بتن ریزی در هوای سرد و بارانی ممکن است بر کیفیت بتن تاثیر منفی بگذارد؛ از این رو مهندسین عمران باید از مهارت های لازم جهت رویارویی با تمام نوسانات آب و هوایی و فصلی برخوردار باشند تا مشکلی در حین عملیات بتن ریزی رخ ندهد.
تغییرات آب و هوایی موانع مختلفی بر سر راه سازندگان قرار می دهند. اما با آگاهی از نکات هوشمندانه و ترفندهای کاربردی می توان آن ها را از میان برداشت. با این مقدمه، در ادامه این نوشته از ساختمانچی به بررسی چگونگی بتن ریزی در هوای سرد و بارانی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
بتن ریزی در هوای بارانی
اگر مخلوط بتن به زمان گیرش اولیه خود نرسیده باشد تحت تاثیر باران قرار خواهد گرفت. هنگامی که این متریال بین زمان گیرش ابتدایی و زمان گیرش نهایی خود قرار دارد، باران تنها بر روی ظاهر بتن هایی که در اطراف می ریزند، اثر خواهد گذاشت.
اما اگر میزان بارش بسیار شدید باشد، لایه رویی مخلوط بتن ممکن است آسیب ببیند. پس از آن که بتن به مرحله گیرش نهایی خود (10 ساعت) رسید، آب باران به منبعی برای عمل آوری بتن تبدیل می شود.
انجام یکسری نکات و اصول لازم است تا هنگام بتن ریزی در هوای بارانی دچار مشکل نشوید و سطح بتن آسیب نبیند. این اصول به شرح زیر می باشند:
میزان آب در مخلوط بتن
در محیط های بسیار مرطوب و هنگامی که مواد خام اولیه نظیر شن و ماسه خیس هستند، به میزان آبی که به مخلوط اضافه می کنید توجه داشته باشید. لازم به ذکر است که نسبت آب به سیمان را می توان با اضافه‌کردن مواد افزودنی به مخلوط کاهش داد.
افزودنی های ضد آب
استفاده از افزودنی های هیدروفیلیک به مخلوط بتن، مقاومت آن را در برابر نفوذ آب افزایش می دهد. این افزودنی با آب و ذرات سیمان واکنش می دهد و بلورهای کلسیم سیلیکات ایجاد می کند. در نتیجه، روزنه ها و ترک های ریز بتن مسدود می شود و از نفوذ آب به آن ها منع خواهد شد.
این واکنش در طول عمر بتن رخ می دهد و نه تنها شکاف های اولیه بلکه تمام شکاف ها و ترک هایی که رخ خواهند داد را می پوشاند.
حمل و نقل بتن
جا به جایی بتن باید توسط تجهیزات و ماشین آلاتی انجام شود که به صورت سربسته هستند و مانع از ورود آب باران به مخلوط بتن می شوند. حمل بتن در کامیون های روباز منجر به نفوذ آب در آن و در نتیجه کاهش کارایی بتن خواهد شد.
پوشش های کمکی
پارچه های کرباسی ضد آب و پلاستیکی باید در زمان بتن ریزی در محل اجرای پروژه در دسترس باشند. پوشش مکانی که بتن را در آن جا می ریزند، حتماً باید با توجه به فضای لازم برای تراکم سازی و تکمیل بتن ریزی مدنظر قرار گیرد.
در صورت امکان توده های متراکم را بپوشانید، زیرا اگر آن ها خیس شوند نسبت آب به سیمان بیشتر خواهد شد.
زمان بتن ریزی
هنگامی که برای بتن ریزی حاضر می شوید، مطمئن شوید شرایط آب و هوایی خیلی بارانی یا طوفانی نباشد. پیشنهاد می شود هنگامی که هوا خشک است نسبت به بتن ریزی اقدام نمائید.
تعمیر بتن
اگر به نظر می رسد کیفیت سطح بتن در معرض خط قرار دارد، بلافاصله پس از قطع باران باید نسبت به تعمیر آن اقدام نمود، حتی اگر این تعمیر جزئی باشد. برخی از تعمیرات جزئی را می توان با استفاده از بتن یا دوغاب انجام داد.
اگر نقاط کوچک بی شماری از یک سطح نازک صدمه دیدند، بهتر است سطح مورد نظر را بردارید و بخش جدید را به طور کامل اجرا کنید. این کار از نظر اقتصادی مقرون بصرفه خواهد بود.
سطح بتن را برای بررسی آسیب های احتمالی مورد ارزیابی قرار دهید و با یک آزمایش ساده آن را به منظور مقاومت در برابر خراش بسنجید. اگر احتمال آسیب دیدگی بتن بالاست می توانید نمونه ای از آن را برای سنجش سختی و مقاومت در آزمایشگاه بررسی کنید.
بتن ریزی در هوای سرد
ساخت و ساز در هوای سرد یکی از سخت ترین کارهایی است که پیمانکاران ساختمانی با آن مواجه می‌شوند. ممکن است برخی پیمانکاران پروژه را تعطیل کنند و برخی دیگر با توجه به زمان ساخت پروژه و محدودیت کاری ترجیح می‌دهند که پروژه ادامه یابد و در زمان مقرر به پایان برسد.
