آشنایی با انواع لوله های تاسیساتی

یکی از المان های اساسی که در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند، لوله های تاسیساتی هستند. همان طور که می دانید استفاده از لوله های تاسیساتی به منظور انتقال سیالات و گاز صورت می گیرد. آن چه که در تقسیم بندی لوله های تاسیساتی نقش دارد، جنس لوله می باشد.

ساخت لوله ها با در نظر گرفتن استانداردهای لازم صورت می گیرد. آن چه که در تعریف استاندارد برای ساخت لوله های تاسیساتی نقش دارد، شرایطی همچون دما، فشار، رنگ، سایز و غیره می باشد.

علاوه بر جنس لوله ها و مواد تشکیل دهنده آن ها، کاربرد لوله نیز می تواند در تقسیم بندی آن نقش داشته باشد. برای آشنایی با انواع لوله ها در ادامه این مطلب از ساختمانچی با ما همراه باشید.

انواع لوله های تاسیساتی

همان گونه که در بالا اشاره شد، لوله های تاسیساتی براساس جنس و مواد سازنده آن ها به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند و شامل موارد زیر می باشند:

• لوله های فلزی
• لوله های غیر فلزی

در ادامه به بیان توضیحات بیشتر در مورد هر یک می پردازیم:

انواع لوله فلزی

لوله های فلزی خود به دو دسته لوله های آهنی و غیر آهنی تقسیم بندی می شوند. در ساخت لوله های آهنی از چدن و فولاد استفاده می شود. لوله های غیرآهنی نیز به لوله هایی می گویند که از سرب، آلومینیوم، مس و روی در ساخت آن ها استفاده می شود.

لوله چدنی

کاربرد هر یک از این لوله ها با توجه به ویژگی های آن ها متفاوت می باشد. برای مثال از لوله های چدنی در سیستم لوله کشی فاضلاب استفاده می شود. از مزایای استفاده از این لوله ها می توان به باز کردن آسان گرفتگی آن ها، مقرون به صرفه تر بودن آن ها نسبت به لوله های آهنی و پوسیدگی کمتر نسبت به لوله های فلزی اشاره کرد.

در کنار مزایای آن، استفاده از این لوله ها معایبی نیز به همراه دارد. برای مثال زمان بر بودن نصب این گونه لوله ها نسبت به لوله های فلزی، وزن زیاد و زنگ زدگی از معایب این گونه لوله ها به شمار می رود.

لوله مسی

لوله های مسی از دیگر انواع لوله هایی هستند که در سیستم آب و فاضلاب، سوخت رسانی و دستگاه های تهویه مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع لوله هایی که از مس در ساخت آن ها استفاده می شود، از قیمت نسبتا بالایی برخوردار هستند؛ از این رو در تاسیسات آب و فاضلاب کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.

لوله سربی

تا قرن هجدهم میلادی از لوله های سربی در تاسیسات ساختمان ها به وفور استفاده می شد. این لوله ها علاوه بر مقاومت خوبی که داشتند، به راحتی نیز قابل اجرا بودند، اما از سال 1750 میلادی پس از اینکه دکتر کلادور در مورد غیربهداشتی بودن این لوله ها هشدار داد، استفاده از لوله های سربی کمتر شد.

اما با این وجود هنوز هم از لوله های سربی در بعضی فاضلاب ها، هواکش ها، حمل مواد شیمیایی، گازهای اسیدی، مواد شیمیایی خورنده و سودا و تولید و بازیافت اسیدفولیک استفاده می شود.

لوله فولادی

لوله فولادی در واقع نوعی لوله آهنی است که از کابل های برق در برابر آسیب هایی مانند ضربات و برخورد اشیاء تیز نگهداری می کند. این لوله ها در واقع از سیم و عایق آن و همچنین افرادی که در تماس با سیم برق هستند، محافظت می کند.

