. در این شرایط دیواره‌ی گود مشکلی پیدا نکرد بلکه گوه گسیختگی ایجادشده است.
مورد دیگر عوامل مؤثر روی ظرفیت باربری پی مانند ضریب انحراف بار است که در مکانیک خاک و پی سازی بررسی می‌شود. این مورد زمانی اتفاق می افتد که گودبرداری انجام شده است.
اما زمانی که خاکبرداری انجام می شود فشار از یک‌طرف برداشته می شود. در نتیجه انحراف بار ناشی از نیروی افقی در یک سمت رخ می دهد. مورد دیگر ضریب شیب است که در ظرفیت باربری تأثیر می‌گذارد و زمانی تأثیرگذار است که گودبرداری با زاویه و یا به صورت قائم انجام می شود و سپس این ضریب اعمال می گردد.
در این مورد نوع دیگری از آسیب گود که ایجاد گوه گسیختگی در دیواره گود است، رخ می دهد. نوع دیگری از آسیب، ریزش شیروانی ها است که ممکن است طی فرایند شهرک سازی در این نقاط، راه سازی، عبور تأسیسات و عواملی از این قبیل دچار مشکل شود.
موردی که در این میان باید به آن توجه کرد بحث عملکرد سازه‌ای است به طوری که اگر گسیختگی اتفاق نیفتد، ترک خوردگی ساختمان مجاور تا چه حد مجاز است؟ تغییر شکل مجاز چقدر است؟ آیین نامه ها در این خصوص چه مواردی را بیان می‌کنند؟
باید بیان کرد که این موارد در آیین نامه ابهام دارند و صراحتی وجود ندارد. آیین نامه تنها بیان می‌کند که می بایست اثرات گود روی ساختمان مجاور بررسی شود ولی در مورد این موضوع که این مقدار تا چه حدی می بایست محدود شود، عددی ارائه نمی شود.
یکی دیگر از عوامل مؤثر در تخریب گود خطا در فرضیات است. مواردی چون ناهمگنی خاک در اثر عبور خطوط لوله، اثر ناهمسانی خاک در درزها و شکاف ها، تغییر شکل خاک ناشی از تغییر رطوبت، افزایش فشار آب منفذی می توانند روی تخریب گود تأثیرگذار باشند.
پایدارسازی گود چه روش هایی دارد؟
روش اولی که با آن می‌توان پایداری شیب را حاصل کرد حذف گوه‌ی گسیختگی به‌صورت شیب‌دار یا شیب پلکانی می باشد. استفاده از المان های طره ای چون شمع و دیوار حائل روش دیگری است و به صورتی اجرا می شود که بخشی از این المان طره ای داخل زمین قرار گیرد و در نتیجه فشار خاکی که وارد می شود به سبب گیرداری شمع یا دیوار حائل در داخل خاک، از ریزش جلوگیری می کند.
نکته استفاده از این روش این است که می بایست سختی این المان های طره ای زیاد بوده و در نتیجه ابعادشان بزرگ و با توجه به موقعیت و شرایط حدود 0.8 تا 1.1 متر باشد. روش های دیگر پایدار سازی گود می تواند خرپا یا مهار متقابل و یا نیل و انکر باشد.
ممکن است در برخی شرایط امکان اجرای نیل به دلایلی چون ورود به حریم همسایه و عدم کسب اجازه وی یا هجوم بیش از حد آب و عدم امکان احداث دیوار شاتکریت، فراهم نباشد.
در این موقعیت شرایط خاص می باشد و می بایست با استفاده از سپر کوبی یا همان احداث دیوار فولادی و پس از آن اجرای مهار متقابل یا نیل و انکر پایداری را حاصل نمود.
دربرخی موارد ممکن است بنا به دلایلی چون برخورد به مانع سنگی و یا ارتعاش در محیط شهری، امکان کوبیدن صفحه وجود نداشته باشد. در این صورت می توان از روش هایی چون تزریق استفاده کرد، بدین صورت که ابتدا خاک را با تزریق پایدار کرد و سپس گودبرداری را انجام داد.
