روف گاردن یا بام سبز چیست؟[+عکس های زیبا و نکات اجرایی]

روف گاردن یا بام سبز یکی از ایده های خلاقانه طراحی بام ساختمان است که این روزها مورد استقبال فراوانی قرار می گیرد. در حال حاضر معماران و طراحان یافته‌اند که چگونه گیاهان و درختان را در مکان هایی دور از انتظار همچون پشت بام تعبیه کنند.

در شهرهای شلوغ امروزی پشت بام اکثر ساختمان ها یکنواخت و کسل کننده است، از این رو طراحی سبز را می توان راه حلی مناسب برای ایجاد جذابیت و زیبایی به فضای شهری عنوان کرد.

اگر بام سبز را به درستی طراحی و اجرا کنید، با فواید و مزایای بسیار زیادی رو به رو خواهید شد. با توجه به مکانی که در آن زندگی می کنید می توانید گیاهانی را انتخاب کنید که مناسب منطقه زندگی شما باشند.

برخی از گیاهان به آب فراوان نیاز دارند و برخی دیگر با توجه به شرایط آب و هوایی نیازمند آبیاری کمی هستند. مهم ترین نکته در انتخاب گیاهان مخصوص بام سبز عدم استفاده از درختان و گیاهانی است که ریشه های سخت داشته و به سقف آسیب می زنند.

با این مقدمه، در ادامه این نوشته از ساختمانچی با ما همراه باشید تا با بام سبز و تمام نکاتی که در خصوص آن باید بدانید، آشنا شوید.

تاثیر و اهمیت بام سبز در ساختمان و شهر

بام سبز میزان دمای داخل ساختمان را کاهش داده و هوای آن را خنک می کند، از این رو نوعی عایق پشت بام محسوب می شود. بنابراین برای صرفه جویی در کاهش هزینه سیستم های گرمایشی و سرمایشی می توان روف گاردن را اجرا نمود.

یکی از بزرگ ترین دغدغه های افراد در اجرای بام سبز، نشت آب و نفوذ نم و رطوبت به لایه های زیرین سقف است. بیایید در واقع اگر سقفی سوراخ باشد چه معمولی بوده و چه به صورت بام سبز ساخته شده باشد دچار آسیب خواهد شد.

مهم ترین نکته ای که قبل از اجرای روف گاردن باید بدان توجه نمود، زهکشی آن است. البته نه تنها بام سبز بلکه پشت بام های معمولی نیز نیازمند عایق بندی می باشند تا از نفوذ آب و ایجاد هر نوع خرابی ممانعت گردد.

گیاهانی که آب را در خود ذخیره می کنند و نیازمند آبیاری مداوم نیستند، بهترین گزینه برای بام سبز می باشند. این گیاهان نه تنها زیبایی بام را به خوبی به نمایش می گذارند بلکه در مصرف آب نیز صرفه جویی می کنند.

همانطور که می دانید گیاهان نقش بسزایی در کاهش میزان آلودگی ها دارند، از این رو در شهرهای پر جمعیت که میزان آلودگی بالاست برای پاکسازی هوا می توان سقف خانه ها را به صورت بام سبز طراحی نمود.

این سقف ها نه تنها هوا را پاک و تمیز می کنند، بلکه در زیبایی معماری شهری نیز تاثیر شگرفی دارند. مسلماً این سقف ها در مقایسه با سقف های ساده و کسل‌کننده منجر به تقویت روحیه افراد و ایجاد شادابی و نشاط بیشتر در افراد می شود.

افرادی که سقف خانه آن ها پر از گل و گیاه است آرامش بیشتری خواهند داشت و راحت تر استرس ها و نگرانی ها را از خود دفع می کنند.

انواع روف گاردن

به طور کلی روف گاردن یا بام سبز به چهار دسته کلی تقسیم بندی می شود. این تقسیم‌بندی براساس سیستم اجرایی بام سبز صورت می گیرد.