همچنین از لوله های فولادی در شافت کولر، اگزوز، فرمان مشعل، نرده ها، حفاظ کمک فنر، داربست، لوله شوفاژ، لوله گاز، غلاف چاه و لوله بویلر استفاده می شود.

این لوله ها به دلیل مقاومت بالایی که در برابر گرما و خوردگی دارند و همچنین به دلیل استحکام زیاد، از بهترین گزینه ها در ساختن سیستم های لوله کشی در پتروشیمی ها و صنایع مختلف محسوب می شوند.

لوله غیر فلزی

لوله های غیر فلزی از دیگر انواع لوله هایی هستند که در تاسیسات مورد استفاده قرار می گیرند و خود به انواع سیمانی، بتنی آلومینیومی و پلاستیکی تقسیم بندی می شوند. در ادامه به بیان توضیحاتی در مورد هر یک می پردازیم.

لوله سیمانی

لوله های سیمانی بیشتر برای مجراهای فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرند. یکی از انواع لوله های سیمانی، لوله سیمانی نسوز است که مخصوص دودکش های باربیکیو، شومینه، پکیج و موتورخانه می باشد.

لوله های سیمانی انواع دیگری نیز دارند؛ از جمله لوله بوشندار گرد، لوله کونیکدار کتابی و لوله آزبست فشار قوی که دارای ابعاد و سایزهای مختلفی می باشند. این نوع لوله ها نیازی به عایق بندی ندارند و خود، عایق مناسبی محسوب می شوند.

لوله های پلاستیکی

انواعی دیگر از لوله های غیر فلزی که در تاسیسات مورد استفاده می گیرند، لوله های پلاستیکی می باشند. انواع لوله پلیکا PVC، لوله پلی اتیلن و لوله پروپیلن در دسته لوله های پلاستیکی قرار می گیرند.

استفاده از لوله های پلاستیکی، در سیستم آب و فاضلاب و در انتقال گاز در فشار کم صورت می گیرد. از مزایای این گونه لوله ها می توان به قیمت پایین، تعمیر آسان در هنگام آسیب دیدگی، عدم زنگ زدگی، وزن پایین، حمل و نقل آسان، یکنواختی جدار داخلی لوله ها و عدم نیاز به عایقکاری اشاره کرد.

از جمله معایب این گونه لوله ها می توان به آسیب پذیری آن ها در برابر اشعه خورشید و محدودیت دمایی برای استفاده اشاره کرد. استفاده از این لوله ها در سیستم های گرمایشی امکان پذیر نیست. نمونه های غیر استاندارد این گونه لوله ها نور خورشید را از خود عبور می دهند که همین امر باعث رشد جلبک در داخل لوله خواهد شد.

لوله پلیکا PVC

از ویژگی لوله های پی وی سی می توان به مقاومت آن ها در برابر اسیدها و بازها اشاره کرد. استفاده از این لوله ها در دمای بین 10 تا 60 درجه سانتی گراد مناسب است و در سیستم تاسیسات آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد.

از معایب این گونه لوله ها می توان به خشک و شکننده‌بودن آن ها در آب و هوای سرد و زمان بر بودن عملیات نصب، اشاره کرد. این لوله ها در برابر حرارت زیاد نیز، شکل و فرم خود را از دست می دهند.

به علت قدرت مقاومت کمی که جداره لوله های پی وی سی دارد، برای رفع گرفتگی آن باید از فنر لوله بازکنی استفاده کرد. همچنین این محصول در برابر فشارها و نیروهای خارجی مقاومت زیادی ندارد.

لوله پلی اتیلن

استفاده از این لوله در سیستم های صنعتی و آبرسانی صورت می گیرد. این گونه لوله ها در برابر اسیدها از خود مقاومت نشان داده و دچار خوردگی نمی شوند. لوله پلی اتیلن در سیستم های آب رسانی، تاسیسات آب و فاضلاب و انتقال گاز در فشار کم مورد استفاده قرار می گیرد.

از این لوله ها می توان در دمای بین 50 تا 80 درجه سانتیگراد استفاده کرد. از ویژگی های این گونه لوله ها می توان به مقاومت آن ها در برابر اسیدها و بازها اشاره کرد.