روش هایی مثل جت گروتینگ یا اختلاط عمقی راهکارهایی هستند که ابتدا خاک را با استفاده از دوغاب پایدار کرده و سپس گود برداری انجام می شود.
روش دیگر استفاده از سازه اصلی به عنوان سازه نگهبان است. در این حالت در زمان احداث گود پی وجود ندارد. پس سازه اصلی موقتا روی شمع اجرا می شود. بدین ترتیب که چاه کنده شده، شمع اجرا شده و سازه اصلی روی شمع قرار می گیرد.
نکته ای که در مورد روش نیلینگ وجود دارد این است که استفاده از این روش در زمین های شهری نیاز به اجازه همسایه مجاور دارد.
روش اجرای نیلینگ چگونه است؟
برای مثال عمق گودبرداری 10 متر است. ابتدا یک یا دو متر خاکبرداری را انجام داده به صورتی که طی گودبرداری اولیه، گسیختگی زیر دیوار همسایه اتفاق نیفتد. بعد از این مرحله با دستگاه هایی چون دریل واگن یا راسول، حفاری به قطر حدودی 10 سانتی متر (کمی بیشتر یا کمتر) و با زاویه 10 تا 15 درجه نسبت به افق، انجام می شود.
در مورد طول نیل باید گفت که این مقدار رابطه مستقیم با عمق گود برداری دارد،. چرا که با افزایش عمق حفاری گوه گسیختگی بزرگ تر می شود و به نیل بلندتری برای مهار گود نیاز است. طول نیل تابعی از عمق گود و مشخصات خاک است. به طور حدودی می توان گفت که طول نیل های ردیف اول حدود 1 تا 1/2 عمق گود می باشد.
بعد از اتمام حفاری و خروج مته، میلگرد و شلنگ تزریق وارد می شود. سپس با استفاده از شلنگ تزریق، دوغاب تزریق می گردد. بدین ترتیب میلگرد به خاک متصل می گردد. پس از این مرحله زهکش را قرارداده تا آب جمع نشود.
دلیل استفاده از زهکش یا ژئودرین، جلوگیری از افتادن آب در پشت نیل است. در غیر این صورت باید نیل برای مقاومت در برابر فشار آب طراحی شده باشد. اگر این موارد رعایت نشوند نیل دچار آسیب می گردد.
سپس شبکه فولادی را به منظور مسلح‌کردن دیوار جای گذاری کرده و پس از این مرحله بتن پاششی اجرا می شود. بتن پاششی به روش خشک بدین معناست که شن و ماسه و سیمان جدا و آب جدا از دو شلنگ وارد می شوند و در سر نازل با هم مخلوط می گردند. در نهایت نیز صفحه، واشر و مهره بسته می شوند.
بدین ترتیب مرحله اول در قسمت بالایی گود انجام می شود. ادامه پایدارسازی گود با نیلینگ در اعماق پایین تر، دقیقا با همین مراحل تکرار می شود. در حالت عادی و تا زمانی که خاک تغییر شکل پیدا نکرده عملا نیرویی به نیل وارد نمی شود.
به بیان دیگر شرط اعمال نیرو به نیل تغییر شکل گود است. تغییر شکل حدود 2 هزارم عمق گود می باشد. برای مثال اگر عمق گود 10 متر باشد، تغییر شکل 2 سانتی متر و اگر 20 متر باشد تغییر شکل 4 سانتی متر می باشد. اما تغییر شکل 4 سانتی متر موجب آسیب به سازه های پیرامونی می گردد. بنابراین می بایست این تغییر شکل کاهش پیدا کند به این منظور از نیل پس تنیده یا انکر استفاده می شود.
پس انکر یا مهاری همان نیل یا میخ پس تنیده می باشد. در نتیجه زمانی که عمق گود زیاد است برای جلوگیری از تغییر شکل از مهاری که کابل یا میلگرد است، استفاده می شود.
به طور کلی می توان گفت مسلح‌کردن خاک بیشتر در احداث دیواره بکار می رود تا پایدارسازی دیواره و این تسلیح بدین صورت انجام می شود که خاک لایه لایه برداشته‌شده، سپس مسلح کننده ها را کار می گذارند.
