هادی سیم

آموزش رویت

پیچ گوشتی یکی از متداول ترین ابزار در خانواده ابزارآلات دستی است. پیچ گوشتی یا پیچ چرخان به دلیل خاصیت اهرمی و گشتاوری که دارد، در باز و بسته کردن انواع پیچ کاربرد دارد.

این ابزار نه تنها برای افراد و مصارف حرفه ای، بلکه برای مصارف خانگی و غیر حرفه ای هم ضروری است. این ابزار دارای انواع مختلفی می باشد که متناسب با نوع و محل قرارگیری آن مورد استفاده قرار می گیرد. در ادامه این متن از ساختمانچی با ما همراه باشید تا با ساختار و انواع پیچ گوشتی آشنا شوید.

ساختار پیچ گوشتی

پیچ گوشتی از سه قسمت اصلی تشکیل می شود که این قسمت ها عبارتند از:

دسته

از دسته برای راحت تر دست گرفتن و سر نخوردن آن به هنگام کار استفاده می شود. این دسته ها را معمولا برای جلوگیری از سرخوردن و لغزش حین کار فرم می دهند.

جنس این بخش باتوجه به کاربرد آن از مواد مختلفی تولید می شود. از پرکاربردترین متریال مورد استفاده برای ساخت دسته می توان به پلاستیک سخت مانند سلولز استات و لاستیک که پس از تولیدشدن روی آن را با ماده ای نرم مانند لاستیک گرمادیده می پوشانند، اشاره کرد.

میله محور یا شنک

در ساخت شفت یا شنک از فولاد سخت استفاده می شود تا در هنگام اعمال فشار، تغییر شکل نداده و خم نشود. میله محور معمولا گرد یا شش گوش است تا در صورت نیاز از آچار برای اعمال نیروی بیشتر و چرخاندن استفاده گردد.

سری پیچ

سری پیچ از آلیاژ و فلزات مختلفی تشکیل می شود. مانند تیتانیوم، فولاد تندبر، استیل ضدزنگ، S2 ،CVM و همچنین فلزات اشباع نشده که برای کاهش خطر برق گرفتگی استفاده می شود. سری می تواند به شفت متصل و یا از آن جدا باشد، در نمونه های برقی و شارژی آن می توان سری آن را تعویض کرد.

روش های ساخت پیچ گوشتی

ماشین کاری یا قالب ریزی

پیچ گوشتی هایی که به این روش و با برش دقیق فلزات در خلاف جهت بافت تولید می شوند، سری هایی بسیار شکننده دارند. آن ها به هنگام بستن پیچ در مواد سخت، امکان شکستن آن ها وجود دارد.

فورج

در این روش به فلز گرما می دهند و سپس به وسیله چکش، آن را به فرم دلخواه در می آورند. این نمونه از پیچ گوشتی ها در مقایسه با سری ماشین کاری شده آن از مقاومت بیشتری برخوردار اند و برای بستن پیچ درون مواد سخت و نرم مناسب هستند.

انواع پیچ گوشتی

پیچ گوشتی تخت یا دو سو

مدل تخت یا دو سو

این مدل یکی از رایج ترین انواع پیچ گوشتی است. نوک این پیچ گوشتی به شکل خطی صاف است که درون شکاف پیچ قرار می گیرد. این نمونه به دو صورت به بازار عرضه میگردد، یک نوع از آن قطر نوک با قطر میله برابر است که برای فضاهایی محدود استفاده می شود. نوع دیگر آن، قطر نوک بزرگ تر از قطر میله است و از آن برای باز و بسته کردن پیچ هایی با سر بزرگ استفاده می شود.

پیچ گوشتی چهارسو

مدل چهارسو

این پیچ گوشتی، نوع پیشرفته تر از پیچ های فیلیپس است که به سبب نوع عملکردشان کمتر دچار آسیب می شوند، طراحی چهارسو سبب می شود که پیچ گوشتی فشار زیادی برای چرخش لازم ندارد و به راحتی داخل پیچ حرکت کند. سری این مدل همان گونه که از اسمش پیداست، برای پیچ های چهار پره کاربرد دارد و در صنایعی همچون طلاسازی، تعمیر دستگاه های صنعتی، وسایل نقلیه و لوازم خانگی کاربرد دارد.

