معرفی انواع ملات ساختمانی

ملات ساختمانی ماده ای چسبنده و خمیری شکل است که در حوزه ساخت و ساز کاربرد فراوانی دارد. ملات برای چسباندن مصالح گوناگون به یکدیگر به کار می رود.

این ماده، مرکب از دو جزء اصلی پرکننده و چسباننده است که بیشترین درصد حجم آن را ماده پرکننده تشکیل می دهد. ماده چسباننده حجم کمی را به خود اختصاص می دهد.

افزودنی هایی که به ملات اضافه می شوند شامل روان کننده ها، حباب سازها و موادی که زمان گیرش ملات را کمتر می کنند می باشند.

علاوه بر آن مواد افزودنی پوزولانی برای جلوگیری از حمله سولفات، آب بند کننده ها برای آب بند کردن ملات، مواد رنگی برای ملات رنگی و مواد نگهدارنده آب به منظور افزایش کارایی ملات مورد استفاده قرار می گیرند. با این مقدمه، در ادامه این نوشته از ساختمانچی به بررسی انواع ملات می پردازیم. با ما همراه باشید.

انواع ملات براساس فعل و افعالات

1. ملات آبی: به ملاتی که حالت چسبندگی و سفتی مورد نظر را با قرار گرفتن در معرض رطوبت و آب به دست می‌آورد و اگر رطوبت به آن نرسد خشک و شکننده می‌شود، می گویند.
2. ملات هوازی: برخلاف ملات آبی باید برای سفت شدن دور از رطوب و آب باشد. ملات هوازی با قرار گرفتن در معرض هوای آزاد به استحکام کافی رسیده و در صورت رسیدن رطوبت به آن، شل شده و از حالت خود خارج می‌شود.

انواع ملات ساختمانی براساس کاربرد

ملات ها انواع مختلفی دارند. همچنین هرکدام از این ملات ها کاربرد مخصوصی دارد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم:

ملات گل و کاهگل

ملات گل و کاهگل جزء قدیمی ترین ملات ها به حساب می آیند و در خانه های خشت و گلی و حتی آجری اکثر خانه های روستایی وجود دارد. در این ملات خاک رس به عنوان ماده چسباننده در نظر گرفته می شود.

برای ساخت این ملات در ابتدا یک آخوره می سازند. سپس آن را با آب پر می کنند و اجازه می دهند خاک رس آب را به خود جذب کند. بعد از آن ملات را به خوبی ورز می دهند و مورد استفاده قرار می دهند.

یکی از عیوب این ملات این است که بعد از خشک شدن جمع می شود و دچار ترک خوردگی می گردد. به همین دلیل به آن کاه می افزایند و مانع از ترک خورگی آن پس از خشک شدن می شوند.

موارد استفاده

• ملات کاهگل وزن بسیار سبکی دارد و یک عایق حرارتی محسوب می شود، به همین دلیل در گذشته از آن برای اندودکاری سقف زیرشیروانی برای جلوگیری از خروج گرمای خانه استفاده می شد.
• همچنین این ملات برای ساخت خانه های گلی و آب بندی بام ساختمان ها نیز کاربرد دارد.

ملات گچ

این ملات که از ترکیب گچ و آب حاصل می شود از جمله ملات هایی است که زمان گیرش آن کوتاه می باشد. برای استفاده از ملات گچ باید مدت زمان گیرش آن را طولانی تر کرد، به همین دلیل به آن خمیر آهک، خاک رس و سریشم نجاری اضافه می کنند.

موارد استفاده

• ملات گچ خالص برای سفیدکاری ساختمان استفاده می شود. برای کار با آن، بعد از گرفتن ملات آن را ورز دهید تا ملات یکپارچه نشود و فرصتی برای درهم‌رفتن ذرات گچ ایجاد نشود.
• این نوع ملات بسیار نرم است و در صورت مالش به اجسام اثر سفیدی بر جا می گذارد و برای گچ بری و نماسازی کاربرد دارد.
• علاوه بر سفیدکاری ساختمان از ملات گچ برای اندودکاری سقف های کاذب نیز استفاده می شود.

ملات گچ و پرلیت

ملات متشکل از گچ و پرلیت منبسط یک عایق صوتی و حرارتی مناسب محسوب می شود. استفاده از این ملات مانع از نفوذ آتش به اسکلت بتنی و فولادی ساختمان می شود و از انتشار آن جلوگیری می کند.

ملات گچ و آهک

ملات گچ و آهک برای مناطقی که رطوبت آن ها بالا می باشد مناسب است. بعد از استفاده، آهک مورد استفاده در ملات با دریافت گاز کربن از هوا به جسمی سخت و نفوذناپذیر در برابر آب و بخار آب تبدیل می شود.

ملات گچ و خاک

این ملات از ترکیب خاک رس و گچ بدست می آید و زمان گیرش آن کمتر از ملات گچ خالص است.

موارد استفاده

• تیغه سازی
• طاق سازی
• لایه آستر اندودکاری های ساختمان

ملات گچ و ماسه

این ملات که از مخلوط گچ با ماسه ریزدانه بدست می آید، برای زیرسازی اندودها در مناطقی که ماسه ساحلی یا رودخانه ای یافت می شود کاربرد دارد.