استفاده از مسلح‌کننده مانند این است که یک سر طناب را داخل خاک به خارج از گوه گسیختگی قلاب کرده و قسمتی از طناب داخل گوه قرار گیرد. استفاده از مسلح کننده ها بیشتر در موارد خارج از شهر استفاده می شود، البته در مواردی چون ساخت کوله های پل در محیط شهری نیز کاربرد دارد.
روش تاپ داون Top Down چیست؟
این روش بیشتر برای سازه های اسکلت فلزی استفاده می‌شود. اگرچه برای سازه های بتنی پیش‌‌ساخته و درجا نیز کاربرد دارد. برای مثال خانه بخردی مربوط به دوره صفویه با بیش از 400 سال قدمت می باشد. زمانی که تخریب ساختمان مجاور آغاز شد، ترک هایی در خانه بخردی نمایان شد؛ بنابراین عملیات تخریب متوقف گشت و چاه هایی احداث شد.
عمق این چاه ها حدود 14 متر بود که 5 متر بیشتر از عمق گودبرداری یعنی 9 متر می باشد. در مرحله بعد آرماتوربندی و قالب بندی ستون ها در داخل چاه انجام شد و بتن ریزی اجرا گشت و سپس ستون همه طبقات و سقف طبقه بالا نیز انجام شد.
پس از اجرای ستون های بتنی فاصله بین این ستون ها و ساختمان کاه گلی بخردی با آجر و گچ پر شد. لذا خانه بخردی تخریب نشده و می تواند به این سازه جدید تکیه کند و اکنون می توان عملیات تخریب سازه مجاور را ادامه داد.
بدین ترتیب با اجرای هر مرحله از تخریب و خاک برداری می توان سقف آن طبقه را احداث کرد و درنهایت نیز پی اجرا می‌شود. سپس عملیات از بالا به پایین انجام می شود که به معنی همان تاپ دان top down است. کاربرد این روش زمانی است که عمق گود زیاد می باشد و دو تا سه طبقه یا حتی تعداد بیشتری از طبقات باید بسته شوند. در این صورت استفاده از این روش بسیار مناسب است.
برای مثال در زمانی که گودبرداری در کنار ساختمان پنج طبقه آجری با ملات گل، در حال انجام است و اگر قرار باشد از نیل استفاده شود تنها می توان زیر سازه را پایدار کرد. اگر با افزودن المان فولادی یا سولجر نهایت می توان یک طبقه را محافظت کرد، استفاده از خرپا نیز برای بیشتر از یک طبقه توجه اقتصادی ندارد. بنابراین می توان از روش top down استفاده کرد. بدین ترتیب که چاه را احداث می کنند، ستون ها را اجرا می نمایند و در نهایت خاک برداری انجام شود.
با استفاده از این روش می توان تعداد طبقات بیشتری را محافظت نمود. در واقع در این روش سازه اصلی همان سازه نگهبان است که موقتا روی شمع ها می نشیند.
چگونه می توان بهترین روش را برای پایدارسازی گود انتخاب نمود؟
به طور کلی در انتخاب روش گود برداری بایستی به هزینه های اقتصادی توجه شود. تقریبا تا دوطبقه زیرزمین استفاده از خرپای فلزی نسبت به نیلینگ از لحاظ اقتصادی توجیه پذیر می باشد. در غیر این صورت توجیه اقتصادی روش نیلینگ بیشتر است.
مورد دیگری که تاثیر گذار می باشد، استفاده از عایق رطوبتی است. باید بررسی شود که آیا هجوم آب اتفاق می افتد یا خیر. اگر این موضوع رخ می دهد یا خاک ریزشی شدید است، می بایست در مرحله اول دیواره احداث گردد و سپس گودبرداری انجام شود.
نحوه اجرای دیواره یا به صورت تزریق و یا به صورت اختلاط عمقی می باشد. به عبارتی ابتدا خاک بهسازی می شود و سپس گودبرداری اجرا می گردد.