پیچ گوشتی ستاره ای یا ترکس

مدل ستاره ای یا ترکس

از این مدل در کارهای مکانیکی بسیار استفاده می شود. این محصول احتمال سر خوردگی کمی دارد و نیروی گشتاوری بالایی ایجاد می کند تا با کمترین فشار پیچ هایی با سری ستاره شکل را به راحتی باز کند. این وسیله از طراحی خاص و سری متفاوتی برخوردار است که کاملا در داخل پیچ چفت می شود.

پیچ گوشتی مربعی

مدل مربعی

از این مدل برای پیچ هایی که انتهای آن ها مربعی شکل است استفاده می شود. این پیچ گوشتی به کاهش لغزش و سر خوردگی و هم چنین افزایش گشتاوری پیچ کمک می کند.

عکس چه مدل پیچ گوشتی برای من مناسب است؟

مدل شش پر

مدل شش پر شباهت زیادی به مدل ستاره دارد که نوک شش ضلعی آن، آن ها را از یکدیگر متمایز می کند. این نوک شش پر از نوک ستاره ای ضخامت بیشتری دارد و از آن جایی که در برابر شکستگی مقاوم است، قابلیت استفاده در گشتاورهای بالا را دارد.

عکس چه مدل پیچ گوشتی برای من مناسب است؟

مدل سه پر

از این مدل برای باز و بسته کردن پیچ دستگاه های خاص مانند کنسول بازی، دوربین و تلفن همراه استفاده می شود. این وسیله با مدل سه سو تفاوت هایی دارد و نباید با آن اشتباه بگیرید.

پیچ گوشتی بوکس

مدل بوکس

این وسیله تنها از یک سمت نیرو را به پیچ وارد می کند و اگر آن را در جهت مختلف بچرخانید آزاد می شود.

پیچ گوشتی آهن ربایی

مدل آهن ربایی

سری آهن ربایی، پیچ های بسیار ریز را که امکان افتادن و گم شدن آن به ویژه در فضایی که دسترسی به آن سخت است جذب می کند.

پیچ گوشتی جغجغه ای

مدل جغجغه ای

دسته این وسیله از یک چرخه جغجغه ای استفاده می کند و به فرد این امکان را می دهد که پیچ را فقط در یک جهت بچرخاند و آن را باز یابسته کند. این وسیله بدون زاویه دهی به دست می تواند به راحتی با انواع پیچ ها کار کند، که باعث صرفه جویی در وقت و انرژی کاربر می شود.

پیچ گوشتی 90 درجه

مدل 90 درجه

این وسیله در دو مدل جغجغه ای و معمولی تولید می شود، که به وسیله آن می توان پیچ هایی را که در فضا کم (مثل پیچ هایی که بین دو کمد قرار می گیرند) را باز وبسته کرد.

پیچ گوشتی همه کاره

مدل همه کاره

این وسیله از یک دسته و میله بدون سری تولیدشده و به کاربر این امکان را می دهد تا با سری های گوناگون انواع پیچ ها را باز کند.

پیچ گوشتی مشتی

مدل مشتی

از این وسیله بیشتر در فضاهایی که امکان ورود پیچ گوشتی هایی با دسته بلند وجود ندارد، استفاده می شود. مدل جغجغه ای آن نیز قدرت مانور پذیری بیشتری را برای کاربر فراهم می کند.

پیچ گوشتی T

پیچ گوشتی T

این وسیله در مدل های معمولی و جغجغه ای تولیدشده و دسته بزرگ آن به کاربر این امکان را می دهد تا به راحتی به آن فشار واردکرده و از خروج پیچ در مراحل اولیه جلوگیری کند. علاوه بر این، دسته این مدل باعث می شود نیروی گشتاوری بیشتری به پیچ وارد شود و در نتیجه پیچ راحت تر باز وبسته شود.

پیچ گوشتی عایق

پیچ گوشتی عایق

پیچ گوشتی های عایق برای کار بر روی مدارات الکتریکی در حال کار طراحی می شوند. این وسیله برای کار با جریان های 1000 ولت هم مناسب هستند. در این وسیله علاوه بر این که دسته از جنس عایق تولیدشده، میله هم دارای روکش عایق است تا کاربر را از خطر برق گرفتگی حفظ کند.

