چگونه خانه خود را در برابر زلزله ایمن کنیم؟[+اصول مقاوم سازی ساختمان]

به منظور ایمنی خانه در برابر زلزله باید نکاتی را مد نظر قرار دهید تا از آسیب های ناشی از این حادثه طبیعی در امان بمانید. یک زمین لرزه می تواند زندگی و خانه شما را ویران کند. پس اگر در یک ناحیه زلزله خیز زندگی می کنید باید برای کاهش خسارات احتمالی ناشی از زمین لرزه ، مصالح ساختمانی مقاوم را برای خانه خود فراهم کنید.

اگر هم در حال نقل مکان به خانه ای در یک ناحیه زلزله خیز هستید، تحقیق کنید که آخرین زلزله چه موقع و در چه تاریخی رخ داده است و تا چه حد در آن مکان طی یک دهه قبل متداول می باشد.

در ادامه به بیان عوامل مهم در تخریب سازه بر اثر زلزله می پردازیم. در نهایت نیز نکات مهم در کاهش صدمات ناشی از زلزله و ایمنی خانه در برابر این بلای طبیعی را بیان می کنیم. با ساختمانچی همراه باشید.

عوامل تخریب ساختمان در اثر زلزله

ارزیابی و پیش بینی نادرست زمین لرزه

بررسی و ارزیابی نادرست خصوصیات زلزله پیش بینی شده که در طرح زلزله سازه انجام گردیده، رایج ترین و مهم ترین عامل آسیب دیدن ساختمان ها است. البته این تنها فاکتور مهم محسوب نمی شود. ویژگی های دیگری از سازه وجود دارند که به عنوان نقطه ضعف در برابر لرزه در نظر گرفته می شوند.

ستون های آسیب پذیر

آمارها نشان می دهند که اکثر تخریبات ناشی از زلزله در ساختمان ها، به دلیل عدم مقاومت ستون ها و شکست آن هابوده است. ستون ها ممکن است در اثر تخریب بتن به دلیل بارهای وارده و یا ناکافی بودن تعداد گره ها در مکان های مشخص آسیب ببینند.

عدم قرارگیری هسته سازه در موقعیت مناسب

اصلی ترین و سخت ترین المان در سازه، هسته آن می باشد. موقعیت هسته با توجه به ساختمان مسلماً رفتار سازه را در طول زلزله تحت تاثیر قرار داده و نقش مهمی در میزان خسارات ایفا خواهد کرد. آمارها نشان می دهند که درصد پایینی از ساختمان ها به علت بی قاعدگی هسته راه پله ها و آسانسورها تخریب می شوند.

طبقه همکف نرم

ساختمان با طبقه نرم به ساختمانی می گویند که یک یا چند طبقه از آن به دلیل دارابودن درب، پنجره یا فضاهای تجاری بزرگ از مقاومت و سختی لازم در برابر زلزله برخوردار نیستند. نرم بودن طبقه همکف از دیگر عواملی است که می تواند خسارات جبران ناپذیری در اثر زلزله به ساختمان وارد کنند.

هنگامی که شدت سختی در سطح مشخصی از سازه کاهش پیدا می کند، تاکید بر المان های ساختاری اعضای انعطاف پذیر افزایش پیدا می کند، در نتیجه دچار شکست می شوند. زمانی طبقه همکف نرم بنا می شود که برای اهداف تجاری و ایجاد فضاهای وسیع مورد استفاده قرار گیرد.

ستون های کوتاه

شکست ستون های کوتاه در اثر زلزله در مقایسه با شکست ستون های معمولی کمتر رایج است. با این حال ستون کوتاه ممکن است به روش انفجاری برش بخورد و در نهایت منجر به فروپاشی سازه شود.

شکل پلان کف

پلان کف مربعی شکل، بهترین رفتار لرزه ای را در مقایسه با اشکالی نظیر x ،I و + از خود نشان می دهد. می توان گفت میزان تخریب ناشی از زمین لرزه به شکل پلان کف بستگی دارد.

شکل ساختمان در ارتفاع

این واقعیت ثابت می کند که ساختمان هایی که دارای طبقات بالایی منظم تری هستند واکنش لرزه ای بهتری در مقایسه با ساختمان هایی که طبقات بالایی آن ها دارای شکست یا عقب نشینی است از خود نشان می دهند.

دال هایی که بدون تیر توسط ستون نگهداشته می شوند

سیستم دال تخت یک سیستم ساختاری آسیب پذیر می باشد. این سیستم مقاومت قابل قبولی در برابر تاثیرات لرزه ای از خود نشان نمی دهد. این سیستم ساختاری از قابلیت شکل پذیری کمی برخوردار است.

