اجرای سقف عرشه فولادی و نکات آن

سقف عرشه فولادی یکی از سقف های سبک در ساخت سازه است که امروزه به وفور مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع سقف بسیار سبک و مقرون بصرفه است و از ورقه های گالوانیزه تولید می شود. در این نوشته از ساختمانچی به بیان جزئیات بیشتر در مورد سقف عرشه فولادی و نکات مربوط به آن ها می پردازیم.

سقف عرشه فولادی یا متال دک

اصولا قالب بندی سقف یکی از مشکلات اجرایی سقف است که روند اجرا سقف را به تاخیر می اندازد، به همین دلیل مهم ترین بخش سقف عرشه فولادی یا متال دک ورق های گالوانیزه ذوزنقه ای شکل آجدار می باشد.

ورق های فولادی که بر روی تیرها تکیه کرده اند نقش قالب را ایفا می کنند و به این ترتیب در اجرا این نوع سقف نیازی به قالب بندی مجزا وجود ندارد.

استفاده از سقف عرشه فولادی این مشکل را حل می کند و مدت زمان اجرا سقف را کوتاه می کند. در مقایسه با سقف تیرچه بلوک، این نوع سقف وزن سبک تری دارد و سرعت اجرای آن بالاتر است.

تاریخچه ساخت عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی در سال 1820 توسط مهندس هنری پالمر برای کنگره ای کردن ورق گالوانیزه در ساخت و ساز مورد استفاده قرار گرفت.

سیستم سقف عرشه فولادی در سال 1939 به طور رسمی با تدوین استاندارد صنعتی برای طراحی، اجرا و بهره برداری توسط انستیتو سقف فولادی، وارد صنعت ساختمان شد.

در طی چندین سال، تغییراتی بر روی این سقف انجام گرفت و در نهایت در سال 1980، سقف عرشه فولادی توسط شرکت های معتبر آمریکایی و اروپایی با عنوان سیستمی نوین و مطابق با تکنولوژی روز دنیا، مورد تایید و استفاده قرار گرفت.

این نوع سقف از سبک ترین و اقتصادی ترین نوع سقف در سازه های مختلف می باشد که از ورق گالوانیزه با مقاومت کششی حداقل 2300n/m می باشد. سقف عرشه فولادی در ابتدا به صورت رول بود و توسط دستگاه Roll forming به شکل ذوزنقه ای یا همان عرشه فولادی در می آید.

طریقه تولید عرشه فولادی

ورق های عرشه فولادی ورق کویل با عرض 1 الی 1.5 متر و به صورت cold form تولید می شوند. یعنی ورق فولادی را وارد دستگاه رول فرم شده می کنند و در طول مراحل مختلف، خم های طراحی شده و برجستگی ها به صورت مرحله ای به آن اضافه می شوند.

در آخر پس از این که از دستگاه خارج شد، به وسیله اره برقی یا گیوتین به طول های مختلف و مورد نیاز برش داده می شوند.

اجزاء سقف عرشه فولادی

ورق عرشه فولادی

ورقهای عرشه فولادی به دو دسته roof deck و floor deck تقسیم بندی می شوند. ورق های roof deck به ورق هایی اطلاق می شود که وظیفه آن ها باربری حین اجرا و باربری قبل از گیرش بتن می باشد.

Floor deck نیز به ورق هایی اطلاق می شود که در آن ها بین ورق تحتانی و بتن سقف درگیری مکانیکی به وجود آمده و به کمک برش گیرها و قالب های پیرامونی دال سقف به تیرچه ها متصل می شود.

در این شرایط می توان گفت این ورق ها به آرماتورهای کششی سقف تبدیل می شوند. آن چه که در تمامی سقف های عرشه فولادی مشترک می باشد، ورق فولادی و پوشش آن است.

هر یک از این قسمت ها شامل یک هسته فلزی و پوشش روی آن می باشد که می توانند از نظر نوع مصالح با یکدیگر متفاوت باشند. آن چه که مهم است انتخاب نمونه مناسب این ورق ها با توجه به شرایط مختلف آب و هوایی می باشد.