برای مثال برای گودبرداری ماسه بادی کویری حتما لازم است که قبل از عملیات، خاک و سیمان ترکیب شوند، خاک محکم شود و سپس خاکبرداری اجرا شود. همچنین اگر در مناطق ساحلی که در هنگام خاک برداری با هجوم آب مواجه خواهیم بود می بایست تمهیداتی چون سپرکوبی، شمع کوبی و یا شمع درنظرگرفته شود و بعد از احداث دیواره گود برداری انجام پذیرد.
در صورتی که می توان آب را زهکشی کرد، می توان از هر یک از روش ها با درنظرگرفتن مسائل اقتصادی و قوانین و ضوابط استفاده کرد. مواردی که ذکر شد بیان کلی برای انتخاب روش مناسب پایدار سازی گود بود.
در زمان گودبرداری چه نکاتی باید در نظرگرفته شوند؟
اطلاعات موردنیاز قبل از اجرای عملیات، توپوگرافی منطقه و زمین های اطراف می باشد تا در صورت وجود، گودال یا تپه مشخص باشد. نحوه زهکشی سطحی نیز باید بررسی شود تا امکان هجوم آب سطحی مشخص شود. آیا در آن محدوده فضای سبزی وجود دارد تا در حین آبیاری آن، آب به دیواره گود نفوذ کند.
هم چنین باید به گودبرداری های مجاور نیز دقت شود. برای مثال اگر به فاصله 6 متر از یک پروژه جدید، پروژه دیگری با عمق گودبرداری 10 متر در حال اجرا است نمی توان برای پایداری گود پروژه جدید از روش نیلینگ استفاده کرد، چرا که وارد حریم همسایه می شود.
مورد دیگری که باید به آن توجه شود دسترسی های محلی و کنترل ترافیک است. برای مثال در برخی از کوچه های باریک و کم عرض شهر امکان تردد بیل مکانیکی وجود ندارد و اجرای پایدارسازی گود با محدودیت هایی رو به روست.
وجود خاک دستی و نامناسب موضوع دیگری است که باید به آن توجه شود. در قسمت هایی که خاک دستی یا خاک آن محدوده مخلوط می شود، استفاده از روش نیلینگ خیلی قابل اعتماد نیست، چرا که نمی توان به درستی تشخیص داد که نوع خاک و خواص آن چیست.
توصیه می شود از روشی برای پایدارسازی گود استفاده شود که می توان از آن مطمئن بود. روش هایی مانند اجرای شمع که در این مواقع، شرایط بهتری را ایجاد می کند.
تاسیسات زیربنایی چون لوله های آب و گاز نیز باید بررسی شوند. اگر روش نیلینگ مورد استفاده قرار می گیرد باید به صورتی باشد که با تاسیسات برخوردی نداشته باشد و یا در حین احداث سازه باید دقت شود که آسیبی به سازه های زیربنایی وارد نشود.
بررسی عدم ورود به حریم سازه های مجاور در روش هایی مانند میخ کوبی و استفاده از مهاری، یکی دیگر از نکاتی است که در پایدارسازی گود باید بدان توجه شود.
علاوه بر مواردی که در بالا توضیح دادیم، مطالعات زیر سطحی شامل عمق و تعداد گمانه نیز از جمله موارد تأثیر گذارند. برای مثال برخی آیین نامه ها عمق مناسب گمانه زنی و مطالعه روی خواص خاک را دو برابر عمق گود می دانند.
تعیین سطح آب زیر زمینی و نوسانات آن یکی دیگر از مواردی است که باید در پایدارسازی گود در نظر گرفته شود. این آیتم برای نواحی اطراف رودخانه بسیار مهم است؛ چرا که ممکن است بنا به دلایلی مانند برداشت بیش از حد آب زیرزمینی و یا خشکسالی، تراز آب زیر زمینی افت کند.
پس از مدتی مجددا تراز آب زیرزمینی بالا می آید و اگر این موضوع در نظر گرفته نشود و سازه برای تراز پایین تر آب طراحی شود، در صورتی که این شرایط برهم بخورد و تراز آب بالا بیاید مشکلاتی به وجود خواهد آمد. موارد فوق الذکر با انجام آزمایشات آزمایشگاهی و صحرایی و مدل سازی نرم افزاری قابل بررسی و کنترل می باشند.