ملات ماسه و آهک

ملات ماسه و آهک از جمله ملات هایی است که برای سفت شدن نیازمند دی اکسید کربن موجود در هوا می باشد. به همین دلیل برای اندود سطوح مناسب است.

برای گرفتن و سفت شدن این ملات باید تا زمان گیرش، آن را مرطوب نگهداشت. از این رو ملات آهکی را می توان در مناطق مرطوب نیز به کار برد. در ملات ماسه و آهک ماده ای که برای پر کردن ملات استفاده می شود ماسه و ماده چسباننده آن آهک می باشد.

موارد استفاده

• کرسی چینی
• سنگ کاری
• ساخت دیوارهای آجری
• مجاری آب، حوضچه‌ها و آب‌انبارها

ملات ماسه و سیمان

این ملات از جمله پرکاربردترین ملات های ساختمانی است که مقاومت بسیار خوبی دارد. در ملات ماسه و سیمان از ماسه به عنوان ماده پر کننده و از سیمان پرتلند به عنوان ماده چسباننده استفاده می شود.

در این ملات میزان استفاده از خاک رس، سولفات و مواد آلی بسیار کم است؛ زیرا خاک رس باعث ایجاد دوغابی از خاک رس در اطراف ذرات سیمان می شود و اجازه نمی دهد سیمان به آن بچسبد.

علاوه بر آن مواد سولفاتی باعث متلاشی شدن ملات خواهد شد. مواد آلی نیز زمان گیرش ملات را بالا می برد. از معایب ملات ماسه و سیمان می توان به جمع شدن و ترک برداشتن آن در سطوح گسترده و بندکشی ها اشاره نمود.

موارد استفاده

• سنگ فرش کردن
• بتن مگر بندکشی
• بستن درزها
• اجر کاری
• کاشی کاری
• و…

ملات های سیمان پوزولانی و آهک پوزولانی

مواد پوزولانی به تنهایی قابلیت چسبندگی ندارند و وقتی با آهک و آب در یک درجه حرارت معمولی ترکیب می شوند نوعی سیمان ایجاد می کنند. در ساخت ملات های سیمانی به جای سیمان پرتلند می توان از سیمان یا آهک پوزولانی استفاده نمود.

این ملات پایداری خود را در برابر سولفات ها و حمله مواد شیمیایی حفظ می کند. ملات های سیمان پوزولانی و آهک پوزولانی مقاومت کمی دارند و جزء ملات های دیرگیر محسوب می شوند. این ملات ها برای مکان هایی که در معرض حمله سولفات ها قرار دارند مناسب هستند.

ملات باتارد

به ملاتی که در ساخت آن از سه عنصر سیمان، ماسه و آهک استفاده شود، ملات باتارد می گویند. حجم ماده پرکننده در این ملات 3 برابر ماده چسباننده است. اگر این مقدار کمتر باشد ملات به راحتی جمع می شود و ترک بر می دارد.

اگر بیشتر از این مقدار باشد ملات از کارایی لازم برخوردار نخواهد بود. سه عنصر نامبرده در این ملات با نسبت های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. رایج ترین آن یک حجم سیمان، یک حجم آهک، شش حجم ماسه به همراه آب لازم می باشد.

ملات سیمان بنایی

سیمان بنایی از ترکیب سیمان پرتلند معمولی با یک ماده پرکننده مانند پودر سنگ آهک، مرطوب کننده، دافع آب و مواد حباب ساز تولید می شود. این نوع سیمان برای کارهای ساختمانی و بنایی که موضوع مقاومت زیاد مطرح نیست کاربرد دارد.

از ویژگی های ملات سیمان بنایی می توان به کارایی بالا، خاصیت خمیری خوب، کاهش جمع شدگی و ترک خوردگی و آب نگهداری آن اشاره نمود.

ملات گل و آهک

ملات گل و آهک مانند ملات گل در مناطق روستایی و مرطوب مورد استفاده قرار می گیرد. این ملات گل دارای معایبی نظیر ترک خوردن پس از خشک شدن و آب شستگی می باشد. به همین دلیل برای حل این مشکل به خاک آهک اضافه می کنند.

سیلیس و آلومینی که در خاک رس وجود دارد در حضور آب می توانند با آهک ترکیب شود و ملات را در برابر وارفتگی و آب شستگی حفاظت کند.

ملات آماده

ساخت ملات حاضر در کارخانه صورت می گیرد. در ترکیب این ملات که با نام ملات خشک نیز شناخته می شود، از سیمان، سنگدانه و مواد افزودنی استفاده می شود.

از آن جایی که در ساخت این نوع ملات خطای انسانی به حداقل می رسد، می توان آن را نمونه ای از مصالح ساختمانی مدرن نیز در نظر گرفت. ارائه این محصول به صورت پاکتی و فله ای صورت می گیرد.

کلام پایانی

ما در این نوشته از ساختمانچی به بررسی انواع ملات ساختمانی، ویژگی ها و کاربرد هرکدام پرداختیم. ملات ها انواع گوناگون دارند و براساس نوع مواد تشکیل دهنده در قسمت های مختلف ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند.

امیدواریم نکات ارائه شده در این نوشته از ساختمانچی به شما عزیزان در شناخت مفهوم ملات و انواع آن کمک کرده باشد. در صورت تمایل نقطه نظرات خود را در این باره با ما در میان بگذارید.