متراکم سازی بتن یکی از روش های کاهش میزان هوای موجود در بتن است و به فشرده کردن این مصالح در قالب ها و اطراف میلگرد به نحوی که کاملاً شکل بگیرد، اشاره می کند.
متراکم نمودن بتن به میزان زیادی هوای محبوس را بیرون می راند و با نزدیک‌کردن سنگدانه ها به یکدیگر مانع کرمو شدن آن می گردد.
عملیات متراکم سازی بتن به دو صورت دستی و مکانیکی صورت می گیرد که در ذیل به توضیح آن ها پرداختیم. نوع بتن و میزان روانی آن، حجم بتن ریزی، روش انتقال و جاگذاری آن، شکل هندسی قالب ها، تعداد آرماتورها، فاصله بین آن ها و امکانات در دسترس از جمله عواملی هستند که بر انتخاب روش متراکم سازی موثر خواهند بود.
اگر تراکم بتن به روش مناسب صورت نگیرد، میزان نفوذپذیری افزایش پیدا می کند و حباب های هوا در لایه رویی بتن ترک ایجاد می کنند.
حباب های هوای موجود در بتن، با کاهش تماس بتن و میلگرد و پیوستگی آن ها در عملکرد سازه بتنی اختلال ایجاد خواهد کرد. با این مقدمه در ادامه این نوشته از ساختمانچی به بررسی روش های متراکم سازی بتن می پردازیم. با ما همراه باشید.
روش های متراکم سازی بتن
تراکم دستی
در پروژه های کوچکی که استفاده از ابزارهای مکانیکی امکان پذیر نیست می توان از ابزارهای دستی برای متراکم سازی بتن استفاده کرد. برای مخلوط های بتنی روان و خمیری از یک میله فولادی به نام تخماق استفاده می شود.
بدین منظور تخماق را به اندازه کافی در بتن فرو می کنند تا به آسانی به لایه انتهایی متریال و انتهای قالب ها برسد. ضخامت تخماق باید به اندازه ای باشد که از بین میلگردها رد شود.
در مخلوط های سفت از تخماق سر پهن که مقطع آن دایره ای و یا مربعی شکل است، استفاده می شود. روش دیگر برای متراکم سازی دستی بتن اجرای عملیات بیل زنی است.
با استفاده از بیل و فرو کردن و درآوردن آن از بتن می توان هوای درون آن را تا حدی خارج نمود. این کار باعث رانده‌شدن سنگدانه ها از قالب و بالا آمدن حباب های هوا می گردد.
تراکم مکانیکی
تراکم مکانیکی به ویبره‌کردن یا لرزاندن توسط دستگاه های ویبره اشاره دارد. روشی که برای ویبره‌کردن بتن انتخاب می گردد نباید منجر به جدایی اجزای آن شود، به همین دلیل مجریان این کار باید از روش های استاندارد و اصولی استفاده کنند. مناسب ترین روش برای تراکم بتن استفاده از وسایل مکانیکی است.
رایج ترین این وسایل ویبراتورهای داخلی یا خرطومی هستند. این دستگاه متشکل از یک محرک انعطاف پذیر است که باعث می شود میله مرکزی بچرخد.
با چرخش میله فلزی، قطعه فلزی متصل به آن به پوشش فلزی ضربه می زند و آن را می لرزاند. لرزاننده ها دارای قطرهای متفاوتی هستند که اصولاً قطر 5/2 الی 5/7 در کارگاه های ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
هنگام استفاده از ویبراتور خرطومی یکسری نکات وجود دارند که حتماً باید به آن ها توجه شود.
- در زمان استفاده از ویبراتور خرطومی، ضخامت لایه بتن باید نازک باشد، اما از 150 میلی متر کمتر نباشد.
- حداکثر ضخامت لایه بتنی می تواند 500 الی 600 میلی متر در نظرگرفته شود.
- زمانی که با استفاده از لرزاننده می توان عملیات لرزش بتن را انجام داد 5 الی 15 ثانیه است، اما در کل با توجه به ایجاد شیره بتن بر سطح آن می توان مدت زمان دقیق را تعیین نمود.
- در صورت زیاد بودن زمان ویبره، ملات فرصتی برای روان شدن ندارد، در نتیجه بتن متخلخل می گردد، زیرا هر چند ملات جاری نشده، اما سنگدانه ها حرکت می کنند.
- در مقابل اگر ویبره در مدت زمان بیشتری انجام شود، شیره بیش از حد مجاز بر روی سطح می آید که این امر مشکلاتی نظیر ترک خوردگی، پایین آمدن مقاومت بتن، کرموشدن و جداشدگی آن ایجاد خواهد کرد.
- ویبراتور خرطومی را باید در فاصله های مشابه به حالت عمودی در بتن فرو کرد، اما نباید آن را به شکل افقی یا مایل خواباند.
- اگر سنگدانه ها بزرگ و کارایی بتن کمتر باشد، از لرزاننده هایی که قطر بزرگ تری دارند استفاده می شود.
- برای مقاطع کوچک تر میلگرد، از ویبراتور با قطر ۵/۲ سانتی متر استفاده می شود.
نکته
اگر ویبراتور خرطومی برای حرکت جانبی بتن و یا هل‌دادن آن استفاده شود، اجزای مخلوط از یکدیگر جدا خواهند شد. این لرزاننده را می توان برای تراز کردن سطح بتن به کار برد، بدین گونه که آن را برای هموار کردن بتن در وسط مخلوط فرو کرده و از انجام هر نوع حرکت جانبی پرهیز نمود.
نکته دیگری که هنگام استفاده از ویبراتور باید مورد توجه قرار گیرد این است که دستگاه با میلگردها و قالب تماس پیدا نکند، زیرا در این صورت به آن ها آسیب خواهد زد.
برای اینکه حباب های هوا زودتر از بتن خارج شوند باید ویبراتور را سریع وارد بتن کرد و با حرکتی بالا پایین و بسیار ملایم آن را بیرون آورد. اگر لرزاننده به آرامی خارج شود هوایی که در قسمت بالای دستگاه قرار دارد به سمت بالا می رود و ملات به شکل یکنواخت خارج می گردد.
عوامل موثر در انتخاب روش متراکم سازی بتن
- نوع بتن
- اسلامپ بتن
- میزان آرماتورها و فواصل بین آن ها
- حجم بتن ریزی
- شکل قالب بندی
- نوع روش انتقال بتن
- امکانات موجود در محل پروژه
مزایای متراکم سازی بتن
- متراکم سازی بتن سبب می شود تا مقاومت نهایی بتن افزایش یابد.
- پیوند بین اجزای تشکیل‌دهنده آن به شکل بهتری صورت بگیرد.
- فرایند مقاومت سایشی و طول عمر بتن را افزایش می دهد.
- باعث کاهش نفوذپذیری بتن می شود.
- سبب کاهش ویژگی های انقباضی و خزش بتن می شود.
- ویبره کردن بتن باعث می شود تا بتنی یکنواخت بوجود آید.
- هوای ورودی از بدنه بتن خارج شود.
اگر متراکم سازی بتن به خوبی انجام نشود، چه اتفاقی می افتد؟
- در صورتی که عمل متراکم سازی به درستی انجام نپذیرد، هوای محبوس در بتن سبب کاهش پیوستگی و در نهایت کاهش مقاومت نهایی بتن می شود.
- حباب های هوای جامانده در بتن با ایجاد فضای خالی در آن، باعث افزایش نفوذ آب در بتن می شوند.
- وجود منفذهای هوا در بتن سبب می شود تا بتن پس از خشک شدن، ترک بخورد و بشکند.
کلام پایانی
ما در این نوشته به بررسی روش های متراکم سازی بتن و مزایای این کار پرداختیم. همانطور که گفتیم تراکم بتن به معنی فشرده سازی بتن تازه در قالب می باشد; به طوری که تمام زوایای قالب و اطراف میلگردها با بتن به خوبی پر شود و هوای موجود در آن خارج گردد.
متراکم سازی بتن از کرمو شدن بتن جلوگیری و ذرات جامد و سنگدانه های موجود در آن را به یکدیگر نزدیک می کند. امیدواریم توانسته باشیم اطلاعات مفید و کاربردی را در اختیار شما کاربران گرامی قرار داده باشیم. نظرات خود را در مورد این مطلب با ما در میان بگذارید.
