آهک متریالی مهم در صنعت ساخت و ساز است که از آن برای ساختمان سازی، جاده سازی، تولید ملات، تولید و تقویت بتن، تولید سیمان، شفته کاری و … استفاده می شود.
این ماده از اکسید کلسیم تشکیل می شود و قابل ترکیب با سایر اکسیدها است. این متریال ترکیبی قلیایی و بسیار قوی دارد و به صورت سنتی، صنعتی و یا از ماسه بادی تولید می شود.
اهک از جمله مصالحی است که استحکام و چسبندگی ملات را بالا می برد و از ترک خوردگی سطح پس از آن که خشک شد جلوگیری می کند. این ماده پودری سفید رنگ با وزن بسیار سبک است، در نتیجه حمل و نقل و استفاده از آن آسان می باشد.
این متریال یکی از مصالح سنتی است که در مقایسه با سایر مصالح قیمت ارزان تری دارد. این ماده در انواع مختلف تولید و مورد استفاده قرار می گیرد که در این نوشته از ساختمانچی به معرفی آن ها می پردازیم. با ما همراه باشید.
انواع آهک
انواع آهک عبارت اند از:
آهک زنده یا پخته
به منظور تفکیک ناخالصی های آهک آن را حرارت می دهند. وقتی آهک حرارت می بیند گاز کربنیک از آن جدا می شود، در نتیجه خالص تر می شود و به اکسید کلسیم نزدیک تر می گردد.
این مدل نمونه خالص ترین نوع آهک است که آهک زنده نام دارد. این متریال مقاومت کمی در برابر رطوبت از خود نشان می دهد و اگر با آب ترکیب شود یک واکنش گرمایی به همراه نور و بخار آب صورت می دهد. این نوع متریال به عنوان یک افزودنی در تولید سیمان کاربرد دارد.
اهک دولومیتی
آهک دولومیتی یا منیزی دارای مقدار زیادی منیزیم است و به آرامی می شکفد. این مصالح از ترکیب کربنات کلسیم با کربنات منیزیم تشکیل می شود و به منظور متراکم نمودن بتن، ساخت سنگ تزئینی، تولید کود کشاورزی، تنظیم PH خاک زمین کشاورزی و در صنایع فولاد و ذوب آهن مورد استفاده قرار می گیرد.
قیمت این مصالح در مقایسه با نمونه زنده ارزان تر است و از ویژگی های آن می توان به سخت شدن پس از گیرش در هوا اشاره نمود.
آهک آبی
آهک آبی از کلسینه شدن سنگی که حاوی آلومینا و سیلیس است حاصل می گردد. این متریال حاوی اکسید کلسیم و خاک رس است و سرعت شکفتگی آن به کندی صورت می گیرد و حجم آن زیاد افزایش پیدا نمی کند.
ترکیب شیمیایی آهک آبی همانند سیمان پرتلند است اما مقاومت آن از این نوع سیمان کمتر بوده و گیرش آن نیز آهسته تر است.
اهک نیمه آبی
آهک نیمه آبی نوعی ماده خالص تنها با مقدار جزئی خاک رس است و در مقایسه با نمونه زنده مقاومت بالاتری دارد. این نوع متریال به منظور پی سازی در خاک های کم سولفات مورد استفاده قرار می گیرد.
این نمونه به آرامی می شکفد و افزایش حجم آن ناچیز است. گیرش آهک نیمه آبی در آب صورت می گیرد که پس از آن بسیار سخت و سفت می شود.
آهک هیدراته
این متریال می تواند ذرات معلق در آب را جذب کند، از این رو از آن به منظور تصفیه آب استفاده می شود.
علاوه بر آن در مرغداری ها به منظور ضدعفونی کننده و در صنایع کاغذ برای تولید خمیر کاغذ مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده قلیایی از قابلیت تنظیم کنندگی PH برخوردار است و در تنظیم اسیدیته کاربرد دارد.
آهک هیدراته از ترکیب آهک زنده با آب حاصل می شود و ساختار شیمیایی آن با جذب هیدروژن از اکسید کلسیم به هیدروکسید کلسیم تبدیل می شود.