به همین دلیل توصیه می شود از دال های تخت استفاده نشود. مگر این که ساختارهای مقاوم در برابر لرزش نظیر دیوارهای برشی و قاب های انعطاف پذیر همراه با آن به کاربرده شوند.

تعداد طبقات

طبق داده های آماری، آسیب پذیری ساختمان در برابر نیروهای زلزله در صورتی که تعداد طبقات بیشتر باشد، افزایش پیدا می کند. از این رو میزان تخریب ها در ساختمان های مرتفع (بالاتر از 3 طبقه) در مقایسه با ساختمان های دو طبقه بیشتر است.

نوع فونداسیون

نوع فونداسیون ساختمان به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر میزان خسارات ناشی از زلزله اثرگذار خواهد بود. در رابطه با تاثیر مستقیم فونداسیون می توان ویژگی هایی نظیر گسیختگی خاک فونداسیون، شکست اعضای فونداسیون نظیر تیرها، نشست خاک، لغزش عمومی یا بخشی از خاک را در نظر گرفت.

تاثیرات غیر مستقیم نیز شامل حرکات صفحه پایه ستون های منفرد در فونداسیون های مجزا می باشند که به یکدیگر متصل نشدند و یا هنگامی که تیرهای بین فونداسیون انعطاف پذیر باشند.

نکات مهم در ایمن سازی خانه در برابر زلزله و کاهش خسارات آن

صفحات جداکننده سطح زیرین ساختمان از پی

در صورت امکان سعی نمایید ساختمان های جدید را بر روی صفحات جدا کننده سطح زیرین ساختمان بسازید. این صفحات اغلب به طور متداول از جنس سرب و مواد ارتجاعی تولید می شوند که همراه با لایه هایی از فولاد روی همدیگر و بین فوندانسیون و بخش زیر خانه شما قرار می گیرند.

در صورت وقوع زلزله صفحه های مابین سطح زیر ساختمان و پی در اثر تکان های زلزله حرکت می نمایند. چون آن ها بیشتر لرزش ها را جذب می کنند خانه شما نسبتا پایدار، آرام و ساکن برجای می ماند.

ارتفاع خانه

تحقیقات نشان می دهند که خانه های یک طبقه در برابر لرزه های قوی عکس العمل بهتری نشان می دهند. ساختمان های چند طبقه نیز می توانند طوری بنا شوند که از لرزه مصون باشند. لازمه این امر این است که بتن آن ها بیشتر تقویت گردد و قطعا روی صفحات جداکننده زیر ساختمان بنا شوند.

مصالح سازه

مصالح مشخصی وجود دارند که شما می توانید از آن ها برای زیر ساخت خانه خود استفاده کنید. مصالحی که در مقابل لرزش های زمین بهتر از متریال های دیگر مقاومت نشان می دهند. بتن در صورت وقوع آسیب، بسیار خوب عمل می کند و چوب برای ساخت یک قاب یا چارچوب در این حالت، عالی می باشد.

اگر خانه شما از چوب بناشده باشد باید مطمئن شوید که به پی پیچ باشد. چون اگر چنین نباشد نیروهای ناشی از یک زمین لرزه می تواند باعث حرکت آن شود. این جابه جایی حتی اگر حداقل هم باشد، می تواند آسیب ساختاری جدی به خانه وارد کند.

اگر در مصالح خانه از بتن استفاده کردید سعی کنید خانه را طوری بسازید که حتما در آن بتن تقویتی با لایه های ضخیم از بتن یا فولاد مورد استفاده قرار گیرد.

برای ساختمان ها یا سازه هایی که از جنس سفال پخته‌شده می باشند، مانند دیوارهای باغ یا گاراژها، مطمئن شوید که آن ها نیز با لایه های قطور بتن تقویت‌شده باشند. این کار باعث ایمن سازی خانه در برابر زلزله می گردد.

پشت بام

دارا بودن یک پشت بام مستحکم و کامل از نظر ساختاری که بتواند در مقابل زمین لرزها ایمن بماند، برای زندگی در یک ناحیه با ریسک بالا ضروری است. اگر بام شما این گونه نیست ممکن است باعث تخریب بخش هایی از خانه شما شود.

پس بهتر است مصالح سبک وزن برای ساخت خانه مورد استفاده قرار گیرند. فلزاتی چون آلومینیوم گزینه ای مناسب برای سقف سازی اند، زیرا باعث می شود بام ساختمان وزن کمتری متحمل گردد.

