ضوابط و مقررات ساخت پارکینگ

آیا با ضوابط و مقررات ساخت پارکینگ در ساختمان آشنایی دارید؟ ضوابط و دستورالعمل های ایجاد و کنترل طرح ها و برنامه های معماری به کمک و همیاری اساتید با تجربه دانشگاهی و متخصصین حرفه مهندسی تهیه شدند و سال ها پس از تهیه بازبینی شدند و پس از بررسی های لازم یکسری تغییرات در آن ها اعمال گردیده است.

پس از آن که قانون نظام مهندسی و آئین نامه های اجرایی آن تصویب و راستای کلی ساماندهی به امور مهندسی و ارائه خدمات فنی تا حدودی تعیین شدند، نیاز به تدوین دستورالعمل های مبتنی بر روش های اجرایی بیشتر احساس شد.

با وجود تغییرات در روند تهیه و تدوین طرح های شهرسازی، فعالان حوزه ساخت و ساز متوجه شدند که قوانین و ضوابط فعلی نمی توانند نیازهای این حوزه را برطرف سازند. در بحث مقررات ملی باید توجه ویژه به نیازهای هر استان صورت گیرد؛ زیرا تنها با تکیه بر یک نسخه کلی نمی توان این نیازها را برطرف نمود.

در اقدامی که اخیراً صورت گرفت به جمع بندی تجربیات چندین ساله وضعیت ساختمان ها هنگام بهره برداری، استفاده از روش های میدانی و نیاز شهرها پرداختند.

هدف از این کار پاسخگویی به نیاز شهروندان و فراهم کردن تسهیلات در جهت بهره برداری‌ از ساختمان ها با کاربری های مختلف می باشد. هدف از این تحقیقات و پیگیری ها طراحی پارکینگ است که در ادامه به ضوابط و مقررات مربوط به این حوزه می پردازیم. با ساختمانچی همراه باشید.

پارکینگ وسایل نقلیه

پارکینگ وسایل نقلیه به فضاهای باز و بسته‌ای اطلاق می شود که به منظور توقف وسایل نقلیه مورد استفاده قرار می گیرند.
در مسیرهای ورود و خروج و همچنین فضای داخل آن ها نباید سر و صدای وسایل نقلیه و یا دود آن ها منجر به صلب آرامش ساکنین شود.
در تمام پارکینگ ها باید آب لوله کشی در اختیار افراد قرار گیرد.
وجود سرویس بهداشتی در پارکینگ آپارتمان های بالای 10 واحد ضروری است.
کلیه پارکینگ های سرپوشیده باید از تهویه هوای طبیعی برخوردار باشند، در غیر این صورت تهویه هوای آن ها باید با سیستم های مکانیکی صورت گیرد.
برای تصرف های گوناگون با توجه به موقعیت مکانی آن ها در شهر، تعداد پارکینگ های ضروری در ضوابط و مقررات برنامه های توسعه شهری مشخص می شوند.

انواع پارکینگ از لحاظ مالکیت

پارکینگ خصوصی: به توقف گاه هایی که در اختیار ساکنین قرار می گیرند، پارکینگ خصوصی می گویند.
پارکینگ عمومی: به توقفگاه های که عموم افراد می توانند از آن ها استفاده کنند و در تصرف عموم می باشند، پارکینگ عمومی می گویند.

انواع پارکینگ از لحاظ محل احداث

پارکینگ ها با توجه به جایی که ساخته می شوند به موارد زیر تقسیم می شوند:

1. پارکینگ‌های همکف

ویژگی‌ها: این نوع پارکینگ‌ها در سطح زمین و به صورت روباز یا مسقف ساخته می‌شوند.
مزایا: ساخت آسان، هزینه ساخت پایین‌تر نسبت به سایر انواع آن، دسترسی راحت و عدم نیاز به تجهیزات پیچیده.
معایب: اشغال فضای زیاد، تأثیر عوامل جوی بر خودروها (در صورت روباز بودن)، محدودیت ظرفیت.
کاربرد: مناسب برای ساختمان‌های کوچک و متوسط، ویلاها و مجتمع‌های مسکونی با تعداد واحد کم.