ساختار این ماده متشکل از بلورهای بی رنگ است و ظاهر آن به شکل پودر سفید رنگ می باشد. آهک هیدراته با نام هایی نظیر آهک مرده، آب دیده، شکفته و هیدروکسید کلسیم نیز شناخته می شود.
کاربرد آهک در ساخت و ساز
- از این متریال برای پرکردن درزها و بهم پیوستن لایه های خاک استفاده می شود.
- این متریال برای پایدار کردن و تثبیت نمودن کانال ها و زمین بستر راه ها کاربرد دارد.
- از حمله ریشه درخت ها به کانال ها و تخریب آن ها جلوگیری می کند.
- این ماده در صنایع مختلف از قبیل صنایع آب، فولاد، سیمان، صنایع شیشه، آجرسازی و … استفاده می شود.
- در مکان هایی که خاک زیر آسفالت رسی است به منظور جلوگیری از نشست خاک به کار می رود.
- برخی از مواد عایقی شامل سیلیس و آهک هستند، در واقع آهک به عنوان عامل پیوند با سیلیس واکنش نشان می دهد، در نتیجه سیلیکات کلسیم شکل می گیرد. از واکنش سیلیکات و آهن نیز در عایق سازی استفاده می شود.
- به منظور افزایش مقاومت بتن در برابر آب و متراکم نمودن آن، به محصولات بتنی، این ماده افزوده می شود.
- افزودن این متریال به ملات مورد استفاده برای بازسازی بناهای تاریخی، این امکان را برای دیوار فراهم می کند که در شرایط مختلف بدون ایجاد خسارت منقبض یا منبسط شود.
- 6 الی 20 درصد سیمان پرتلند از آهک تشکیل می شود. این نوع سیمان به صورت پودری بسیار نرم با مقاومت بسیار بالا و نفوذ ناپذیری کافی است.
- از شفته به منظور ایجاد بستری مقاوم برای عایق بندی استخرها و ساخت سازه های گوناگون استفاده می شود.
- استفاده از آن در گچ کاری باعث افزایش مقاومت و استحکام گچ می شود.
- استفاده از این متریال در ملات سیمان قدرت چسبندگی آن را بالابرده و از نشتی آب جلوگیری می نماید.
مزایای آهک
- عنصر کلیدی در ساخت ملات و گچ
- خواص اتصال که منجر به ایجاد ساختارهای مقاوم می شود
- اصلاح کننده خاک در صنعت کشاورزی و تنظیم کننده PH خاک های اسیدی برای رشد بهتر گیاهان
- دارای خواص ضدعفونی کننده به دلیل ماهیت قلیایی آهک
- مدیریت فضولات حیوانی به دلیل خواص آنتی باکتریالی و کاهش عوامل بیماری زا و بو
- عامل روان کننده در طول فرایند تصفیه در صنعت فولاد
معایب آهک
- تاثیرات منفی بر روی اکوسیستم و محیط زیست به دلیل آزاد کردن CO2 به هنگام استخراج و فرآوری
- خاصیت خورندگی و سوزاندن پوست و چشم در صورت تماس
- زمان واکنش آهسته نسبت به سیمان و گچ
- مقاومت فشاری کمتر نسبت به مصالح دیگر
- آسیب در برابر هوازدگی
نکات تکمیلی
آهک یک ماده رسوبی و معدنی است که منشاء شیمیایی دارد و از ناخالصی هایی همانند هیدروکسید، کربنات و اکسید تشکیل می شود.
نوع آهک بر اساس نوع خالصی موجود در آن تعیین می شود. در سال میلیون ها تن آهک تولید می شود و برای مصارف ساختمانی و تولید بتن و سیمان مورد استفاده قرار می گیرد.
رنگ این متریال خالص سفید رنگ است و تغییر رنگی که بعضاً در آن نمایان می شود به دلیل وجود ناخالصی در آن است. اگر ناخالصی های موجود در آن از کربنات کلسیم باشند، سنگ دولومیتی نام می گیرند که پس از پخت به آهک منیزیومی تبدیل می شوند.
اما اگر در آن مواد سیلیسی و رسی وجود داشته باشد، این سنگ پس از پخت، آهک آبی یا آهک نیمه آبی نام می گیرد.