پیچ گوشتی برقی و شارژی

مدل برقی و شارژی

پیچ گوشتی شارژی و برقی ابزاری چند کاره است و برای انجام کارهای اساسی در خانه مانند مونتاژ کاری و… کاربرد دارد. مدل شارژی برای کارهای سنگین تر مثل بازکردن یا محکم‌کردن اتصالات با نیروی ناگهانی یا باز و بسته کردن پیچ در موادی با چگالی بالای بیشتر و سخت تر مناسب است.

پیچ گوشتی های برقی که جدیدترین مدل هستند، غالبا برای سوراخ مورد استفاده قرار می گیرند و در کار های صنعتی و یا کارگاه ها متداول هستند. این کالا اجزای مختلفی دارد، که باتری یکی از مهم ترین اجزای آن است. در صورتی که بلا استفاده بماند، شارژ خود را از دست می دهد و از عمر آن کم می شود.

پیچ گوشتی چکش خور

مدل چکش خور

در بخش انتهایی این وسیله یک قطعه آهنی تخت نمایان می شود که به خود میله متصل است. این فلز باعث می شود که بتوان با واردکردن ضربه چکش به انتهای آن، از آن برای ضربه زنی استفاده کرد. مدل ضربه خور یا چکش خور بیشتر در پیچ های شیاردار مورد استفاده قرار گرفته و دارای تیغه ای با سطح مقطع شش گوش است.

مواقع دیگری نیز از این پیچ گوشتی ها استفاده می شود. برای مثال از این وسیله در بستن یا شل کردن پیچ، کار بر روی پیچ های بست شلنگ و تخریب‌کردن نیز استفاده می شود. پیچ گوشتی های ضربه خور خود به سه مدل تشتکی، فولادی و معمولی تقسیم می شوند.

پیچ گوشتی ترک متر

مدل ترک متر

این وسیله شباهت زیادی به آچار ترک متر دارند و برای پیچ هایی با گشتاور مشخص کاربرد دارند. از این وسیله برای محکم کردن پیچ ها بدون آسیب رسیدن به آن استفاده می شود. این وسیله در صورت اعمال نیروی بیش از حد، نیروی اضافی را می کاهد.

پیچ گوشتی ساعتی

مدل ساعتی

این نمونه برای کارهای ظریف با پیچ های ریز ایده آل است. بخش انتهایی این وسیله معمولا جدا از بدنه می چرخد. این پیچ گوشتی ها سایز و ابعاد کوچکی دارند که امکان نگهداشتن آن را برای کاربر سخت می کند. اما چرخش مجزای این قسمت به کاربر کمک می کند تا در حالی که این قسمت در کف دست قرارگرفته، خود پیچ گوشتی به راحتی میان انگشتان بچرخد.

پیچ گوشتی آلن

پیچ گوشتی آلن

این وسیله یکی از معروف ترین انواع پیچ گوشتی است و برای بازکردن پیچ شش گوشه است. این محصول در نمونه های دوسو، چهارسو، عایق، ستاره ای و … تولید و به بازار عرضه می شود.

پیچ گوشتی تقویت پذیر

مدل تقویت پذیر

در انتهای این وسیله یک قسمت مهره شکل قرار دارد که می توان آچار را دور این قسمت قرار داد و پیچ هایی را که به شدت سفت است و به راحتی باز نمی شوند یا پیچ هایی که نیاز به سفت شدگی بیشتر دارند را با افزایش گشتار توسط آچار راحت تر باز نمود.

سایز پیچ گوشتی ها

اکثر پیچ گوشتی ها بر اساس استاندارد های شخصی سایز بندی می شوند که در بیشتر موارد کد T برای پیچ گوشتی های خورشیدی و کد PZ برای پیچ گوشتی های ستاره ای استفاده می شود.

در کل مدل های تخت معمولا بر حسب میلی متر سایز بندی می شوند که در واقع این اندازه، همان اندازه چاک پیچ است. مدل های چهارسو نیز با سایز PH معروف اند که از سایز PH0 تا PH3 در رده بندی استاندارد قرار می گیرد.

نکاتی در هنگام خرید پیچ گوشتی

  1. سری پیچ گوشتی بهتر است از جنس کروم وانادیوم بوده و سری آهن ربا داشته باشد.
  2. در صورتی که قصد خریدپیچ گوشتی های ضربه خور را دارید، باید بدانید که این وسیله علاوه بر تشتکی بودن، بهتر است بدنه ای از جنس فولاد داشته باشد.
  3. دسته پیچ باید از هرگونه ضربه و پیلیسه عاری باشد.
  4. بدنه پیچ باید متناسب با دست انسان تولید شود و ارگونومیک باشد.
  5. دسته های پیچ گوشتی بهتر است، Soft finish یا سیلیکونی باشد.
  6. پیچ گوشتی ها در ابعاد مختلفی تولید می شوند. بهتر است مجموعه‌ای که خریداری می کنید سه سایز بزرگ، کوچک و متوسط از مدل های دوسو و چهارسو را در خود جاداده باشد.
  7. برای کار بر روی مدار الکتریکی و یا جریان برق، حتما پیچ گوشتی های عایق را خریداری کنید.

نحوه کار با پیچ گوشتی

پیچ را در محل موردنظر قرار دهید و مستقیم نگهدارید، سپس نوک پیچ گوشتی را بر روی شیار پیچ بگذارید و چفت کنید. در هنگام استفاده از این وسیله، پیچ را ثابت نگهداری و برای بازکردن، آن را خلاف جهت عقربه های ساعت و برای بستن، آن را در جهت عقربه های ساعت بچرخانید.

نکات ایمنی به هنگام استفاده از پیچ گوشتی

  1. از اعمال فشار به وسیله انبردست خودداری کنید، چرا که این کار باعث شکستگی وسیله شما می شود.
  2. از این محصول به منظور خالی‌کردن بار خازن و یا باتری استفاده نکنید.
  3. از پیچ گوشتی های خراب به هیچ وجه استفاده ننمایید.
  4. برای باز و بسته کردن پیچ با دور بالا، از مدل برقی یا جغجغه ای استفاده نمایید.
  5. از این وسیله برای سوراخ کاری استفاده ننمایید.
  6. از این کالا به عنوان اهرم یا دیلم استفاده نکنید، چرا که باعث شکستگی آن و آسیب به شما خواهد شد.
  7. استفاده از پیچ گوشتی ای که با اندازه چاک و یا شیار پیچ تناسب ندارد، به پیچ ضربه می زند و آن را غیر قابل استفاده می کند.

برندهای معروف پیچ گوشتی

پیچ گوشتی ها برندهای مختلفی دارند که از معروف ترین آن ها می توان به برند های استنلی، ورا، ویها، بوش و… اشاره کرد. این برندها سالیان مدیدی است که در این حوزه فعالیت می کنند و وسایل باکیفیتی را تولید و به بازار ایران عرضه می نمایند.

کلام آخر

همان طور که در این متن به آن پرداختیم، پیچ گوشتی ها باتوجه به نوع سری، عایق بودن و ضربه خور بودن آن به انواع مختلفی تقسیم می شوند. این ابزار باتوجه به مصرف کاربر در صنایع و مصارف مختلفی استفاده می شود و یکی از پر کاربرد ترین ابزاردستی به شمار می آید.

سوالات متداول

پیچ گوشتی چیست؟

یکی از متداول ترین ابزار دستی پیچ گوشتی است که در باز و بسته کردن پیچ کاربرد دارد.

پیچ گوشتی بر چه اساسی دسته بندی می شود؟

پیچ گوشتی ها بر اساس عایق بودن، نوع سری و ضربه خور بودن آن به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که از نمونه های آن می توان به پیچ گوشتی آلن، ضربه خور، ستاره ای، دوسو، چهارسو و … اشاره کرد.

برای باز و بسته کردن پیچ های گوشی و کنسول بازی از چه پیچ گوشتی استفاده می شود؟

از پیچ گوشتی های سه پر برای باز و بسته کردن پیچ این نمونه از دستگاه های خاص استفاده می شود.