این چهار دسته عبارتند از: روف‌گاردن گسترده، روف‌گاردن متمرکز، روف‌گاردن ترکیبی و روف‌گاردن مدولار یا جعبه گیاه. در ادامه به بیان توضیحاتی در مورد هر یک می پردازیم:

روف گاردن گسترده

آن چه که در طراحی بام سبز گسترده اجرایی می شود، استفاده از بستر کاشت سطحی و کم عمق می باشد. عموماً ضخامت خاک برای کاشت گیاه در روف گاردن گسترده حداکثر 20 سانتی متر می باشد. از این رو در طراحی این نوع بام سبز از گیاهانی که ریشه کوتاهی دارند استفاده می شود.

بام سبز گسترده با نام های مقطع کم ارتفاع و اجرا با ضخامت کم نیز شناخته می شوند. در مقایسه با انواع دیگر بام سبز، هزینه اجرایی روف‌گاردن گسترده ارزان تر است و مقرون به صرفه می باشد.

روف‌گاردن متمرکز

برخلاف روف گاردن گسترده، در طراحی روف گاردن متمرکز از حجم و ارتفاع زیاد خاک استفاده می شود. طراحی این نوع از بام سبز نسبت به انواع دیگر گران قیمت تر است و تنها در ساختمان هایی با پشت بام وسیع می توان از آن ها استفاده کرد.

روف گاردن ترکیبی

در طراحی سیستم روف‌گاردن ترکیبی از روش سیستم روف گاردن متمرکز و گسترده استفاده می شود. این نوع از بام سبز دارای ظرفیت بیش تری می باشد.

در طراحی بام سبز ترکیبی امکان کاشت چمن و انواع گیاهان بوته ای وجود دارد. نکته قابل توجه در ساخت بام سبز ترکیبی توجه به میزان وزن ایجاد شده ناشی از کاشت گیاهان در هنگام ساخت سازه می باشد.

سیستم مدولار یا جعبه گیاه

همان گونه که از نام این سیستم مشخص است، کاشت گیاهان در داخل جعبه هایی که بر روی پشت بام قرار گرفته‌اند، صورت می پذیرد. در این روش که برخلاف سه روش قبلی احتیاج به زیرسازی ندارد، امکان پیاده سازی طرح های متنوع و ایجاد تغییرات در دوره های زمانی و قابل انتقال بودن از مزایای آن می باشد.

فیلترینگ روف گاردن

به منظور جلوگیری از مسدود شدن مسیر های زهکشی شده، از عملیات فیلترینگ استفاده می شود. طی اجرای این عملیات از انتقال املاح خاک به لایه های پایین تر جلوگیری می شود. اجرای فیلترینگ بام سبز به وسیله قرار دادن الیاف انجام می شود.

مصالح مناسب روف‌گاردن

انتخاب مصالح مناسب برای ساخت روف گاردن به واسطه وزنی که بر روی سقف ایجاد می کند، نکته بسیار مهمی می باشد، از این رو آن چه که در هنگام انتخاب مصالح ساخت بام سبز باید به یاد داشته باشید، وزن آن ها می باشد.

مزایای روف گاردن

بدون شک طراحی بام سبز مزایایی به همراه دارد که به شرح زیر می باشند:

• یکی از برجسته ترین مزایای روف گاردن جذب آلاینده های محیطی و پاک سازی هوای اطراف می باشد.
• کنترل دما از دیگر ویژگی های بام سبز می باشد.
• ساخت و طراحی روف‌گاردن یا بام سبز امکان کاهش جذب حرارت ساختمان را نیز فراهم می کند.
• همچنین از مزیت های بارز این سیستم زیباسازی فضای شهری می باشد.
• ساخت بام سبز باعث استفاده بهینه از آب ناشی از بارندگی شده و با محافظت از پشت بام به طولانی شدن عمر آن نیز کمک می کند.
• وجود نور خورشید بستر بسیار مناسبی برای کاشت گیاهان نیز فراهم می کند.