هسته فلزی

ورق هایی که در تولید سقف های عرشه فولادی به کار می روند باید مشخصات فنی و مکانیکی تعیین شده ای داشته باشند. این ویژگی ها باید توسط کارخانه های تولیدکننده ارائه و برای ساخت مورد استفاده قرار گیرند. این استانداردها در کشورهای مختلف متفاوت هستند و در مرحله ساخت از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

پوشش ورق های سقف

استفاده از پوشش بر روی ورق های سقف عرشه فولادی می تواند در کنترل خوردگی تاثیرگذار باشد. آلیاژهای ترکیبی از آهن و روی می تواند گزینه ای مناسب برای پوشش ورق های سقف باشد.

انتخاب پوشش مناسب نیز باید با توجه شرایط موجود صورت پذیرد. برای مثال استفاده از آلیاژ آلومینیوم و روی برای مجاورت با بتن تازه گزینه ای مناسب برای انتخاب نیست.

به طور کلی می توان گفت بیشترین نوع پوشش بر روی سقف های عرشه فولادی، ترکیب آهن و روی می باشد. پوشش ها عموما با استفاده از روش hot deep galvanized بر روی ورق ها اجرا می شوند.

در برخی موارد لازم است پوشش هایی از رنگ نیز به ورق های فلزی اضافه شود. به این نوع رنگ پس رنگ زدگی می گویند. این روش می تواند به منظور زیبایی هرچه بیشتر انجام شود.

اما در برخی موارد برای جلوگیری از زنگ زدگی ورق های سقف و حفاظت از آن ها از روش پیش رنگ زدگی استفاده می شود. پس رنگ زدگی پس از نصب ورق ها صورت می پذیرد.

رنگی که به این منظور مورد استفاده قرار می گیرد، باید از چسبندگی مناسب برخوردار باشد. نکته مهم این است این رنگ ها نمی توانند به تنهایی نقش محافظ را ایفا کنند و در صورت استفاده از آن ها باید از یک لایه محافظ بر روی ورق های فلزی استفاده شود.

فلاشینگ

فلاشینگ ها از جنس ورق گالوانیزه با ضخامت 0/5 میلی متر می باشند و در لبه سقف عرشه فولادی یا متال دک نصب می شوند. این المان قبل از سفت شدن بتن به عنوان قالب عمل می کند و بعد از سفت شدن آن، باعث پیوستگی و یکنواختی بتن می شود و سقف را بعد از بتن ریزی زیباتر می کند.

مطابق با آیین نامه قالب های انتهایی، فلاشینگ ها باید حداقل دارای 5 سانتی متر طول بر روی تیرها داشته باشد. جنس فلاشینگ های پیرامونی پلان و بازشوها از ورق های فولادی بوده و دارای ضخامت حداقل 0.5 میلی متر می باشند.

ارتفاع فلاشینگ ها به ارتفاع ورق و بتن روی آن می باشد. به منظور نصب تسمه، مقطع فلاشینگ باید به شکل نبشی یا لبه برگشتی باشد. به منظور جلوگیری از جدا شدن ورق ها در طول اورلپ ورق های مجاور با یکدیگر، باید از پیچ خودکار با فاصله 600 میلی متر استفاده شود.

گل میخ

گل میخ ها نقش برش گیرها را ایفا می کنند و رابط بین ورق گالوانیزه و بتن می باشند. آن ها توسط دستگاه جوش قوس الکتریکی به تیرهای سازه ای متصل می شوند.

مشخصات فنی گل میخ

گل میخ ها بر اساس استانداردهای ISO باید دارای ویژگی هایی باشند و سازندگان باید در هنگام تولید این محصول موارد مختلفی را بررسی نمایند که از جمله می توان به مواد زیر اشاره کرد:

• متریال مورد استفاده در ساخت گل میخ
• میزان دسترسی و موقعیت مکانی جوشکاری جوش گل میخ
• ماهیت و شکل محل جوشکاری
• درنظرگرفتن قطر گل میخ نسبت به ضخامت ورق فلز
• توجه به جزئیات حاضرسازی جوش
• بررسی ماهیت گل میخ و سطح ورق های فلزی
• پیش گرمایش سطوح ورق های فلزی قبل از جوش گل میخ

