فن کویل یکی از انواع سیستم تهویه مطبوع است که علاوه بر کاربرد سرمایشی، کاربرد گرمایشی نیز دارد. در نوشته های پیشین ساختمانچی به بررسی انواع سیستم تهویه مانند چیلر، داکت اسپلیت، هواساز و… پرداختیم. در این نوشته قصد داریم به معرفی انواع فن کویل و ویژگی های منحصربفرد آن ها بپردازیم تا شما را با این سیستم آشنا کنیم.
آگاهی از خصوصیات و عملکرد سیستم های گرمایشی و سرمایشی به شما کمک می کند تا سیستمی ایده آل برای تامین گرمایش و سرمایش ساختمان خود انتخاب و خریداری نمائید. با ساختمانچی همراه باشید.
فن کویل چیست؟
همانطور که گفتیم، فن کویل یک سیستم تهویه مطبوع است که هم برای تامین گرمایش در فصول سرد و هم برای تامین سرمایش در فصول گرم مورد استفاده قرار می گیرد. اجزای این سیستم متشکل از فن، کوئل های گرمایشی و سرمایشی، شیر فلکه و فیلتر هوا می باشد.
فنی که در این سیستم تعبیه شده از جنس پلاستیک بوده و دارای وزن سبک و سر و صدای کم می باشد. سبک‌بودن این فن با کاهش توان الکتروموتورها، هزینه مصرف برق را پایین می آورد. همچنین علاوه بر جلوگیری از ایجاد سر و صدا، از نظر اقتصادی نیز مقرون بصرفه می باشد.
علاوه بر آن فیلتر هوایی که در این سیستم نصب می شود هوای ورودی به داخل ساختمان را فیلتر می کند و هوایی تازه پخش می نماید. فن هایی که صرفاً برای تامین گرمایش در ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند نیازی به فیلتر پارچه ای برای تصفیه هوا ندارند، زیرا فاصله ای که بین پره های کویل وجود دارد از تجمع گرد و غبار جلوگیری می نماید.
کویل نیز از لوله های مسی که پره های آلومینیومی به آن متصل شده، تشکیل شده است. به هر کویل دو لوله وصل می شود که یکی آب گرم یا سرد را وارد کویل می کند و دیگری این آب را مجدداً به موتورخانه یا پکیج باز می گرداند.
طراحی این سیستم به صورت دمنده یا مکنده است. در مدل مکنده، هوا از بین کوئل توسط فن مکیده می شود. در مدل دمنده، هوا در بین کویل وزیده می شود، در این حالت هوای گرم یا سرد مورد نیاز فراهم می گردد. این سیستم تهویه مطبوع در چهار مدل با ویژگی های متفاوت تولید و به بازار عرضه می شود. این مدل ها در ادامه توضیح داده شده‌اند.
انواع فن کویل
فن کویل‌ها انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی ویژگی های هر کدام می پردازیم:
فن کویل کاستی
مدل فن کویل کاستی، نوعی سیستم تهویه مطبوع است که به ویژه در محیط های تجاری و اداری مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستم به عنوان یک واحد مستقل برای کنترل حرارت و رطوبت در فضای داخلی عمل می کند. فن کوئل‌ها با استفاده از فن و کویل های حرارتی، هوا را که از سیستم تهویه مطبوع دریافت می کنند، گرم یا سرد می کنند.
ویژگی ها و ساختار فن کویل کاستی
- نصب در سقف: فن کویل های کاستی معمولاً در سقف نصب می شوند، به طوری که فقط گریل خروجی هوا در سطح قابل مشاهده است و باقی دستگاه در سقف مخفی می‌شود.
- کویل های حرارتی: این سیستم ها از کویل های آب گرم یا سرد برای تبادل حرارتی استفاده می کنند. این کویل ها ممکن است به سامانه مرکزی گرمایش یا سرمایش متصل شوند.
- فن داخلی: فن درون دستگاه هوا را از محیط داخلی می کشد و آن را از روی کویل ها عبور می دهد تا دما را تنظیم کند.
- کنترل مستقل: هر واحد فن کوئل می تواند به طور مستقل کنترل شود، به همین دلیل امکان تنظیم دما برای هر اتاق یا ناحیه وجود دارد.
مزایا
- عدم اشغال فضا: به دلیل نصب در سقف، به فضای کف اتاق اضافه نمی کند و آن را به طرز بهینه تری استفاده می کند.
- عملکرد کم صدا: معمولاً فن کویل ها به دلیل موقعیت خود در سقف، دارای سطح صدای پایینی هستند.
- طراحی زیبا: این سیستم ها به طور نامحسوس در سقف قرار می گیرند و تاثیر کمی در دکوراسیون داخلی دارند.
- کنترل حرارتی دقیق: امکان کنترل دقیق دما برای هر بخش از ساختمان فراهم می شود.
معایب
- نیاز به لوله کشی: برای نصب فن کویل کاستی نیاز به لوله کشی آب سرد یا گرم در ساختمان وجود دارد.
- هزینه اولیه بالا: هزینه نصب و راه‌اندازی این سیستم ممکن است نسبت به برخی روش های دیگر بالاتر باشد.
- نیاز به نگهداری: مانند هر سیستم تهویه مطبوع دیگری، فن کویل ها نیاز به نگهداری و سرویس های دوره‌ای دارند.
فن کویل دیواری
فن کویل دیواری، نوعی سیستم تهویه مطبوع است که برای گرم یا سرد کردن فضاهای محدود و کوچک (مانند اتاق ها و دفاتر) طراحی شده است. این سیستم از یک فن و یک کویل حرارتی یا سردکننده تشکیل شده و به طور معمول بر روی دیوار نصب می شود.
ویژگی ها و ساختار فن کویل دیواری
- نصب آسان: این سیستم ها به راحتی روی دیوار نصب می شوند و نیازی به ایجاد فضای زیاد ندارند.
- عملکرد کم صدا: معمولاً فن کویل دیواری به خاطر طراحی خاص، از صدای پایینی برخوردار است و می تواند در محیط های اداری و خانگی بدون ایجاد مزاحمت کار کند.
- کویل های حرارتی: فن کویل دیواری ممکن است به سیستم های گرمایش مرکزی (مثل آب گرم) و یا سیستم های سرمایشی (مثل چیلر) متصل باشد. کویل ها هوای عبوری از دستگاه را گرم یا سرد می کنند.
- تنظیم دما: در فن دیواری امکان تنظیم دما به طور دستی یا با استفاده از کنترل های از راه دور وجود دارد.
- سیستم تصفیه هوای داخلی: برخی از مدل های پیشرفته فن کوئل دیواری دارای فیلترهای تصفیه هوا هستند که به بهبود کیفیت هوای داخلی کمک می کنند.
مزایا
- صرفه جویی در فضای طراحی: به دلیل نصب بر روی دیوار، این سیستم ها فضای کف را اشغال نمی کنند.
- کنترل حرارتی جداگانه: می توانید برای هر اتاق دما را به صورت مجزا تنظیم کنید، که این امکان مناسب برای ساختمان های بزرگ است.
- نصب و نگهداری ساده: نصب این سیستم در مقایسه با سیستم ها و تجهیزات تهویه مطبوع پیچیده تر، آسان تر و سریع تر است.
معایب
- ظرفیت محدود: فن کویل های دیواری معمولاً برای فضاهای کوچک تا متوسط طراحی شده‌اند و ممکن است برای فضاهای بزرگ مناسب نباشند.
- وابستگی به سیستم های مرکزی: برای کارکرد بهینه، این سیستم ها به آب گرم یا سرد از سیستم های مرکزی یا چیلرها متصل می شوند.