معایب روف گاردن

در کنار مزایای مذکور، طراحی بام سبز می تواند معایبی نیز به همراه داشته باشد که به شرح زیر می باشند:

• یکی از شاخص ترین معایب طراحی بام سبز که می توان به آن اشاره کرد، وزن وارد شده ناشی از خاک، وزن گیاهان، آبیاری گیاهان، استفاده از مبلمان و آلاچیق می باشد. این وزن می تواند در فصولی که بارندگی در آن ها زیاد است، افزایش پیدا کند.
• گیاهانی که دارای ریشه عمیق هستند می توانند به عایق به کار رفته در سقف آسیب برساند، از این رو در هنگام انتخاب گیاه مناسب باید دقت کافی داشته و با افراد متخصص مشورت نمایید.

طراحی بام سبز

عوامل زیادی در طراحی روف گاردن تاثیرگذار می باشد. از این رو بهتر است قبل از طراحی بام سبز با یک متخصص در این زمینه مشورت نمایید.

اولین نکته ای که باید به آن توجه کنید، اطمینان از بستر مناسب سقف خانه برای انجام این کار می باشد. در ادامه به بیان عوامل مهم دیگر در این زمینه می پردازیم:

گیاه مناسب روف گاردن

یکی از اجزاء اصلی بام سبز، گیاه می باشد. انتخاب گیاه مناسب یکی از نکات اصلی است که باید به آن توجه ویژه ای داشته و از یک متخصص در این زمینه مشورت بگیرید. از جمله عواملی که در هنگام انتخاب گیاه باید به یاد داشته باشید، میزان مقاومت گیاه در برابر تابش نور مستقیم خورشید می باشد.

رشد ریشه گیاه نیز یکی از نکات مهم و اساسی در هنگام انتخاب بام سبز می باشد. بهتر است در جهت انتخاب گیاه مناسب روف گاردن از نمونه هایی که با شرایط آب و هوایی منطقه متناسب است استفاده نمایید.

همچنین گیاهان انتخابی باید در برابر سرما، گرما، تابش آفتاب و بادهای احتمالی نیز مقاوم باشند. استفاده از گیاهانی که در تمام فصول سال زیبایی و طراوت خود را حفظ می کنند نیز برای انجام این کار مناسب می باشد.

در این میان استفاده از درختچه و بوته های تزئینی می تواند گزینه ای مناسب برای استفاده باشد. به یاد داشته باشید از گیاهان سنگین و گیاهانی که ریشه آن ها رشد زیادی دارند برای طراحی بام سبز استفاده نکنید.

زیر سازی

همان گونه که قبلا نیز اشاره شد، اطمینان از بستر مناسب سقف نکته مهمی است که باید به یاد داشته باشید. در این جهت اولین نکته ایجاد زیرسازی مناسب سقف می باشد.

کف سازی

استفاده از مصالح مناسب در جهت کف سازی از دیگر نکات مهمی است که در هنگام طراحی روف گاردن باید به یاد داشته باشید. برای کف سازی بام سبز عموما از چوب و قلوه سنگ استفاده می شود.

آبیاری

از نکات مهم و اساسی که باید در هنگام طراحی بام سبز به یاد داشته باشید، استفاده از سیستم آبیاری مناسب می باشد. برای مثال به این منظور می توان از سیستم آبیاری اتوماتیک استفاده کرد. استفاده از سیستم هوشمند، امکان آبیاری گیاهان در زمان مشخص را فراهم می کند.

خاک مناسب

انتخاب خاک مناسب از نکات مهمی است که باید به یاد داشته باشید. برای انتخاب خاک مناسب از نمونه هایی که جذب آب بالا ولی در عین حال وزن کمی دارند، استفاده نمایید.

از آن جهت که تعویض خاک بام سبز دردسرهایی به همراه دارد، در هنگام انتخاب خاک باید دقت کافی داشته باشید و از نمونه هایی که از مواد مغذی کافی برخوردار است استفاده نمایید.

نورپردازی روف گاردن

استفاده از سیستم نورپردازی مناسب در طراحی بام سبز نکته مهمی است که باید به آن توجه داشته باشید. استفاده از این سیستم می تواند در ایجاد نمای بسیار زیبا به شما کمک کند.