2. پارکینگ‌های زیرزمینی

ویژگی‌ها: این پارکینگ‌ها در زیر ساختمان‌ها یا زمین‌های مجاور ساخته می‌شوند و معمولاً چند طبقه دارند.
مزایا: استفاده بهینه از زمین، عدم اشغال فضای سطحی، محافظت خودروها در برابر عوامل جوی، امکان ایجاد پارکینگ‌های با ظرفیت بالا.
معایب: هزینه ساخت بالا، نیاز به سیستم تهویه و روشنایی قوی، پیچیدگی ساخت و نیاز به تخصص فنی.
کاربرد: مناسب برای ساختمان‌های بلندمرتبه، مراکز تجاری بزرگ، بیمارستان‌ها و سایر ساختمان‌هایی که نیاز به فضای پارکینگ وسیع دارند.

3. پارکینگ‌های طبقاتی

ویژگی‌ها: این نوع به صورت چند طبقه ساخته می‌شوند و معمولاً از رمپ یا آسانسور برای دسترسی به طبقات مختلف استفاده می‌شود.
مزایا: استفاده بهینه از زمین، امکان ایجاد پارکینگ‌های با ظرفیت بالا، دسترسی آسان به طبقات مختلف.
معایب: هزینه ساخت بالا، نیاز به سیستم‌های کنترل تردد، پیچیدگی ساخت.
کاربرد: مناسب برای مراکز تجاری بزرگ، مجتمع‌های مسکونی با تعداد واحد زیاد، بیمارستان‌ها و سایر ساختمان‌هایی که نیاز به فضای پارکینگ وسیع دارند.

بخوانید! مقایسه مقاومت سازه بتنی و فلزی در برابر زلزله

4. پارکینگ‌های روباز

ویژگی‌ها: این پارکینگ‌ها در فضای باز و بدون پوشش سقف ساخته می‌شوند.
مزایا: ساخت آسان، هزینه ساخت پایین.
معایب: تأثیر مستقیم عوامل جوی بر خودروها، محدودیت استفاده در شرایط آب و هوایی نامناسب، عدم امنیت کافی.
کاربرد: مناسب برای پارکینگ‌های موقت، رویدادهای خاص و مکان‌هایی که نیاز به فضای پارکینگ بزرگ و موقتی دارند.

5. پارکینگ‌های مکانیزه

ویژگی‌ها: این نوع پارکینگ‌ها از سیستم‌های مکانیزه برای پارک و جابجایی خودروها استفاده می‌کنند.
مزایا: استفاده بهینه از فضا، افزایش ظرفیت پارکینگ، امکان کنترل خودکار ورود و خروج خودروها.
معایب: هزینه ساخت و نگهداری بالا، پیچیدگی سیستم، نیاز به تخصص فنی.
کاربرد: مناسب برای ساختمان‌های بلندمرتبه، مراکز تجاری بزرگ، مکان‌هایی که فضای محدودی برای پارکینگ دارند.

انواع پارکینگ از لحاظ ابعاد

پارکینک بزرگ: این پارکینگ ها فضای کافی برای توقف بیست و پنج خودرو را دارند.
پارکینگ متوسط: این پارکینگ ها ظرفیت توقف چهار الی بیست و پنج اتومبیل را دارند.
پارکینگ کوچک: این پارکینگ ها حداقل از سه محل پارک خودرو برخوردارند.

تبصره 1

در مدل سرپوشیده بزرگ و متوسط، ستون های بتنی و فلزی باید بر اساس مباحث نهم و دهم مقررات ملی ساختمان از مقاومت لازم در برابر حریق برخوردار باشند.

