انواع سقف در سازه های مختلف و نکات اجرایی آن ها

سقف از جمله مهم ترین قسمت های ساختمان است که به روش های مختلف اجرا می شود. این بخش از بنا باید از مقاومت لازم در برابر نیروهای وارده برخوردار باشد تا دچار آسیب نگردد.

سیستم های متفاوتی برای اجرای سقف توسط مهندسین و سازندگان به کاربرده می شود. از این رو در این مطلب از ساختمانچی تصمیم گرفتیم به معرفی انواع سقف و ویژگی های هر یک بپردازیم. با ما همراه باشید.

انواع سقف

دال بتنی

دال بتنی ضخامتی بین 10 الی 50 سانتی متر دارد و در سقف طبقات اجرا می شود. وزن دال بتنی بالا است و اجرای آن در مقایسه با سایرسقف ها هزینه بردار است.

از مزایای دال بتنی می توان به مقاومت بالا در برابر لرزش های ناشی از زلزله، عمر طولانی، مقاومت صوتی و حرارتی و صرفه جویی در مصالح اشاره نمود.

سیستم دال بتنی در ساختمان هایی که بسیار حائز اهمیت هستند اجرا می شود. برای مثال بناهایی که در مراکز صنعتی بزرگ ساخته می شوند، دارای دال بتنی هستند.

دال بتنی از بتن و آرماتور تشکیل می شود و اکثر مهندسین در طرح ها و نقشه های خود این سقف را استفاده می نمایند. منظور از دال در این سقف ها، قسمتی از سازه است که از بتن و فولاد به صورت یکپارچه بنا می شود.

تیرچه بلوک

تیرچه بلوک از جمله رایج ترین انواع سقف است که در آن تیرچه ها نقش تیر فرعی را داشته و فاصله بین آن ها با بلوک پر می شود. در این سقف بلوک ها نقش سازه ای ندارند.

در ساختمان های اسکلت فلزی، بتنی و آجری از تیرچه بلوک استفاده می شود. تیرچه بلوک وزن سبکی دارد و در برابر نیروهای افقی از مقاومت لازم برخوردار است.

در اجرای تیرچه بلوک به جک های زیرسقفی نیاز نیست و سقف و اسکلت آن به صورت یکپارچه خواهند بود. استفاده از بلوک به جای بتن کششی، تیرچه بلوک را مقرون بصرفه می کند و استفاده از آن را روز به روز گسترش می دهد.

عرشه فولادی

عرشه فولادی با استفاده از ورق های گالوانیزه ذوزنقه ای شکل ساخته می شود و اجزای آن شامل ورق گالوانیزه، فلاشینگ، گل میخ، میلگرد و بتن می باشد. سقف عرشه فولادی، وزن بسیار سبکی دارد و اجرای آن از نظر اقتصادی مقرون بصرفه است.

با استفاده از این سیستم می توان سقف گذاری و بتن ریزی را همزمان در تمام طبقات انجام داد. سقف عرشه فولادی را می توان جایگزینی مناسب برای تیرچه بلوک در نظر گرفت.

از مزایای عرشه فولادی می توان به ایمنی حین کار اشاره نمود، زیرا بعد از اتصال ورق های گالوانیزه به سازه، سطحی یکپارچه ایجاد می شود که کارگران با خیالی آسوده می توانند بر روی آن کار کنند.

مراحل اجرای عرشه فولادی

نحوه اجرای عرشه فولادی به ترتیب شامل مراحل نورد سرد ورق های فولادی، انتقال ورقه های فولادی به محل انجام پروژه، نصب ورق های فولادی، ثابت کردن ورق های فولادی، نصب گل میخ، میلگرد گذاری و بتن ریزی می باشد.

انواع عرشه فولادی

انواع مختلفی از عرشه فولادی در بازار موجود می باشد. برای مثال می توان به عرشه فولادی های کامپوزیتی، عرشه های دهانه بلند و عرشه های سلولی اشاره کرد.

نقش گلمیخ در عرشه فولادی

استفاده از گلمیخ در قسمت هایی که عرشه فولادی بر روی تیرهای سازه قرار می گیرد، مهم می باشد. نصب گل میخ ها توسط دستگاه جوش قوس الکتریکی صورت می گیرد.

معایب عرشه فولادی

در قسمت ابتدایی به بیان مزایای عرشه فولادی پرداختیم. ساخت عرشه فولادی معایبی نیز به همراه دارد. برای مثال اجرای عرشه فولادی، نیاز به تمهیدات ویژه ای می باشد.

از این رو می توان گفت اجرای آن کار ساده ای نیست و با سختی همراه می باشد. یکی از برجسته ترین معایبی که می توان در استفاده از سقف عرشه فولادی نام برد، لرزش شدید آن ها می باشد.

تیرچه کرومیت

تیرچه کرومیت نوعی سقف تیرچه بلوک محسوب می شوند که با استفاده از تیرچه فلزی با جان باز اجرا می گردند. در تیرچه کرومیت فضای بین تیرچه ها با پلی استایرن، بلوک سیمانی، کامپوزیت و یا هر پر کننده دیگر پر خواهد شد.

تیرچه کرومیت ها از انسجام بالا و صلبیت کافی برخوردار هستند و به دلیل عدم نیاز به شمع بندی، سرعت اجرای آن ها بالا است. تیرچه کرومیت در مقایسه با تیرچه بلوک معمولی وزن سبک تری دارد و همین امر، وزن سازه را پایین می آورد. برای اجرای تیرچه کرومیت، در بال تحتانی از یک تسمه و در جان از یک میلگرد خم استفاده می شود.

سقف وافل

وافل یا دال دوطرفه به سقفی می گویند که با استفاده از سیستم دال قابلمه ای تولید می شود. به این سقف ها، قابلمه ای و یا مشبک نیز می گویند که همانند دال دوطرفه است و در مقایسه با سایر سقف های مجوف و عرشه فولادی هزینه اجرای پایین تری دارد.

از این سازه برای مکان هایی مانند بیمارستان ها، پارکینگ های مسقف، مکان های عمومی مانند فرودگاه ها و ایستگاه های سرپوشیده و سوله های صنعتی استفاده می شود.

علاوه بر آن زمان اجرای سقف وافل به دلیل عدم نیاز به میلگرد تقویتی و اتصال آن به تیرها کوتاه تر می باشد. بتن ریزی یکپارچه بدون افزودن روان کننده از دیگر مزایای اجرای سقف وافل در نظرگرفته می شود.

اجرای سقف وافل

روش اجرای وافل شامل پنج مرحله می باشد که به ترتیب شامل زیرسازی، چینش قالب های وافل، آرماتوربندی سقف، بتن ریزی و قالب برداری می باشد.

یوبوت

استفاده از یوبوت در جهت سبک سازی دال ها صورت می گیرد. شکل ظاهری یوبوت ها به صورت مشبک می باشد. یوبوت ها از عناصر سازنده سازه نمی باشند و استفاده از آن ها تنها در جهت حذف بتن و ایجاد حفره درون دال صورت می گیرد.

اجرای یوبوت

در اجرای سقف یوبوت، در ابتدا باید نسبت به بستن قالب تخت زیرین دال اقدام کرد. در مرحله بعد نوبت به بسات شبکه آرماتور پایین دال می رسد. پس از انجام این کار قالب های یوبوت بر اساس نقشه اجرایی چیدمان می شود.

سپس شبکه آرماتور بالای دال بسته می شود و پس از انجام آن بتن ریزی لایه اول انجام می شود. سپس در مرحله بعد بتن ریزی لایه دوم که بتن ریزی لایه تکمیلی می باشد، صورت می پذیرد. پس از تکمیل بتن ریزی نسبت به باز کردن قالب های کف اقدام می شود.

معایب یوبوت

از جمله معایب استفاده از قالب های یوبوت می توان به حساسیت بالای آن ها در برابر شکستگی و خوردشدگی اشاره کرد. از این رو در هنگام نصب آن ها باید بسیار مراقب بود.