طراحی روف گاردن مدرن

در جهت طراحی بام سبز مدرن، استفاده از المان های مدرن اهمیت ویژه ای دارد. برای مثال استفاده از یک سیستم نورپردازی ویژه، آبنما، مبلمان مناسب، آلاچیق و سایر المان ها می تواند در طراحی یک روف گاردن مدرن به شما کمک کند.

انواع کلاس های روف گاردن

انواع کلاس های روف گاردن به سه دسته روف گاردن کلاس A، کلاس B، کلاس C، کلاس D و کلاس E تقسیم بندی می شود. در ادامه به توضیح هر یک می پردازیم:

روف گاردن کلاس A

در بام سبز کلاس A از سنگ یا موزاییک به عنوان کف بام استفاده می شود. شمشاد به عنوان پوشش گیاهی مورد استفاده قرار می گیرد و فضای مرکزی روف‌گاردن به وسیله چمن طبیعی پوشانده می شود.

اجرای فضای سبز به وسیله عایق کاری و زهکشی صورت می گیرد. در این نوع بام سبز از آلاچیق و سایبان استفاده می شود و جنس مبلمان ترموود می باشد. از نور مخفی و چراغ هایی در محوطه در جهت نورپردازی نیز استفاده می شود.

روف گاردن کلاس B

در روف گاردن کلاس B، از ترموود به عنوان کف بام استفاده می شود. نحوه اجرای فضای سبز به صورت باکس و گلدان بوده و از گیاهانی مانند کاج به عنوان پوشش گیاهی استفاده می شود.

جنس مبلمانی که برای طراحی این فضا مورد استفاده قرار می گیرد، حصیر و چرم می باشد. نورپردازی این نوع بام سبز به صورت استفاده از چراغ هایی در محوطه می باشد. از آلاچیق و سایبان نیز برای طراحی این روف گاردن استفاده می شود.

روف گاردن کلاس C

در بام سبز کلاس C، از ترموود پلکانی به عنوان کف بام استفاده می شود. اجرای فضای سبز به صورت باکس ترموود پلکانی بوده و از گل و گیاه طبیعی به عنوان پوشش گیاهی استفاده می شود.

جنس مبلمان ترموود بوده و از چراغ باغی و نور مخفی در جهت نورپردازی استفاده می شود. در طراحی این فضا سایبان و آلاچیق مورد استفاده قرار می گیرد.

به یاد داشته باشید آلاچیق هایی که برای طراحی روف گاردن مورد استفاده قرار می گیرند، با نمونه های معمولی تفاوت هایی دارند، چرا که نیروی باد بر روی بام سبزها زیاد بوده و از این رو باید از نمونه هایی با طراحی مخصوص استفاده کرد.

روف گاردن کلاس D

طراحی بام سبز کلاس D کاملا به طراحی کلاس C شباهت دارد. در طراحی این بام سبز از ترموود پلکانی به عنوان کف بام استفاده می شود. اجرای فضای سبز با استفاده از باکس ترموود پلکانی بوده و پوشش گیاهی با استفاده از گل و گیاه طبیعی صورت می گیرد.

نورپردازی این نوع بام سبز با استفاده از چراغ باغی و به وسیله نورپردازی مخفی انجام می شود. استفاده از سایبان و آلاچیق نیز از دیگر نکات در طراحی بام سبز کلاس D می باشد.

روف گاردن کلاس E

در طراحی بام سبز کلاس E از سنگ به عنوان کف بام استفاده می شود. پوشش گیاهی فضای مرکز از چمن مصنوعی بوده و از سیستم زهکشی در جهت اجرای فضای سبز استفاده می شود.

در طراحی این نوع از بام سبز نیز از سایبان و آلاچیق استفاده می شود. جنس مبلمان ترموود بوده و نورپردازی فضای بام سبز با استفاده از چراغ باغی صورت می پذیرد.

استانداردهای اجرای روف گاردن

اگر به دنبال افزایش بازدهی و تاثیر مثبت اجرای بام سبز هستید، رعایت استانداردها نکته مهم و قابل توجهی می باشد. از جمله استانداردهایی که می توان در این زمینه نام برد، استفاده از گیاهان بومی و متناسب با شرایط آب و هوای شهری که در آن زندگی می کنید، می باشد.