نکات مهم نصب گل میخ

1. اتصال گل میخ ها به شکل جوشی، عصایی و پرچی می باشند.
2. باید توجه داشت که در محل های بحرانی تیرهای خمشی از گل میخ استفاده نشود.
3. فاصله میان گل میخ ها در امتداد تیرهای اصلی نباید از 8 سانتی متر بیش تر باشد.
4. فاصله گل میخ ها در امتداد تیرهای مختلط نباید از 40 سانتی متر بیش تر باشد.
5. گل میخ ها باید حداقل از 25 میلی متر پوشش بتن جانبی برخوردار باشند.
6. قطر گل میخ ها نباید از 20 میلی متر بیش تر باشد.

آرماتور

در سقف عرشه فولادی به منظور جلوگیری از ترک خوردگی بتن از شبکه میلگرد حرارتی استفاده می شود. اغلب برای افزایش سرعت اجرای سقف، از مش آماده میلگرد به جای آرماتوربندی استفاده می شود.

ویژگی های آرماتور در سقف عرشه فولادی

آرماتورهایی که در ساخت سقف های عرشه فولادی مورد استفاده قرار می گیرند عموما به دو صورت هستند:

• به صورت عضو سازه ای
• به صورت حداقل آرماتور حرارتی

در آرماتورهایی که به صورت سازه ای مورد استفاده قرار می گیرند، با کمک به افزایش سطح مقطع فولادی در جهت تحمل لنگر بزرگ تر و پوشش دهانه های بزرگ تر با یک مقطع ثابت، کاهش خیز در ارتباط با فرکانس کمتر و در نتیجه کمتر شدن لرزش سقف و هم چنین افزایش لنگرهای مثبت و منفی و بالا رفتن مقاومت در برابر آتش سوزی، به بهبود کاربری سیستم سقف دال عرشه مرکب کمک می کند.

استفاده از این المان به شکل حداقل آرماتور حرارتی می تواند به کاهش ترک های حرارتی کمک کند. به جای این نوع آرماتورها می توان از الیاف پلی پروپیلن نیز استفاده کرد.

استفاده از الیاف پلی پروپیلن دلایل متعددی دارد که از جمله می توان به افزایش مقاومت فشاری بتن، کاهش نفوذپذیری بتن، افزایش مقاومت در برابر گسیختگی بتن، افزایش مقاومت ضربه ای و استحکام سطح بتن، کم تر شدن ترک ها و جمع شدگی در بتن، اشاره کرد.

بتن

بعد از اتصال میلگردها عملیات بتن ریزی شروع می شود و عملیات مسطح سازی نهایی صورت می گیرد. بر اساس مبحث دهم مقررات ملی ساختمان حداقل ضخامت سازه ای مورد نیاز بتن از قسمت روی تاج ورق 5 سانتی متر می باشد. این ضخامت به منظور مقاومت در برابر آتش سوزی در طی مدت زمان های مختلف بیش تر می باشد.

میخ

از میخ ها برای ثابت کردن ورق های سقف بر روی اسکلت استفاده می شود. این میخ ها سبب می شوند که ورق های سقف در برابر بارهای واردشده در حین اجرا، جا به جا نشوند. این میخ ها باید از متریالی مقاوم در برابر خوردگی و گسیختگی برخوردار باشند.

عرشه ها به وسیله میخک های پانچی به محل مهارشده خود متصل می شوند و اطراف و کناره های آن توسط وسیله جوش داده اتصالات برشی و یا پیچ اجرا می شوند.

پیچ

پیچ ها ابزاری هستند که موقعیت ورق ها را نسبت به یکدیگر ثابت می کنند. همچنین برای اتصال تسمه ها به فلاشینگ ها و ورق های سقف نیز بکار می روند. پیچ ها نیز همانند میخ ها باید از متریالی مقاوم در برابر خوردگی برخوردار باشند تا به خوبی عمل کنند.