تبصره 2

با قرار دادن علائم هشدار دهنده در اطراف ستون های موجود در پارکینگ ها باید از برخورد وسایل نقلیه با ستون ها جلوگیری شود.

ورودی و شیب راهه پارکینگ

نوع متوسط و کوچک عرض مفید انواع درب ورودی، شیب راهه و ورودی باید حداقل 3 متر و در پارکینگ های بزرگ حداقل 6 متر باشد.
در حالت منحنی حداقل عرض مفید شیب راهه باید 3/5 متر و در حالت مستقیم باید 3 متر باشد.
اگر اختلاف سطح کف پارکینگ و تراز ورودی حداکثر 50 متر باشد، خودروها می توانند با دنده عقب خارج یا وارد پارکینگ شوند. در این پارکینگ ها، ایجاد ایستگاه قبل از رمپ ضرورتی ندارد.
ورود و خروج در پارکینگ ها باید از جلو اتومبیل صورت گیرد.
شعاع منحنی بر داخلی رمپ پارکینگ در چرخش شیب راهه باید حداقل 3 متر باشد.
معیار تعیین طول رمپ منحنی، یک متر از بر داخلی رمپ به طرف محور آن است.
ایستگاه خودرو قبل از شیب راهه باید دارای حداقل 3 متر طول باشد.
عرض شیب راهه بین طبقات در پارکینگ های طبقاتی خصوصی به تعداد خودروهایی که از آن شیب راهه عبور می کنند بستگی دارد.
شیب ایستگاه قبل از رمپ پارکینگ باید حداکثر 5 درصد باشد.
اگر دسترسی به بخشی از فضای پارکینگ در مجاورت محل پارک خودرو باشد، علاوه بر رعایت ضوابط مربوط به دهانه مکان توقف خودروها، به منظور تردد سایر وسایل نقلیه باید عرض مفید رعایت شود.
از مصالح غیر لغزنده باید برای کف شیب راهه در توقف گاه ها استفاده شود.

ارتفاع مفید پارکینگ ها

برای نوع کوچک، ارتفاع مفید باید حداقل 2 متر و بیست سانتی متر باشد.
برای مدل بزرگ و متوسط، ارتفاع مجاز 2 متر و چهل سانتی متر است.
حداقل ارتفاع مفید در ورودی و خروجی پارکینگ های عمومی 2 متر و چهل سانتی متر است.
حداقل ارتفاع مفید در ورودی و خروجی پارکینگ های خصوصی 2 متر و 10 سانتی متر است.

الزامات مختص معلولین جسمی حرکتی

شیب محل پارک خودرو معلولین نباید از 2 درصد بیشتر باشد.
محل توقف خودرو معلولین باید دارای حداقل عرض 3/5 متر باشد.
مکان تعیین‌شده برای توقف خودرو معلولین باید به آسانسور و درب های ورودی و خروجی نزدیک باشد و با علامت مشخص شود.
در مجتمع هایی که تعداد واحدهای آن ها بیشتر از ده واحد است، باید امکان دسترسی معلولین در تراز پارکینگ به پیش فضای آسانسور فراهم گردد.
در نوع عمومی 2 درصد از فضاهای توقف در فاصله نزدیک به ورودی و خروجی باید به معلولین اختصاص داده شود.

بخوانید! روش های مقاوم سازی ساختمان

الزامات محل توقف خودرو

توقف وسایل نقلیه در پارکینگ نباید مزاحمتی در خصوص استفاده از انباری، بخش های تاسیساتی و فضاهای عمومی ایجاد کند.
به منظور افزودن مورد فوق در پارکینگ های بزرگ و متوسط باید به طول و عرض محل توقف خودرو 60 سانتی متر افزوده شود.
ابعاد توقف خودرو در توقف های خطی باید 2/60*6 و عرض محل مانور مجاور آن 3/40 متر باشد.
در شرایطی که یک خودرو به دلیل طراحی کمی جلوتر از خودروی مجاور قرار می گیرد، دهانه توقف دو خودرو باید دارای اندازه استاندارد باشد و بخش مجاور عارضه فیزیکی برای خودرو جلویی باید برابر با دهانه مفید پارک یک خودرو باشد.