گیاهانی که به این منظور مورد استفاده قرار می دهید، باید در برابر بادهای شدید و حتی گرما، سرما و تابش آفتاب مقاومت داشته باشند. از دیگر استانداردها در جهت اجرای بام سبز، استفاده از مصالحی که تولیدات منطقه است می باشد. همچنین می توان به این منظور از مصالح بازیافتی ساختمان یا مصالح تجدید پذیر نیز در طراحی بام سبز استفاده نمود.

از دیگر استانداردها در این موضوع، به کارگیری لایه ضد آب قبل از اجرای بام سبز می باشد. از دیگر موارد مذکور در این باب، استفاده از سیستم زهکشی برای جمع آوری آب های سطحی و استفاده دوباره از آن ها در سیستم آبیاری می باشد.

مراحل ساخت روف گاردن

مراحل ساخت روف گاردن شامل کلیه عملیاتی است که از ابتدا تا انتهای ساخت بام سبز مورد استفاده قرار می گیرد. این مراحل به ترتیب شامل موارد زیر می باشند:

1. طراحی اولیه و در نهایت طراحی تکمیلی بام سبز
2. تخمین هزینه های حاصل از ساخت روف گاردن
3. انتخاب روش اجرای طراحی بام سبز
4. استفاده از مصالح ساختمانی سبک در جهت محوطه سازی فضا
5. ایزوله لاسیون سازی بام سبز
6. لایه بندی سطح زیرین و ایجاد زهکشی مناسب
7. انتخاب خاک مناسب روف گاردن
8. انتخاب و کاشت گیاهان مناسب
9. نصب سیستم آبیاری هوشمند در صورت تمایل به انجام آن
10. طراحی نورپردازی مناسب
11. انتخاب المان های تزئینی مانند آلاچیق، باربیکیو، مبلمان و غیره

عایق رطوبتی روف گاردن

یکی از اصول و نکات مهمی که در طراحی بام سبز باید به یاد داشته باشید، استفاده از عایق رطوبتی سقف می باشد. استفاده از عایق رطوبتی، از نفوذ رطوبت لایه های بالایی بام سبز جلوگیری به عمل می آورد.

انتخاب نوع عایق نکته مهمی است که باید به آن توجه داشته باشید. در هنگام انتخاب عایق مناسب باید به مواردی از جمله طول عمر آن، هزینه اجرایی و اثرات زیست محیطی ناشی از استفاده عایق توجه داشته باشید.

عایق هایی که در کشور ما بیشترین استفاده به این منظور را دارند، عایق های قیر و گونی و ایزوگام می باشند. از جمله عایق هایی که می توانید در این زمینه مورد استفاده قرار دهید، عایق رطوبتی ژئو ممبران PVC می باشد.

استفاده از این عایق مزیت های زیادی در پی دارد. از جمله این مزیت ها می توان به مقاومت آن در برابر شرایط محیطی، مقاومت در برابر فرسایش، پایداری و مقاومت مناسب در برابر نفوذ پذیری، سهولت در شکل گیری، خاصیت اشتعال پایین و به نوعی می توان گفت خود خاموش‌شونده و دارا بودن قابلیت جوشکاری بالا اشاره کرد.

عوامل موثر در قیمت اجرای روف گاردن

هزینه اجرایی روف گاردن به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله عوامل تاثیر گذار بر قیمت طراحی بام سبز، قیمت باربیکیو، مبلمان، آلاچیق و سایبان، محل اجرای پروژه، نوع گیاهانی که تمایل به استفاده از آن ها دارید، تعداد گلدان ها و باکس ها و سایر المان هایی که در طراحی بام سبز مورد استفاده قرار می گیرد، می باشند.

کلام پایانی

امیدواریم با مطالعه این متن از ساختمانچی به خوبی با روف گاردن، انواع آن و چگونگی طراحی و اجرای این المان آشنا شده باشید. در صورت تمایل نظرات خود را در این مورد با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول