اصولاً ساختمان های آجری مقاومت پایینی در برابر حوادثی نظیر زلزله دارند، از این رو باید این ضعف ها و کاستی ها شناخته شوند تا برای مقاوم سازی بهترین روش انتخاب گردد.
به جرات می توان گفت بناهای آجری در برابر لرزش های ناشی از زلزله آسیب پذیر هستند. خصوصاٌ بناهای قدیمی که مقاومت آن ها با گذشت زمان کم شده است.
در این نوشته از ساختمانچی قصد داریم به بررسی راهکارهایی در خصوص مقاوم سازی سازه های آجری بپردازیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
انواع شکست در دیوار آجری
پتانسیل خرابی ساختمان های آجری بسیار بالاست، زیرا دارای مکانیزم های مختلفی برای شکست هستند. به طور کلی مودهای شکست یک دیوار بناشده با آجر را می توان به دو دسته شكست درون صفحه‌ای و شکست برون صفحه ای تقسیم نمود.
در شکست برون صفحه ای اگر ارتفاع دیوار زیاد باشد، در صورت موازی بودن تنش کششی با درزهای افقی آجرها، در ارتفاع دیوار ترکی به صورت قائم رخ خواهد داد و در مورد شكست درون صفحه‌ای موارد زیر رخ خواهند داد:
- اگر ارتفاع دیوار نسبت به طول آن کمتر از واحد بوده و بار قائم زیاد بر دیوار وارد شود، شکست برشی اتفاق می افتد.
- اگر طول دیوار نسبت به ارتفاع آن بیشتر و حدوداً دو برابر باشد و میزان بار قائم واردشده زیاد باشد، شکست برشی رخ می دهد.
- در صورت کاهش مقاومت برشی دیوار و افزایش بار قائم، شکست برشی لغزشی ایجاد می شود.
- اگر ارتفاع دیوار نسبت به طول ستون دو برابر باشد و دیوار مقاومت برشی لازم را نداشته باشد، شکست خمشی ایجاد می گردد.
- کم‌بودن مقاومت برشی نیز منجر به شکست خمشی خواهد شد.
نقص های دیوار آجری
از انواع نقص هایی که در دیوار آجری ایجاد می شوند، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- عدم استفاده از مهاربند ضربدری در سقف سازه
- عدم استفاده از کلاف قائم
- عدم نصب كلاف افقی
- استفاده از بازشوهای بزرگ
- بلند بودن طول دیوار غربی سازه
- عدم انسجام در اتصال سقف به دیوارهای قائم
- توزیع نامطلوب بار جانبی در بین دیوارهای قائم
- پیچش در شکل سقف صلب بعد از مهاربندی آن
عوامل موثر در تخریب ساختمان ها
- بکار بردن آجرهای بی کیفیت
- بی نظمی در پلان در جهت عمودی
- ضعف دیوارهای باربر
- استفاده از ملات های سست و ضعیف
- بالکن نامناسب و بی کیفیت
- کمبود ستون های عمودی
راهکارهای ضروری در مقاوم سازی ساختمان های آجری در برابر لرزش
برای مقاوم سازی ساختمان ها در برابر زلزله استفاده از برخی راهکارها ضروری می باشد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم:
استفاده از كلاف بندی قائم برای بهسازی اتصال دیوارهای متقاطع
برای انسجام ساختمان و بهسازی اتصالات دیوارهای متقاطع می توان از کلاف های بتنی و یا فولادی استفاده نمود. كلاف قائم بتنی به دلیل اینکه برای تراز پی از کلاف افقی بتنی استفاده می شود، گزینه مناسبی به شمار می آید.
لازم به ذکر است که یکسری مشکلات اجرایی ممکن است در حین ایجاد کلاف قائم بتنی رخ دهد، از این رو از کلاف فولادی در کنار این روش استفاده می شود.
مقاوم سازی دال سقف
می توان از تسمه برای مهاربند ضربدری در زیر سقف استفاده نمود. انجام این کار انسجام سقف را که منجر به استفاده مناسب تر از ظرفیت برشی دیوارها می شود افزایش خواهد داد.
افزایش تراكم دیوار و کاهش تاثیرات پیچش
مقاومت برشی به میزان قابل توجه با کوچک‌کردن بازشوها و یا پر کردن بعضی از آن ها تقویت خواهد شد. در واقع کوچک کردن بازشوها می تواند اثرات پیچش را کاهش دهد.
اتصال عناصر غیر سازه ای به عناصر سازه ای
اجزاء و عناصر غیر سازه ای باید به شیوه ای مناسب و به صورت کامل به اجزای سازه ای متصل شوند تا بهبود استحکام ساختمان را سرعت ببخشند.
مقاومت فونداسیون سازه
بارهای ساختمان از طریق فونداسیون یا همان شالوده به پی ساختمان منتقل می شود به همین دلیل استحکام و مقاومت آن تاثیر بسیار زیادی در ایمنی سازه ایجاد می کند. هر تغییری که در ساختار و ابعاد پی جهت افزایش مقاومت صورت بگیرد، شامل مقاومت فونداسیون نیز می شود.
انتخاب مصالح با کیفیت
مصالحی که برای ساخت بنا با استفاده از آجر مورد استفاده قرار می گیرند، باید از کیفیت مناسب و همخوانی با یکدیگر برخوردار باشند، در غیر این صورت به سرعت دچار آسیب دیدگی می شوند.
نصب جداکننده های لرزه ای
جداسازهای لرزه ای برای تفکیک حرکت بین سازه و زمین در تراز پایه ساختمان نصب می شوند. عملکرد این المان ها به گونه ای است که هنگام وقوع زمین لرزه، مانع از انتقال نیرو از زمین به سازه می شوند. اجرای این روش تنها برای تعداد محدودی از ساختمان ها با ارتفاع مشخص صورت می گیرد.
استفاده از دیوار برشی یا بادبند
این روش یکی دیگر از روش های مقاوم سازی ساختمان های آجری است که مورد توجه قرار می گیرد. دیوار برشی نسبت به بادبند سختی بیشتری دارد، از این رو برای ساخت دیوار برشی به میزان دهانه های کمتری نیاز است که این امر می تواند از نظر معماری مشکلات کمتری در بر داشته باشد.
مقاوم سازی با FRP
سیستم FRP جایگزین مناسبی برای مصالح سنتی به شمار می آید. از مزایا این سیستم می توان به وزن بسیار سبک، مقاومت بالا، اجرای سریع و عدم ایجاد محدودیت در معماری اشاره نمود. سیستم اف آر پی به استفاده از پلیمرهایی که با الیاف مسلح شدند اشاره دارد.
مقاوم سازی ساختمان های آجری
تعمیر دیوارهای ترک خورده
اگر عرض ترک ها بین 5 تا 10 میلی متر و ضخامت دیوار کم باشد، از ملات سیمان برای پر کردن ترک ها استفاده کنید. اگر ضخامت دیوار نرمال و عمق ترک ها زیاد بود، باید دوغاب های ضد انقباض را به دیوار تزریق کنید.
برای ترک های باریک کمتر از 3 میلی متر، استفاده از رزین های اپوکسی را پیشنهاد می کنیم. در صورتی که عرض ترک بیش از 10 میلی متر بود، باید مصالح آسیب‌دیده را تعویض کنید.
بندکشی مجدد دیوارها با سیمان
ملات هایی که در دیوارهای آجری بدون روکش استفاده شدند، ممکن است پس از مدتی با قرار گرفتن در معرض شرایط بد جوی، کیفیت و استحکام آن پایین بیاید که در نتیجه سبب کاهش مقاومت دیوار می شود. با بندکشی مجدد بر روی بندهای اولیه، می توان ویژگی های فیزیکی دیوار را بهبود بخشید.
ساخت پوشش بتن مسلح بر روی یک یا دو طرف دیوار
برای ساخت پوشش بتنی ابتدا باید قسمت های سست و نازک کاری های دیوار را برداشت و ترک ها را با دوغاب پر کرد. سپس برای اتصال با شبکه فولادی، سوراخ های داخل دیوار با فاصله های یکسانی حدود 50 تا 60 سانتی متر اجرا شود.
در مرحله سوم سطح دیوار باید توسط واترجت، حاضر شود و پس از آن شبکه میلگرد با استفاده از میلگرد به دیوار متصل شود. در مرحله آخر بتن را بر روی دیوار و شبکه فولادی می ریزند.
ریختن دوغاب
دوغاب ریزی روشی موثر در مقاوم سازی ساختمان های آجری می باشد. در این روش دوغاب باعث می شود که آجرهای شل شده به یکدیگر بچسبند و باعث پیوستگی بنا شوند.
دوغاب شامل 90 درصد سیمان پرتلند و 10 درصد سیمان پوزولانی می باشد و نسبت آبی که باد با آن مخلوط کنید یک به یک می باشد.
نوسازی دیوار
همانطور که در بالا گفتیم در صورتی که ترک های دیوارها بیشتر از 10 میلی متر باشد، به بازسازی نیاز دارد. پس از اتمام بازسازی، برای اینکه بین بخش قدیم و جدید پیوستگی بهتری ایجاد شود، می توان از دوغاب استفاده کرد.
ساخت کلاف قائم بتن
در صورت بروز زلزله و ایجاد خرابی جزئی در کنج دیوارها، اگر اسکلت کلی دیوار همچنان پابرجا باشد، برای ایجاد کلاف های قائم باید به دقت بخش های مجاور را برداشت.
دقت کنید که اجرا کلاف ها باید در پلان متقارن باشند و در تراز طبقات به یکدیگر متصل شوند. ابعاد این کلاف ها با توجه به ابعاد دیوارهای متصل به آن ها تعیین می شود، اما نباید کمتر از 20 سانتی متر باشد و فاصله کلاف ها نیز نباید بیش از 5 متر باشد.
اگر آجرهای کنج دیواره ها آسیبی ندیده باشند یا برداشتن آن ها غیر ممکن باشد، می توانید از میلگردهای مجزا به جای کلاف های قائم استفاده کنید.
در این حالت میلگردها درون کانال های عمودی بریده‌شده در داخل آجر قرار می گیرند و به وسیله قلاب های عرضی به دیوار تکیه داده می شوند.
کلام آخر
ما در این نوشته از ساختمانچی به بررسی راهکارهایی در خصوص افزایش مقاومت ساختمان های آجری پرداختیم. همانطور که گفتیم مقاوم سازی یا عملیات بهبود بخشیدن عملکرد سازه ها آجری با روش های مختلف و گوناگون صورت می گیرد. در نهایت بر مقاومت کلی سازه تاثیر مثبت می گذارد و استحکام آن را افزایش می دهد.
امیدواریم این مطلب راهکارهای مناسب و ایده آلی را در جهت تعمیر ساختمان به شما کاربران گرامی ارائه داده باشد. نظرات خود را در مورد این مقاله با اهالی ساختمانچی در میان بگذارید.