سقف متحرک

سقف متحرک یکی از انواع سقف های برقی می باشد که از متریال های متفاوت در ساخت آن ها استفاده می شود. این مسقف ها قابلیت بازشدن دارند و در مکان های مختلف مانند کافه های روباز و سایبان استخرها مورد استفاده قرار می گیرند.

نمونه ای از متریال هایی که در ساخت سقف متحرک مورد استفاده می گیرد، پارچه های مخصوص می باشد که در ادامه به توضیح در مورد آن ها می پردازیم.

سقف متحرک پارچه ای

سقف متحرک پارچه ای از یک پوشش از جنس پارچه و آلومینیوم تشکیل می شود. نحوه کار آنها به گونه ای است که با استفاده از یک موتور نیروی لازم برای بازشدن آن ایجاد می شود.

سقف کاذب

سقف های کاذب از جمله سبک ترین نوع مسقف به شمار می آیند که پس از نصب لوله های تاسیساتی می توان آن را اجرا نمود. مدل هایی چون سقف کناف، پی وی سی، رابیتس از اجزایی مانند الیاف پلیمری، توری، گچ و افزودنی تشکیل می شوند.

از مزایای آنها می توان به وزن بسیار سبک، مقاومت در برابر حرارت و رطوبت، اجرای سریع و ایمنی بالا اشاره نمود. این سقف ها به راحتی بین تیرچه ها قابل اجر هستند و به سقف اصلی متصل خواهند شد.

سقف کامپوزیت

کامپوزیت در اسکلت فلزی قابل اجراست و از ترکیب بتن و فلز تولید می شود. از اجزای تشکیل دهنده سقف کامپوزیت می توان به مواردی نظیر آرماتور حرارتی، بتن، تیر فرعی و برش گیر اشاره نمود.

در این کامپوزیت از یونولیت استفاده نمی شود و برای نازک کاری آن و ایجاد سطحی یکپارچه در زیر آن از سقف کاذب یا رابیتس استفاده می شود. برش گیرهایی که در این نوع سقف به کار می روند، گل میخ هستند و وظیفه آن ها اتصال ورق های پوششی به تیرهای فرعی است.

سقف تیردال

تیردال همانند کامپوزیت اجرا می شود، تنها تفاوتی که دارد این است که تیرهای فرعی این سقف ها، بتنی می باشد. تیردال به صورت درجا اجرا می شود و در اسکلت فلزی به صورت پیش ساخته اجرا می گردد.

کوبیاکس

سقف کوبیاکس مدت هاست که در صنعت ساختمان واردشده و از لحاظ ساختاری شباهت زیادی به دال دو طرفه دارد، اما تفاوت بین این دو نوع سقف این است که در کوبیاکس، گوی های توخالی سبکی را به صورت منظم قرار می دهند تا هنگام مصرف بتن، از پر کردن این قسمت جلوگیری شود.

جنس این گوی ها از پلی اتیلن بازیافتی و یا پلی پروتیین می باشد. کوبیاکس به دلیل هزینه بالا و سرعت پایینی که اجرا آن در بر دارد، نتوانسته جایگاه مناسبی را در بین انواع سقف در ساختمان سازی بدست آورد.

سقف پیش تنیده

در مدل پیش تنیده، از یکسری کابل با مقاومت کششی بالا به جای آرماتور استفاده می شود. این کابل ها تحت کشش قرار می گیرند و در دو سر تیر محکم گره زده می شوند و تثبیت می گردند.

این کابل ها نیروی بارهای ثقلی را خنثی می کنند. زیرا بعد از رهاشدن متمایل به تبدیل شدن به حالت اولیه هستند. از این رو در زیر تار خنثی در بتن فشار زیادی وارد می شود که در برابر نیروی ایجادشده توسط بارهای ثقلی در بتن قرار می گیرد.