- نیاز به لوله‌کشی: برای نصب این سیستم ها نیاز به لوله کشی آب گرم یا سرد وجود دارد که ممکن است هزینه و زمان نصب را افزایش دهد.
کاربردها
فن کویل دیواری به طور معمول در محیط های مختلفی بکار می رود، مانند:
- منازل مسکونی
- دفاتر کار و محیط های اداری
- فروشگاه ها و مراکز تجاری
- مراکز آموزشی و دانشگاه ها
فن کویل سقفی
این فن کویل ها با ظرفیت بین 300 الی 2200 فوت مکعب بر دقیقه کار می کنند و نیاز به کانال کشی برای انتقال هوا دارند. فن سقفی همانطور که از نامش پیداست در سقف کاذب نصب می شود و هوای گرم یا سرد را از دریچه های سقف وارد اتاق می کند.
این فن ها دارای دو مدل کابینت دار و بدون کابینت هستند و به صورت توکار یا روکار نصب می شوند. فن کویل های سقفی توکار در مقایسه با فن کویل های سقفی روکار به نسبت سر و صدای کمتری تولید می کنند.
فن کویل کانالی یکی از انواع مدل های سقفی توکار می باشد که از قدرت هوادهی، حرارتی و برودتی بالایی برخوردار می باشد و امکان کانال کشی با طول بیشتر نیز در آن وجود دارد.
ویژگی ها و ساختار فن کویل سقفی
- نصب در سقف: فن کویل سقفی در فضای بالای سقف نصب می شود و تنها منافذ خروجی هوا در کف یا پایین دیوار قابل مشاهده است.
- کویل های حرارتی: این سیستم ها معمولاً از کویل های گرم (برای گرمایش) یا سرد (برای سرمایش) استفاده می کنند که به سیستم های مرکزی حرارتی یا سرمایشی متصل می شوند.
- فن داخلی: دستگاه دارای یک فن است که هوای محیط را مکش می کند و از روی کویل ها عبور می دهد تا دما را تنظیم کند.
- زیرساخت های مدولار: سیستم های فن کوئل سقفی می توانند به صورت چندجزیی طراحی شوند، به طوری که چندین واحد بتوانند به یکدیگر متصل شوند و در نتیجه کارایی بیشتری داشته باشند.
مزایا
- صرفه جویی در فضای کف: نصب فن کوئل سقفی باعث می شود فضای کف اتاق آزاد بماند.
- کنترل دما برای هر فضا: این سیستم ها می توانند به طور مستقل برای هر اتاق یا ناحیه کنترل دما را فراهم کنند.
- عملکرد کم صدا: معمولاً به دلیل موقعیت نصب آن ها در سقف و طراحی بهینه، فن کوئل های سقفی سطح صدای پایینی دارند.
- طراحی زیبا: ظاهر مینیمالیستی این سیستم ها باعث می شود که تاثیر کمی در دکوراسیون داخلی فضا داشته باشند.
معایب
- نیاز به لوله‌کشی: برای نصب فن کویل سقفی نیاز به لوله کشی آب گرم یا سرد وجود دارد که ممکن است هزینه و زمان نصب را افزایش دهد.
- هزینه اولیه بالا: هزینه نصب و خرید این نوع سیستم ها نسبت به برخی دیگر از گزینه‌ها ممکن است بیشتر باشد.
- نیاز به نگهداری: مانند هر سیستم تهویه مطبوع دیگری، فن کویل ها نیاز به نگهداری و سرویس های دوره‌ای دارند.