مزایا استفاده از سقف عرشه فولادی

• استفاده از سقف عرشه فولادی تاثیر بسزایی در سبک سازی سازه ایفا می کند.
• وزن این نوع سقف بسیار سبک است و حمل و دپوی ورق های گالوانیزه نیز آسان می باشد.
• اجرا سقف عرشه فولادی ارزان و مقرون بصرفه می باشد.
• در اجرا این نوع سقف، قالب بندی، تیرهای فرعی و میلگردهای کششی حذف می شوند و نیازی به استفاده از آن ها نیست.
• سقف متال دک جایگزینی مناسب برای سقف های تیرچه بلوکی و سنتی است.
• در اجرا این نوع سقف امکان سقف گذاری و بتن ریزی در کلیه طبقات به طور همزمان امکان پذیر است که این امر زمان اجرای پروژه ساخت را کوتاه تر می کند و هزینه های آن را کاهش می دهد.
• سقف های عرشه فولادی در برابر آتش سوزی مقاومت بالایی دارند.
• به دلیل وجود پوشش گالوانیزه بر روی سطح آن، این سقف در برابر شرایط جوی و محیطی بسیار مقاوم است.
• وجود فرورفتگی و برجستگی ها ان سبب می شود تا تنش ها بالا را تحمل کند.

معایب سقف‌ عرشه فولادی

• در صورت نصب نادرست، احتمال لرزش سقف وجود دارد.
• اجرای آن در سازه های بتنی کمی دشوار است.
• اکثر کارگران با نصب این نوع سقف آشنایی ندارند، در نتیجه به نیرو متخصص و ماهر جهت اجرا آن نیاز است.

دانستنی های مهم سقف عرشه فولادی

کار با عرشه فولادی نیازمند به کارگیری موارد خاصی است که باید درنظرگرفته شوند. برای مثال پوشش ورق های عرشه فولادی، میزان مقاومت در برابر حریق، شمع زنی، بار و محدودیت های سازه و ساخت و ساز، موارد اقتصادی و میزان پتانسیل خوردگی ورق ها از جمله مواردی است که باید درنظرگرفته شوند.

هنگامی که صحبت از استفاده این گونه ورق ها به میان می آید، باید تمام پیش بینی های لازم در این زمینه صورت پذیرد. این امر می تواند در وقت و هزینه های پروژه صرفه جویی کند.

در راستا این پیش بینی ها توجه به نکات و مواردی لازم و ضروری است که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تولید کنندگان ورق های عرشه فولادی به دنبال آن هستند تا طراحان از محصولات آن ها استفاده کنند. بنابراین می توانید از ابتکارات آن ها استفاده کنید.
• از عرشه های فلزی می توان برای برطرف کردن نیازهای ساختاری، آکوستیک کردن و زیباسازی استفاده کرد.
• قبل از انتخاب ورق عرشه فولادی سقف رنگ نشده، میزان مقاومت آن ها در برابر حریق را بررسی کنید. در صورتی که ورق ها نیاز به اسپری رنگ ضدحریق نیاز دارند، باید از رنگی استفاده شود که با اسپری ضد رنگ هماهنگی داشته باشد.
• روکش ورق ها (نه خود آن ها) سازگاری آن ها را با عملکرد مورد نظر تعیین می کنند.
• مدت زمان اجرا پروژه و پیش بینی میزان بارهای وارده به واسطه ساخت و ساز از جمله مواردی هستند که بر انتخاب میزان ضخامت ورق ها تاثیر می گذارند. ورق های عرشه فولادی باید قبل از اعمال هرگونه بار اضافی چسبانده شوند. برای جلوگیری از هرگونه آسیب، بارهای واقعی ناشی از ساخت و ساز باید بر اساس استانداردها و یا جداول بار خاص برای پروژه محاسبه شوند.

قیمت سقف عرشه فولادی

قیمت سقف عرشه فولادی مانند سایر المان های فولادی، به قیمت روز ورق گالوانیزه بستگی دارد. همچنین ضخامت ورق گالوانیزه، نوع و کیفیت آلیاژهای مورد استفاده در پوشش آن، ابعاد و متراژ مورد استفاده از سقف نیز از موارد تاثیرگذار در قیمت این محصول می باشند.

کلام آخر

امیدواریم این نوشته از ساختمانچی اطلاعات کامل و جامعی را در مورد سقف عرشه فولادی در اختیار شما کاربران عزیز قرار داده باشد. نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را راجب این مطلب با اهالی ساختمانچی در میان بگذارید.