خاکبرداری و اصول آن

خاکبرداری یکی از اصول اولیه ساخت و ساز می باشد که به منظور حاضرسازی محل پی ساختمان انجام می شود. خاکبرداری و گودبرداری ساختمان یکی از مهم ترین، پیچیده ترین و حساس ترین مراحل ساختمان سازی می باشد.

اهمیت این امر در اجرا و ساخت ساختمان هایی با عمق زیاد، بیش تر می باشد. عدم آشنایی با اصول و سهل انگاری در انجام آن می تواند مخاطرات زیادی به همراه داشته باشد.

آن چه که در این مطلب از ساختمانچی به بیان آن می پردازیم، آشنایی با اصول و استانداردهای خاکبرداری می باشد. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

خاکبرداری چیست؟

هدف از خاکبرداری ساختمان، برداشت مصالح و مواد خاکی، شن، ماسه، قلوه سنگ و… به منظور ایجاد سطحی یکنواخت، شیب بندی و حاضرسازی محل پی ساختمان، راه های ارتباطی و تامین خاک می باشد.

آن چه که در خاکبردای حائز اهمیت می باشد اجرای عملیات با توجه به خطوط و ترازهای موجود در نقشه های اجرایی و انجام این کار براساس دستورالعمل های دستگاه نظارت می باشد.

نکته مهمی که باید در عملیات خاکبرداری و گودبرداری به آن توجه داشت، عدم قرارگیری سطوح خاکبرداری‌شده در برابر عوامل جوی و باران بیش از 72 ساعت می باشد.

اهمیت این امر به اندازه ای است که در صورتی که بنا به هر دلیلی عملیات اجرایی پس از خاکبرداری صورت نگیرد، باید دوباره نسبت به کنترل لایه های قبل، اصلاح و تسطیح و هم چنین رگلاژ سطح کار اقدام شود.

رگلاژ سطح بدون پوشش مرحله ای است که به طور هم زمان با عملیات خاکبرداری اجرا می شود. اگر مدت زمان اجرای سایر مراحل به درازا بکشد، پیمانکار موظف است با نظارت دستگاه مربوطه نسبت به حاضر سازی مجدد بستر خاک اقدام نماید.

آن چه که در طول عملیات خاکبرداری باید مورد توجه قرار گیرد، عدم خاکبرداری اضافی و در نتیجه نابودی مصالح کف و جداره ها می باشد. اهمیت این امر در قسمت هایی که بتن ریزی در آن ها صورت می پذیرد، دوچندان می باشد.

نوع خاک محل اجرای پروژه می تواند در چگونگی به کارگیری و استقرار ماشین آلات و روش های مناسب برای انجام پروژه تاثیرگذار می باشد.

یکی از اقداماتی که قبل از اجرای آن باید نسبت به خاکبرداری اقدام شود، ساخت کانال برای نصب لوله می باشد. انجام عملیات خاکبرداری به این منظور باید مطابق با نقشه و ارقام مشخص صورت پذیرد.

مراحل اجرای خاکبرداری

اجرای خاکبرداری شامل مراحل مختلفی می باشد. این مراحل شامل حاضر سازی و بستر سازی خاک، حاضرسازی بستر خیابان، مصالح خاکریزی، اصلاح مصالح و حاضرسازی بستر خاکریزی می باشد. در ادامه به بیان جزئیات در مورد هر یک از این مراحل می پردازیم.

 1. حاضرسازی بستر و زیر سازی آن

آن چه که در ابتدا برای زیرسازی و حاضرسازی بستر باید انجام شود، اجرای عملیات خاکبرداری براساس نقشه های اجرایی می باشد. عملیات خاکبرداری باید تا رسیدن زمین به مقاومت کافی ادامه پیدا کند.

در صورتی که برای دستیابی به تراز موردنظر به خاکریزی نیاز باشد، در ابتدا باید نسبت به برداشتن خاک های نباتی تا عمق لازم اقدام و پس از آن عملیات خاکریزی انجام گیرد.

آن چه که در اجرای خاکبرداری حائز اهمیت می باشد عدم تجاوز قشر خاکریز بیش از 10 سانتی متر و توجه به شیب عرضی سطح برای جلوگیری از جمع‌شدن آب های سطحی می باشد.

2. حاضرسازی بستر خیابان

قبل از انجام زیرسازی خیابان باید نسبت به اجرای عملیات خاکی تا تراز مشخص در نقشه های اجرایی اقدام شود. گاهی لازم است برای دستیابی به تراز موردنظر، عملیات خاکریزی صورت گیرد که برای انجام این کار از خاک حاصل از خاک برداری استفاده می شود.

در برخی موارد نیز نیاز به خاکبرداری می باشد. در عملیات خاکبرداری بستر موردنظر باید تا دستیابی به تراز لازم، با مصالح مناسب پر شود.

3. مصالح خاکریزی

در تامین مصالح ساختمانی از مصالح حاصل از گودبرداری و خاکبرداری استفاده می شود. دستگاه نظارت باید بر خاکی که به این منظور مورد استفاده قرار می گیرد، نظارت داشته باشد. خاکی که به این منظور مورد استفاده قرار می گیرد در دو گروه خاک های درشت دانه و ریز دانه قرار می گیرند.

4. اصلاح مصالح

همان گونه که قبلا اشاره شد، در ابتدا باید از خاک های حاصل از خاکبرداری برای اجرای عملیات خاکریزی استفاده شود و در صورت کمبود خاک می توان از منابع قرضه استفاده کرد.

5. حاضرسازی بستر خاکریزی

پس از انجام مرحله خاکبرداری نوبت به حاضرسازی بستر خاکریزی می رسد. آن چه که قبل از اجرای مرحله خاکریزی باید انجام پذیرد، پاکسازی مناطق مشخص در نقشه های اجرایی از مصالح نامناسب، ریشه گیاهان و… می باشد.

در صورت وجود آب های زیرزمینی نیز باید در ابتدا و قبل از اجرای عملیات نسبت به زهکشی اقدام شود. قبل از اجرای عملیات خاکریزی توجه به یک سری نکات بسیار حائز اهمیت می باشد.

برای مثال در صورتی که در بستر خاکریزی ریزدانه هایی از جنس رس و سیلیس باشد، ابتدا باید تا عمق 15 سانتی متری شخم زده شود و سپس با تراکم موردنظر کوبیده شود.

این در حالی است که در صورت وجود شن و ماسه در بستر خاکریزی، سطح مورد نظر باید رگلاژ و کوبیده شود. خاکریزی بر روی سطح بتنی نیز نیازمند شرایطی می باشد. برای مثال برای انجام این کار ابتدا باید سطح بتن تمیز و مرطوب شود.

خاکریزی بر روی سطوح سنگی به گونه ای است که قبل از انجام این کار مواد خارجی، سنگ های سست و دیگر موارد اضافه باید حذف شوند و پس از ایجاد رطوبت در سطح آن نسبت به خاکریزی اقدام شود.

کلام پایانی

آن چه در این نوشته از ساختمانچی به بیان آن پرداختیم، نکاتی در خصوص خاکبرداری و اصول آن بود. همانطور که گفتیم عملیات خاک برداری از جمله اصول اولیه در ساختمان سازی می باشد که سبب حاضر شدن پی ساختمان برای ادامه روند ساخت و ساز می شود.

امیدواریم مطالعه این نوشته اطلاعات ارزنده ای را در اختیار شما عزیزان قرار دهد. در صورت تمایل نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را به منظور بهبود کیفیت مطالب با اهالی ساختمانچی در میان بگذارید.