لوله پروپیلن

لوله پروپیلن از دیگر انواع لوله های پلاستیکی می باشد که بیش تر در سیستم های صنعتی و آبرسانی مورد استفاده قرار می گیرد. این گونه لوله ها در برابر اسیدها از خود مقاومت نشان می دهند.

لوله های پلی پروپیلن را می توان در شبکه های لوله کشی تحت فشار استفاده کرد. از این لوله ها امروزه در سیستم های انتقال مواد شیمیایی و فاضلاب ها نیز استفاده می شود.

لوله های پلی پروپیلن دارای چگالی کمتری نسبت به سایر لوله های گرمانرم می باشند و ساختار مولکولی آن باعث می شود تا در برابر سیال های اسیدی و بازی و مقدار دما و شرایط محیطی مقاوم باشند.

لوله های پلی پروپیلن معایبی نیز دارند از جمله این که محدوده تحمل حرارت این محصول نهایتا 65 درجه سانتی گراد می باشد به همین دلیل استفاده از این محصول در در سیستم های گرمایشی مجاز نمی باشد.

در لوله های پروپیلنی که به طور غیراستاندارد تولید می شوند، امکان عبور نور از آن وجود دارد که در این صورت مشکلات بهداشتی مانند رشد جلبک ها در این محصول ایجاد می شود. همچنین با نفوذ اکسیژن به لوله، امکان خوردگی نیز وجود دارد.

پلی بوتیلن یا PB نوعی رزین مصنوعی است که به طور گسترده در ساخت لوله کشی آبرسانی ساختمان های مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه این محصول با توجه به قیمت مقرون بصرفه و سهولت در نصب، به عنوان جایگزین لوله های مسی بکار می رود.

این لوله ها معمولا به رنگ خاکستری و سفید و دارای خطوط رنگی تیره می باشند. از لوله های پلی بوتیلن اوایل در اروپا استفاده می شد.

به مرور زمان، سایر مردم در نقاط دیگر جهان با مزایای این محصول آشنا شدند و امروزه استفاده از این نوع لوله در سراسر دنیا رواج دارد. این لوله های پلی بوتیلن در برابر يخ زدگی، زنگ زدگی، خوردگی، خاک های اسيدی و رسوب گرفتگی مقاومت زیادی دارند.

لوله پنج لایه

لوله های پنج لایه دارای یک لایه لوله آلومینیومی، دو لایه پلیمر و دو لایه چسب مخصوص می باشند. این لوله ها مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی دارند و به هیچ عنوان زنگ نمی زنند و یا دچار رسوب نمی شوند.

اکسیژن هیچ راهی برای ورود به لوله های 5 لایه ندارد. همچنین این لوله ها در برابر حرارت دارای مقاومت بسیار بالایی می باشند. استفاده از این محصول در لوله کشی آب و فاضلاب ساختمان بسیار مناسب می باشد.

لوله آلومینیومی

لوله های آلومینیومی که در دسته انواع لوله های غیر آهنی قرار می گیرند، بیش تر به منظور سوخت رسانی و انتقال روغن در موتور هواپیماها، صنایع شیمیایی مخصوص در محیط هایی که دارای گازهایی مانند کلروآمونیاک و یا اندرید سولفور هستند و همینطور در رساندن هوا خشک به دستگاه های ابزار دقیق، مورد استفاده قرار می گیرند.

نکات لوله کشی تاسیسات ساختمان

لوله کشی آب سرد و گرم

در ساختمان های بزرگ و چند واحدی معمولا برای لوله کشی، از یک یا چند مسیر برای بالا بردن لوله آب گرم و سرد استفاده می شود. هر کدام از لوله های بالا رونده بایستی در اول مسیر خود، یک شیر فلکه قطع دستی داشته باشند.