به همین دلیل وظیفه این کابل ها خنثی کردن بارهای ثقلی است. از مزایای پیش تنیده می توان به اجرای دهانه های زیاد با کمترین ستون و یا حتی بدون آن اشاره نمود.

از این سیستم در اجرای دال بتنی، ساخت پل و پایدار نمودن تونل ها استفاده می شود. سقف پیش تنیده میزان مصرف مصالح را به حداقل می رساند و منجر به سبکی سازه می شود.

طاق ضربی

یکی از قدیمی ترین روش هایی که برای ساخت سقف در قدیم به طور متداول مورد استفاده قرار می گیرد، طاق ضربی می باشد. از مزایای طاق ضربی می توان به در دسترس بودن مصالح و عدم نیاز به قالب اشاره کرد.

طراحی طاق ضربی معایبی نیز به همراه دارد. برای مثال از آن جایی که در ساخت آن ها از سازه های مقاوم استفاده نمی شود، از استحکام بالایی برخوردار نمی باشند.

روفیکس

سقف روفیکس از انواع سقف مرکب با قالب ماندگار می باشد و نوعی دال بتنی آرمه مرکب بتنی به شمار می آید. روفیکس از نوعی صفحه فلزی مشبک تشکیل می شود که در آن پروفیل های طولی به شکل موازی در فاصله های معین در آن تعبیه می شوند.

این صفحه مشبک دارای هفت ناودانی به شکل (V) و ۷۰۰۰ شبکه در هر متر مربع می باشد. با استفاده از قالب مشبک روفیکس امکان اجرا و بتن ریزی همزمان کلیه طبقات وجود دارد و نیازی به شمع و جک نمی باشد.

روفیکس نسبت به سقف های بتنی مانند تیرچه و بلوک وزن بسیار سبکی دارد و بار اضافی بر سازه وارد نمی کند، در واقع حدود ۴۰ درصد از وزن مرده ساختمان را کاهش می دهد، زیرا مصرف مصالح فولادی در اسکلت مدل روفیکس نسبت به سایر مسقف ها کمتر می باشد.

سقف سیاک

سیاک، یکی از شیوه های اجرای تیردال و دال یک طرفه می باشد. در این روش، قبل از بتن ریزی، این مسئله اهمیت دارد که شمع های چوبی و یا آهنی و آرماتورگذاری های لازم در تیرچه ها و دال انجام بگیرد.

در این روش بلوک های سفالی و سیمانی پرکننده بین تیرچه ها حذف می شود و علاوه بر کاهش بار سازه، نشت شیرابه های بتن را از بین تیرچه ها کاهش می دهد و موجب ارتقاء سطح کیفی بتن می شود.

برای اجرای لوله های برقی و تاسیسات در بین و زیر تیرچه ها، باید بین نقشه سازه و تاسیسات، هماهنگی لازم ایجاد شود. از ویژگی های این نوع سقف ها می توان به سهولت حمل و نقل، سهولت نصب، حذف بلوک های سفالی و یا پلاستوفوم، کاهش وزن سازه، یکپارچگی و قابلیت عبور تاسیسات اشاره کرد.

بررسی سقف ساختمان ها

بررسی سقف، بیشتر از دو بار در سال ضرروتی ندارد، یک بار اوایل بهار و یک بار هم در اوایل پاییز. با انجام این کار، شما مطمئن خواهید شد که سقف هیچ گونه آسیبی ندیده و رطوبتی نگرفته است.

با بررسی سقف در پاییز، آن را برای زمستان سخت حاضر می کنید و بررسی آن در اوایل بهار، سقف را برای باران های سنگینی که در تابستان رخ می دهند، حاضر می سازید.

سقف ها باید تمیز باشند و هر چیز اضافی از روی آن ها پاک شود. ممکن است تعداد زیادی تکه چوب و یا شاخه درخت در آنجا پیدا کنید، اما باید تمام این موارد را پاکسازی نمائید.