دهانه بندی پارکینگ ها

در نوع عمومی، فاصله محور به محور ستون ها با اسکلت فلزی تا چهار سقف محور به محور ستون برای یک اتومبیل 3 متر، دو اتومبیل 5 متر و سه اتومبیل 7/20 متر می باشد.
در صورت افزودن هر سقف باید به مقادیر فوق 10 سانتی متر اضافه شود.
در ساختمان های اسکلت بتنی باید 20 سانتی متر به دو مورد بالا اضافه شود.
در صورتی که دهانه پارکینگ برای بیش از سه اتومبیل طراحی شود به ازای هر محل پارک اضافی باید 2/30 متر به دهانه ردیف مربوطه اضافه گردد.
اگر در اطراف مکان توقف خودرو دیوار باشد، به ازای هر دیوار باید 10 سانتی متر به محل توقف اضافه شود.
در طراحی محل توقف خودروها در پارکینگ های عمود توقف در دهانه آخر باید به ضوابط اعلام‌شده 20 سانتی متر اضافه شود.
در ساختمان هایی که دارای 9 سقف یا بیشتر هستند ابعاد اجرایی ستون ها بر اساس طراحی سازه باید ارائه شوند.
در تمام موارد، به منظور ایجاد مکان مناسب توقف خودرو فاصله دهانه ها نباید برای یک اتومبیل کمتر از 2/60، برای دو اتومبیل کمتر از 4/60 و برای سه اتومبیل کمتر از 6/90 باشد.
مسیر عبور خودرو باید دارای حداقل عرض مفید 5 متر باشد.
حداقل عرض مفید مسیر تردد اتومبیل ها در پارکینگ های بزرگ عمومی باید 6 متر باشد.

ضوابط درب پارکینگ

ضوابط درب پارکینگ به مجموعه قوانین و استانداردهایی گفته می‌شود که برای ابعاد، نوع و محل قرارگیری درب ورودی پارکینگ ساختمان‌ها تعیین شده‌اند. این ضوابط با هدف تسهیل تردد، ایمنی و رعایت اصول شهرسازی تدوین شده‌اند.

چرا رعایت ضوابط درب پارکینگ اهمیت دارد؟

ایمنی: ابعاد مناسب درب، مانع از برخورد خودروها با اطراف درب و ایجاد خسارت می‌شود.
تسهیل تردد: ابعاد استاندارد، تردد آسان خودروها را تضمین می‌کند.
زیبایی بصری: هماهنگی درب با نمای ساختمان، به زیبایی بصری مجموعه می‌افزاید.
عمر مفید درب: رعایت استانداردها، باعث افزایش عمر مفید درب و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود.

عوامل مؤثر بر ابعاد درب پارکینگ

نوع خودرو: ابعاد خودروهای ساکنین و مهمانان
متراژ ساختمان: ساختمان‌های بزرگ‌تر معمولاً به درب‌های بزرگ‌تری نیاز دارند.
نوع درب: درب‌های اتوماتیک، ریلی یا لولایی، هر کدام ابعاد و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
مقررات شهرداری: هر منطقه ممکن است ضوابط خاص خود را برای ابعاد درب پارکینگ داشته باشد.

کلام پایانی

ما در این نوشته به بیان ضوابط و قوانین ساخت پارکینگ های مختلف از کوچک گرفته تا بزرگ و از عمومی تا خصوصی پرداختیم. امیدواریم مطالعه این مطلب اطلاعات مفیدی را در اختیار شما دوستان قرار داده باشد. در صورت تمایل نظرات خود را در مورد محتوای این نوشته با ما در میان بگذارید.