ساخت و ساز در سرما شرایطی دارد که پیمانکاران می بایست آن را رعایت کنند. ابتدا باید تعریف مشخصی از هوای سرد برای ساخت و ساز ارائه داد. طبق تعريف آيين نامه بتن ايران، هوای سرد در حالی حاصل می گردد که در سه روز متوالی شرايط زير برقرار باشد:
- دمای متوسط هوا در شبانه روز کمتر از 5+ باشد. (متوسط دمای روزانه، ميانگين حداکثر و حداقل، دمای هوا در شبانه روز است)
- دمای هوا برای بيش از نصف شبانه روز از 10 درجه سانتی گراد بيشتر نباشد.
هوای سرد وقتی حاصل می شود که دمای هوا در هنگام بتن ريزی کمتر از 2 درجه سانتی گراد باشد و يا زمين کارگاه در هنگام بتن ريزی يخزده شود. ساخت و ساز در هوای سرد همانند هر زمان دیگری به آب نیاز دارد.
اگرچه می توان با استفاده از روان‌کننده حجم آب مصرفی را کاهش داد، اما باز همین مقدار نیز مستعد یخ‌زدن است. دمای هوای سرد باعث می شود که بتن سریع تر یخ بزند و سرعت هیدراتاسیون آن افت کند.
از طرف دیگر وجود جریان هوا و سرعت بالای آن باعث می شود که اجرای سازه بتنی با مشکلاتی همراه باشد. برخی از قسمت های ساختمان به شدت تحت تأثیر سرما قرار دارند و باید شرایط لازم برای آن ها فراهم شود. این بخش‌ها عبارت اند از:
پروژه های مرتفع
بتن ریزی در ارتفاع کار بسیار سختی است و به تجهیزات ویژه مانند بالابر و پمپاژ نیاز دارد، حال اگر این پروژه در هوای سرد انجام شود با مشکلات بسیاری همراه خواهد بود.
فونداسیون
فونداسیون یکی از اصلی ترین قسمت های یک سازه به شمار می رود. این بخش، حجم بالایی بتن مصرف می کند و در معرض انجماد شدید قرار دارد.
ستون ها و پل های ساختمان
این دو بخش از یک سازه بتنی وزن زیادی تحمل می‌کند و استحکام اسکلت سازه به این دو قسمت بستگی دارد. با توجه به این که بتن ریزی ستون ها و پل های ساختمانی با سرعت کم و به کمک نیروی انسانی اجرا می شود، هوای سرد و شدت باد می تواند ساخت و ساز آن ها را به شدت مشکل ساز کند.
تأمین امکانات رفاهی کارگران
کارگران، بخش اصلی اجرای یک سازه به شمار می روند و وجود آن ها برای اجرای مناسب یک پروژه ضروری است. آن چه اهمیت دارد این است که ساخت و ساز در هوای سرد می تواند زندگی آن ها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. از یک سرماخوردگی کوچک تا لیز خوردن و سقوط از ارتفاع، همگی می توانند عامل تهدید برای سلامتی کارکنان باشند.
نکات مهم اجرای بتن ریزی در هوای سرد
- بتن ریزی در ساعت هایی از روز که هوا گرم تر است، انجام شود.
- قالب و ميلگردها نبايد يخ زده باشد و از ريختن بتن بر روی زمين يخ زده بايد خودداری شود.
- حداقل دمای بتن در هنگام ريختن و عمل آوری 10 درجه سانتی گراد باشد.
- عمل آوری تا رسيدن به 70 درصد مقاومت مشخصه بتن ادامه يابد.
- دمای ساخت، بالاتر از دمای بتن ريزی توسط پیمانکار اسکلت بتنی باشد. اين مقدار طبق دستورالعمل بايد محاسبه شود.
- اسلامپ بتن تا حد امکان، کمتر اختيار شود.
- حمل و ريختن بتن بايد حتی الامکان در اسرع وقت انجام شود و در طول حمل از افت شديد دما جلوگيری گردد.
- نبايد پس از خاتمه عمل آوری اجازه داد تا بتن سريعا سرد شود و شوک حرارتی به آن وارد گردد.
- نبايد برای شروع عمل آوری، دمای بتن سريع بالا رود و شوک حرارتی به آن وارد گردد.
- استفاده از سيمان هايی که با سرعت واکنش بيشتر توصيه می شود.
- مصرف مواد افزودنی زودگيرکننده در اجرای فونداسیون سوله و اسکلت بتنی اختياری می باشد.
- مصرف مواد افزودنی حباب زا معمولا در اين بتن ها توصيه می شود. اين مواد معمولا طول مدت محافظت از بتن را برای جلوگيری از وارد شدن خسارت در اثر يخبندان کاهش می دهند.
- با انداختن نايلون يا برزنت بر روی سنگدانه ها به ويژه در هنگام شب و بارندگی از خيس شدن آن ها جلوگيری گردد. اگر می توان لحاف پشم شيشه تهيه نمود که رويه آن ضد نفوذ آب باشد، بهتر است.
- در صورتی که بنا به هر دليلی بخش های فوقانی توده سنگدانه يخ زده باشد، لازم است لايه رويی کنار زده شود.
- با گرم کردن آب و رسيدن به دمای مورد نظر معمولا می توان دمای مطلوب بتن را بدست آورد.
نکات پایانی
مهم ترین و اساسی ترین نکته در بتن ریزی، پیش بینی دقیق آب و هواست. اگر عملیات بتن ریزی به ناچار در هوای بارانی یا سرد صورت گیرد، با حاضر کردن مخلوط بتن و زمان بندی اجرای آن می توان میزان صدماتی که به آن وارد می شود را کاهش داد. با انجام نکات بالا می توانید از آسیب های احتمالی به بتن جلوگیری کنید.