مورد دیگر این که شما می توانید از مقداری آسفالت دانه درشت بر روی سطح تخته های چوبی چند لایه استفاده نمایید که به قاب مجموعه اتصالات سقف متصل شوند.

اگر خانه جدیدی خریدید که دارای سقف سنگین تری است، به طوری که هر آسیبی را تحمل می نماید، با این حال نیز از یک متخصص کمک بخواهید تا سقف را تعمیر نماید یا با استفاده از مصالحی که قبلا نامبردیم مجددا بنا شود.

لوله کشی قابل انعطاف

روش لوله کشی با استفاده از لوله های غیر قابل انعطاف را با لوله کشی قابل انعطاف جایگزین نمایید. لوله کشی با لوله های غیر منعطف بسیار خشک و شکننده است و در زیر فشار یک لرزه خم می شود. لوله کشی با لوله های منعطف با حرکات و تکان ها به راحتی تغییر وضعیت می دهند و باعث می شوند آسیب کمتری به لوله کشی وارد شود.

همچنین اگر از لوله های ابعاد بزرگ استفاده می نمایید، در یک شرایط بحرانی می بایست از ضربه، خرابی و نشتی احتمالی کاملا مصون باشند.

ایمن سازی چیدمان وسایل و لوازم خانه

با وجود این که این مورد ارتباط چندانی به ساخت و ساز ندارد، اما ایمن سازی چیدمان منزل به مصونیت خانه شما به هنگام وقوع حادثه کمک شایانی می نماید. بدون توجه به این که مصالح خانه شما چوبی یا از بتن تقویت‌شده می باشند، لوازم موجود در خانه شما باید به صورت ایمن چیده شده شوند.

تمام وسایل با ارزش را درون جعبه هایی که دارای لاستیک یا پوشش های نرم هستند نگهداری کنید تا آسیبی به آن ها وارد نشود. لوازم لازم بزرگ و سنگین مثل کتابخانه ها و کمدها نیز باید محکم به دیوارها و سقف ها متصل گردند تا در اثر لرزش و تکان در خانه سقوط نکنند.

استحکام و مقاومت اجزای ساختمان

تجهیزات مکانیکی، الکتریکی و سایر اجزای سازه باید از مقاومت لازم در برابر تکان های ناشی از زلزله برخوردار باشند و عملکرد آن ها پس از وقوع زمین لرزه دچار اختلال نگردد. این تجهیزات از این توانایی برخوردارند که حتی بعد از تکان های شدید همچنان کار خود را ادامه می دهند.

منظم بودن سازه

زمانی می توان یک سازه را منظم دانست که در اطراف آن، المان های باربر جانبی به تعداد مساوی قرارگرفته باشند. در این صورت هنگام وقوع زمین لرزه، حرکت سازه از هر طرف و در هر طبقه هم اندازه خواهد بود. سازه های منظم نیروی ناشی از زمین لرزه را به طور یکنواخت در سازه پخش می کنند. به همین دلیل ساختمان دچار آسیب کمتری خواهد شد.

پایداری پی ساختمان

پی ساختمان یا فونداسیون باید از مقاومت لازم در برابر نیروی زلزله برخوردار باشد و سازه هایی که به آن متصل هستند دچار تکان های شدید نشوند.

اگر پی ریزی ساختمان بر اساس استانداردهای لازم صورت گیرد، به خوبی می تواند نیروهای واژگونی زلزله را تحمل کند و نیروهای جانبی بین زمین و سازه را انتقال دهد. علاوه بر آن باید به اندازه ای مستحکم باشد که بدون نشست غیر مجاز بتواند وزن سازه را تحمل کند.

وجود مسیرهای پیوسته انتقال بار

اگر قسمت های مختلف سازه به گونه ای بهم متصل شوند که نیروهای حاصل از زمین لرزه در یک مسیر پیوسته به زمین منتقل شوند، ساختمان آسیب کمتری خواهد دید. در غیر این صورت هر جزء از سازه در اثر تکان های شدید جداگانه حرکت می کند و در نهایت منجر به ریزش ساختمان می گردد.

سخن آخر

امیدواریم با مطالعه این نوشته از ساختمانچی با عوامل تخریب ساختمان بر اثر زلزله و همچنین راهکارهای کاهش خسارات و ایمنی خانه در برابر زلزله آشنا شده باشید. در صورت تمایل نقطه نظرات و پیشنهادات خود را در مورد این مطلب با ما در میان بگذارید.