به منظور پایداری گود چه مواردی باید در نظر گرفته شوند؟
پایداری را می توان با در نظرگرفتن گسیختگی خاک، جوشش ماسه و برکنش کف، کنترل نمود. هم چنین تغییر شکل ها و حرکات جانبی دیواره و ساختمان های مجاور، بالا زدگی کف، نشست تأسیسات و سازه های پیرامونی نیز می‌بایست بررسی شوند. پس از در نظرگرفتن این موارد آنالیز تنش انجام می‌شود.
به این معنا که میخ، خرپا، مهار متقابل یا سایر اجزا چه نیرویی را تحمل نموده و بعد از تحلیل این موارد، طراحی انجام می شود. بنابراین کنترل پایداری، کنترل تغییر شکل و آنالیز تنش مواردی هستند که در طراحی گود می بایست در نظر گرفته شوند.
سازه هایی که به منظور پایدارسازی گود طراحی می شوند به دو صورت موقت و دائم می باشند. طبق آئین نامه انجمن حمل و نقل و بزرگراه های امریکا FHWA، اگر استفاده از این سازه ها کمتر از 2 سال به طول بیانجامد آن سازه موقت و در غیر این صورت آن سازه دائم می باشد.
تفاوت اساسی در طراحی سازه نگهبان دائم و موقت بدین صورت است که در طراحی سازه موقت نیازی به اعمال بار لرزه ای نیست. در حالی که برای طراحی سازه دائم بار لرزه ای نیز باید در نظرگرفته شود.
چگونه می توان فشار آب را کنترل کرد؟
به طور کلی مبحث مهار آب هم در زمان احداث گود مدنظر است و هم در زمان بهره برداری از سازه باید به این موضوع توجه شود. در زمان احداث گود به دو روش استفاده از سیستم زهکشی و یا احداث دیوار آب بند می توان آب را مهار کرد.
زهکشی بدین معنی است که آب وارد شده اما تخلیه می گردد و یا سطح آب از طریق احداث چاه، پایین انداخته می شود. برای احداث دیوار آب بند نیز با استفاده از شمع های هم پوشان، دیوار بتنی یا تزریق از ورود آب ممانعت به عمل می آید.
در زمان بهره برداری نیز سیستم زهکشی مشابه با زمان ساخت می باشد. اما در این مرحله سیستم عایق، دیواره آب بند نیست؛ بلکه استفاده از سیستمی مانند عایق های پایه قیری، عایق های پایه پلیمری (پلی اتیلن ها و پی وی سی ها) یا عایق های پایه رسی (GCL) می باشد.
حین گود برداری در محیط شهری به چه مواردی باید توجه داشت؟
به منظور خاکبرداری در محیط شهری باید به حفاظت و نگهداری از تاسیسات شهری، ساختمان های مجاور، مباحث مربوط به آثار تاریخی، دفع پساب های حفاری، آبکش گود و محل تخلیه بدین معنی که پس از زهکشی آب در کجا تخلیه شود، ورود به حریم مجاور و حفظ و نگهداری درختان، قنات ها و چشمه ها مواردی هستند که ممکن است حین گودبرداری در محیط شهری با آن مواجه شد.
لازم به ذکر است در حین اجرای گودبرداری باید قوانین و مقررات مربوط به این بخش رعایت شوند. برای مثال دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان، دستورالعمل اجرایی گودبرداری را ارائه می کند. در آن شرح وظایف ناظر و کارفرما مشخص است و سطوح خطر هم در این دستورالعمل می باشد. هم چنین می بایست به مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان نیز رجوع شود.
کلام پایانی
در پایان لازم می دانیم از دکتر نادی که مشتاقانه وقت و اطلاعات ارزشمندشان را در اختیار مجموعه ساختمانچی و همراهان ما قرار دادند، صمیمانه تشکر کنیم. در صورت تمایل، نظرات خود را در این باره با ما در میان بگذارید.