کاربردها
فن کویل‌‌های سقفی معمولاً در موارد زیر به کار می روند:
- ساختمان های اداری
- هتل ها
- مراکز خرید
- سالن های کنفرانس و آمفی تئاتر
- فضاهای صنعتی و کارگاه ها
فن کویل زمینی
مدل فن کویل زمینی قابل نصب در ساختمان های مختلف از جمله بیمارستان ها، مدارس، ادارات، دانشگاه ها، منازل و… می باشند و از ظرفیتی حدود 200 الی 1000 فوت مکعب بر دقیقه برخوردار هستند. فن کوئل زمینی به طور خاص برای نصب روی زمین طراحی شده و به عنوان یک واحد مستقل برای کنترل دما و رطوبت در فضاهای داخلی عمل می کند.
ویژگی ها و ساختار فن کویل زمینی
- نصب روی زمین: فن کویل های زمینی به طور مستقیم روی زمین یا در داخل دیوارها نصب می شوند و این امکان را می دهند که جریان هوا به طور مستقیم از پایین به سمت بالا برود.
- کویل های حرارتی: این دستگاه ها معمولاً از کویل های گرمایی و یا سرمایی استفاده می کنند که به سیستم های مرکزی گرمایشی (مانند دیگ های بخار یا پکیج های گرمایشی) یا سیستم های سرمایشی (مانند چیلر) متصل می شوند.
- فناوری فن: فن داخلی این سیستم ها هوا را از محیط به داخل دستگاه می کشد و آن را روی کویل ها عبور می دهد تا دما تعدیل شود.
- کنترل دما: فن کویل های زمینی معمولاً دارای ترموستات های داخلی برای کنترل دما و امکانات تنظیم سرعت فن هستند.
مزایا
- راحتی در نصب: نصب فن کویل های زمینی به دلیل عدم نیاز به تغییرات ساختاری پیچیده نسبت به سیستم های سقفی ساده‌تر است.
- عملکرد با قدرت بالا: فن کویل های زمینی معمولاً قدرت بیشتری در جریان هوای گرم یا سرد دارند و می توانند به سرعت دما را در فضای موردنظر تنظیم کنند.
- امکان کنترل مستقل: این سیستم ها امکان تنظیم دما به طور مستقل برای هر فضا را فراهم می کنند که به خصوص در ساختمان های بزرگ و چند اتاقه بسیار مفید است.
- قابل استفاده در فضاهای محدود: این سیستم ها برای فضاهایی که امکان نصب دیگر سیستم های تهویه مطبوع وجود ندارد، بسیار مناسب هستند.
معایب
- اشغال فضای زمین: نصب فن کویل زمینی فضای کف اتاق را اشغال می کند و ممکن است تأثیر منفی بر دکوراسیون داخلی داشته باشد.
- نیاز به لوله کشی: برای کارکرد بهینه نیاز به لوله کشی آب گرم یا سرد از سیستم های مرکزی وجود دارد.
- از نظر ظاهر: ممکن است طراحی فن کویل های زمینی در برخی فضاها زیبا به نظر نرسد و با دکوراسیون داخلی هماهنگ نباشد.
کاربردها
فن کویل های زمینی معمولاً در موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرند:
- فضاهای اداری
- هتل ها و مراکز اقامتی
- مدرسه ها و سالن های آموزشی
- فروشگاه ها و مراکز تجاری
مزایای سیستم فن کویل در ساختمان
- یکی از مزایای این سیستم تهویه مطبوع نصب آن از طریق لوله کشی است، غیر از مدل سقفی یا کانالی آن که در سقف کاذب نصب می شود و نیاز به کانال کشی دارد، سایر مدل ها به راحتی و از طریق لوله کشی نصب می شوند.
- نصب این سیستم به میزان قابل توجهی منجر به کاهش هزینه های برق مصرفی در ساختمان می شود.
- ظاهر آن به شکل مکعب هایی با ابعاد کوچک است که فضای زیادی در ساختمان اشغال نمی کند؛ از این رو نصب این سیستم تهویه هوا مناسب هر نوع ساختمان می باشد.
- هزینه نصب این سیستم به نسبت سیستم هایی که نیاز به کانال کشی دارند، کمتر است.