ساخت چنین چیزهایی بر روی سقف ممکن است ساختار خانه را تخریب نماید. هنگامی که مشغول تمیزکاری هستید، حواستان به قارچ ها و جلبک ها باشد. چنانچه روی سقف آب وجود دارد، تمیزکردن سقف از قارچ آسان است.

موردی که بسیار وقت می برد پاک‌کردن رطوبت و آب از سقف است. رطوبت باید در اسرع وقت شناسایی شود و منبع این رطوبت باید حذف گردد، چرا که این دلیل اصلی آسیب به سقف می باشد.

در جاهایی که زمستان سرد و سختی وجود دارد باید بعد از هر طوفان و برف و بوران سقف چک شود، زیرا در این حالت رطوبت بسیار مشکل ساز خواهد شد.

وزن برف ممکن است باعث فروریزی سقف و یا شاید باعث نفوذ آب به داخل خانه شود. بهتر است قبل از رسیدن به مرحله حل مشکل، اقدام های پیشگیرانه انجام  دهیم.

عایق باید لایه ای مناسب باشد که به خوبی بر روی سطح کشیده شده و باعث ثابت نگهداشتن دما شود و جلوی نفوذ بخار آب به داخل خانه و از سقف را بگیرد.

بعضی از مواردی که باید دغدغه اصلی شما باشند را در ذیل آوردیم:

• درزها و شکاف ها
• تکه چوب های اطراف دودکش، لوله ها و دریچه هایی که یا شل شدند و یا آسیب دیدند
• ناودان هایی که از ساختمان جدا شدند
• تکه هایی از مصالح که ممکن است روی هم جمع شوند
• رطوبت و رشد جلبک ها
• پدیدآمدن نقطه های خیس بر روی سقف داخلی اتاق

شما در نهایت به چک‌کردن سقف عادت می کنید. این بررسی می تواند تنها یک نگاه گذرا باشد. یک بررسی سریع نیز برای این که شما را هوشیار نگه دارد، کافی است. اگر این کار سریع را تبدیل به یک عادت برای خود کنید، به خوبی می توانید شرایط سقف خود را به خاطر داشته باشید.

جدا از ایجاد یک عادت، بررسی کامل سقف بعد از باران شدید و برف و بوران همواره یک قدم مهم در پیشگیری از بروز مشکلات است. به دنبال نقطه های خیس در داخل اتاق باشید تا کاملا اطمینان حاصل کنید که مشکلی وجود ندارد. تنها کافی است حواستان به تخریب های داخلی و خارجی باشد.

اگر به این نتیجه رسیدید که سقف به خاطر آسیب های متعدد نیاز به تعمیر دارد، تعمیر باید اولویت اصلی شما باشد. تخریب حاصل از آب و رطوبت ممکن است در ابتدا زیاد به چشم نیاید اما اگر این تخریب را نادیده بگیرید، ممکن است سوراخ بزرگی بر روی آن ایجاد شود.

به یک استادکار خوب اطمینان کنید و از وی بخواهید که سقف شما را بررسی نموده و مشکل مورد نظر را پیدا کند. توصیه ها، معرفی های دوستان و خانواده و یا مطالعه نقدهای آنلاین می تواند به شما در پیدا کردن یک سقف ساز کمک کند.

سخن پایانی

ما در این نوشته از ساختمانچی به بررسی انواع سقف ها و ویژگی های هر کدام پرداختیم. همانطور که گفتیم سقف، پوششی مناسب برای جلوگیری از نفوذ تابش خورشید، بارش باران و ریزش برف می باشد.

همچنین این سازه، باعث یکپارچه شدن ساختمان و هماهنگی تیر با ستون ها می شود. سقف ها انواع زیادی دارند که هرکدام از آن ها ویژگی ها و کاربردهای متنوعی را به خود اختصاص داده اند.

امیدواریم این مطلب از ساختمانچی به همه سوالات شما کاربران گرامی در خصوص انواع سقف ها پاسخ داده باشد. نظرات خود را در این مورد با اهالی ساختمانچی در میان بگذارید.

سوالات متداول