دقت کنید که لوله انشعابات نیز در طبقات باید به شیر فلکه قطع و وصل، به منظور کنترل آب گرم و سرد، متصل باشند. پس از رعایت کردن نکاتی که ذکر شد، پخش و توزیع آب سرد و گرم در تمامی طبقات و واحدها به صورت جداگانه و بدون هیچ مشکلی، مانند لوله کشی ساختمان های قدیمی، انجام می پذیرد.

لوله کشی شوفاژها و پکیج ها

برای لوله کشی شوفاژها حتما باید از لوله های پلاستیکی استفاده شود. به دلیل فشار و گرمای زیاد آب، ممکن است که لوله های فلزی دچار خوردگی و زنگ زدگی شوند. این اتفاق برای لوله های پلاستیکی اتفاق نمی افتد.

لوله کشی فاضلاب

در لوله کشی فاضلاب باید یک کف شو در بالکن، تراس، محل نصب پمپ ها و مخازن نصب کنید. نصب گریل با کف شو در تمام رمپ هایی که با فضای آزاد ساختمان منتهی می شوند، ضروری می باشد.

اگر منطقه ای که ساکن هستید دارای سیستم فاضلاب شهری می باشد، اتصال کف شوهای تراس، پارکینگ، زیرزمین، حیاط و تمامی خطوط آب باران ساختمان شما به فاضلاب شهری، مجاز نمی باشد.

شما اجازه اتصال مستقیم کف شوهای کولر، هواساز و ایرواشر را به شبکه های فاضلاب شهری ندارید. همچنین اتصال فاضلاب آشپزخانه ها به فاضلاب سرویس بهداشتی ممنوع می باشد.

برای جلوگیری کردن از هر نوع پس زدگی بوی بد فاضلاب، برای چاه های داخل ساختمان که آب باران مستقیم وارد آن نمی شود، یک ونت تعبیه کنید.

لوله کشی گاز

برای لوله کشی گاز داخل ساختمان، دقت به یکسری نکات ضروری می باشد. در صورتی که در ساختمان شما قطر لوله بیشتر از قطر استاندارد باشد، باید این لوله ها را برش داد.

باید یک شیر قفلی در ابتدای لوله کشی ساختمان نصب شود. حداکثر طول لوله اصلی گاز از علمک تا کنتور 25 متر می باشد. اجرای لوله به صورت بارفیکسی نباید اجرا شود.

لوله از بعد از کنتور نباید در بیرون از ساختمان قرار بگیرد. تعداد اتصالات پشت سر هم نباید از 2 عدد گذر کند. لوله رابطی که بین علمک تا کنتور قرار دارد، باید به صورت روکار نصب شود.

مراکز فروش انواع لوله های ساختمانی

در تهران

در تهران انواع لوله را می توان در محل های متعددی خریداری کرد. شاد آباد خیابان 17 شهریور، بازار آهن غرب تهران، خیابان حاجی لو، فدائیان اسلام خیابان شهید اکبری و اقدسیه از جمله این محل ها هستند.

 در اصفهان

در اصفهان نیز مراکز خرید لوله های تاسیساتی بسیار متعدد می باشند اما شما می توانید در خیابان شیخ صدوق، خیابان شیخ بهایی، خیابان اشراق، خیابان بابوکان، خیابان سپهسالار، خیابان سجاد و خیابان احمد اباد این محصولات را خریداری نمایید.

سخن پایانی

در این نوشته سعی کردیم شما کاربران عزیز را با کلیه انواع لوله های آب و لوله های تاسیساتی آشنا کنیم. به این نکته دقت کنید که برای انتخاب بهترین نوع لوله آب باید ویژگی‌ های مختلف لوله از جمله اتصالات، مقاومت، میزان رسوب زدگی و فاکتورهای دیگر را در نظر بگیرید.

امیدواریم این مطلب از ساختمانچی پاسخگوی شما دوستان گرامی بوده باشد و تمام اطلاعات مورد نیاز شما عزیزان را فراهم کرده باشد. نظرات و انتقادات خود را در مورد این مبحث از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.