- نگهداری و مراقبت از آن آسان است.
- این وسیله به هواساز مجهز است؛ از این رو نیاز به نصب سیستم مکمل برای تامین هوای تازه در ساختمان نمی باشد.
- این سیستم تهویه مطبوع سر و صدای کمتری در مقایسه با داکت اسپیلت تولید می کند. به علت عدم استفاده از کانال کشی، سر و صدای این فن در کانال نمی پیچید، در نتیجه میزان صدای تولیدی بسیار کم می باشد.
- در ساختمان هایی که بام آن ها تحمل بار اضافی ندارد، استفاده از فن کویل مناسب ترین گزینه برای کاهش تجهیزات سرمایشی و گرمایشی است.
سیستم لوله کشی فن کویل
فن کویل دارای دو نوع سیستم لوله کشی می باشد: فن دو لوله ای و فن چهار لوله ای. جزئیات این دو سیستم به شرح زیر می باشند:
فن کویل دو لوله ای
این نوع سیستم لوله کشی دارای یک لوله ورودی و یک لوله بازگشتی می باشد. لوله تامین آب سرد یا آب گرم به فن، وظیفه انتقال آب را برعهده دارد.
فن کویل چهار لوله ای
واحدهای فن کویل چهارلوله ای دارای دو لوله تامین و دو لوله بازگشتی می باشند و سبب می شوند تا آب گرم و سرد در هر زمان و برحسب نیاز و فرمان کنترلی به فن وارد شوند. دستگاه فن کویل چهار لوله ای به دلیل این که حرارت و برودت را به طور همزمان تامین می کند، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
ترموستات فن کویل
ترموستات دستگاهی برای اندازه گیری دمای یک حجم کنترل یا فضا می باشد و فرمان هایی را صادر می کند تا دمای سیستم در نزدیکی یک نقطه دلخواه حفظ گردد. این دستگاه معمولا در سیستم هایی بکار می رود که به تنظیم میزان گرمایش و سرمایش نیاز است.
ترموستات به عنوان کنترل‌کننده حلقه بسته عمل می کند و هدف آن کاهش خطا بین درجه حرارت اندازه گیری شده و درجه حرارت موردنظر می باشد. ترموستات وظیفه تشخیص کم یا زیاد بودن دمای موجود را نسبت به دمای موردنظر دارد تا فرمان تغییر جریان ورودی را به فن بدهد.
فن کویل دارای ترموستات های گوناگونی می باشد اما مهم ترین دسته بندی آن شامل ترموستات مکانیکی یا آنالوگ و ترموستات دیجیتالی می باشد. انتخاب ترموستات ها براساس نوع لوله کشی فن صورت می پذیرد.
تعمیر و نگهداری فن کویل
در ابتدای فصل سرما می توانید سینی درین را چک کرده و محل اتصال سینی به لوله درین را پاک و تمیز نمایید. این کار سبب می شود تا از هرگونه گرفتگی مسیر تخلیه جلوگیری گردد.
همچنین برای تمیزکاری این سیستم تهویه مطبوع می توانید مانند اسیدشویی چیلر، از انواع مواد شیمیایی استفاده نمایید. البته این کار باید توسط فردی متخصص در تعمیرات و نگهداری از فن کویل انجام گردد.
در ابتدای فصل سرد، فیلتر ورودی هوای دستگاه را نظافت کنید و برای اطمینان بیشتر از کنترل صحیح محیط، با استفاده از دماسنج، ست پوینت ترموستات و نحوه عملکرد آن را آزمایش نمایید.
سخن پایانی
ما در این نوشته به بررسی 4 نوع سیستم فن کویل پرداختیم. به نظر شما کدام یکی از این مدل ها کارایی بیشتری دارند؟ شما در محل زندگی یا کار خود از کدام نوع فن کویل استفاده کرده اید؟ نظرات خود را در این باره با ما درمیان بگذارید.
