دال بتنی چیست؟[ به همراه نکات اجرایی]

دال بتنی نوعی سقف است که به صورت یکپارچه از مصالحی مانند بتن و فولاد تولید می شود. از این دال در ساخت انواع سازه با کاربردهای متفاوت و ساخت عرشه انواع پل و کف سازی ها استفاده می شود و اجزای تشکیل دهنده آن میلگرد و بتن هستند. از این نمونه بیشتر در سقف طبقات استفاده می شود و ضخامت آن بین 10 تا 50 سانتی متر است.

دال هایی که ضخامت کمتری دارند به عنوان سنگ فرش مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه این مطلب از ساختمانچی با ما همراه باشید و با انواع و نکات مهم اجرایی دال بتنی آشنا شوید.

ساخت دال بتنی

دال بتنی Concrete Slab یا در محل پروژه و یا به صورت پیش ساخته آماده می شود. نحوه حاضرسازی آن در محل پروژه توسط قالب هایی که خمیر بتن در آن ها ریخته می شود صورت می گیرد.

قبل از بتن ریزی یکسری میلگردهای تقویتی در قالب قرار می گیرد و توسط وسایل پلاستیکی نگه داشته می شوند. این کار باعث می شود میلگردها به طور کامل توسط بتن پوشیده شوند.

قالب هایی که در دال استفاده می شوند از جنس صفحات پلاستیکی، فولادی و یا چوب هستند. برای ساخت پروژه هایی که کیفیت کار در آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است، قالب های فولادی و پلاستیکی مورد استفاده قرار می گیرد.

در بعضی مکان ها نیز مانند دال های کف ساختمان که با دیوارهای پی و یا آجر احاطه شدند نیازی به استفاده از قالب نیست؛ زیرا دیوارها به عنوان کناره های سینی قالب عمل می کنند.

برخلاف دال بتنی که در محل پروژه تولید می شود، دال پیش ساخته در کارخانه تولید شده و به محل اجرای پروژه منتقل می شود. تکیه گاه دال در سازه باید ابعاد دقیقی داشته باشد تا دال های پیش ساخته به صورت صحیح در جای خود نصب شوند.

عملکرد کلی دال بتنی

• برای ایجاد یک سطح صاف
• به عنوان عایق صدا، گرما و آتش
• محافظت از ساختمان در برابر شرایط محیطی
• انتقال بار مرده و زنده به تیرهای پیرامونی
• افزایش طبقات ساختمان

انواع دال بتنی از لحاظ انتقال بار

سقف دال در انواع زیر اجرا می شود:

دال یک طرفه

در صورتی که نسبت دهانه بزرگ تر به دهانه کوچک تر بیشتر از 2 باشد و دال بر روی دو لبه مقابل قرار گیرد، از نوع یک طرفه خواهد بود. در این دال انتقال بارهای وارده در جهت طولی می باشد.

اگر تکیه گاه هایی دال را در چهار ضلع آن پشتیبانی کنند، این دال نیز یک طرفه است. در هر دو حالت تنها در راستای دهانه های کوچک تر، آرماتورها باید نصب شوند.

دال دو طرفه

اگر نسبت دهانه بزرگ تر دال نسبت به دهانه کوچک تر آن از 2 کمتر باشد و دال به واسطه تکیه گاه در چهار ضلع خود پشتیبانی گردد می توان گفت از نوع دو طرفه خواهد بود. در این دال، آرماتورهای اصلی باید در هر دو جهت اجرا شوند؛ زیرا نیرو هم در راستای طولی و هم عرضی منتقل می شود.

انواع دال بتنی

در زیر بر حسب مکان مورد استفاده، اسلب ها را به انواع زیر تقسیم کرده ایم :

دال فونداسیون

اسلب فونداسیون به شکل یک پی گسترده عمل کرده و با میلگرد تقویت می شود. از آنجایی که بعضی از خاک ها مثل خاک رس ضعیف هستند، طراحی دال در اطراف خاک مهم است. بعد از رسیدن به زمین مستحکم، بتن ریزی فونداسیون گسترده آغاز می شود.

دال سقف

دال سقف المان مسطح سازه های فولادی و بتنی است و به موارد زیر تقسیم می شود:

تخت Flat Slab

Flat Slab در دسته دال های بتنی توپر محسوب می شود و هیچ گونه تیری در آن وجود ندارد. در این نوع سیستم، ستون ها از طریق دال تخت به یکدیگر متصل می شوند. دال تخت از انواع دال دوطرفه می باشد و به صورت مستقیم به ستون متصل می گردد.

اجرای دال تخت آسان تر از دال با تیر می باشد، زیرا اجرای آرماتوربندی و قالب بندی دال تخت آسان تر است. در بیشتر مواقع هزینه های اجرایی دال های تخت مناسب تر از هزینه های اجرایی دال با تیر می باشد. دال های تخت به دلیل انعطاف پذیری بیشتری که در محل قراردادن ستون ها دارند، سبب اجرای یک طراحی بهتر می شوند.

دال بتنی با تیر

در سیستم دال با تیر، بارهای وارده بر دال به صورت دوطرفه به تیرهای عمود بر هم انتقال پیدا می کنند و پس از آن از طریق تیر به ستون منتقل می شوند.

تیردال از جمله صلب ترین انواع سیستم سقفی می باشد که علاوه بر اجرای دال، تیرهای اصلی نیز در چهارطرف اجرا می شود و سبب کلاف شدن سازه و ایجاد عملکرد صلب تر آن می گردد.

دال بتنی مشبک

با افزایش دهانه دال ضخامت آن نیز افزایش می یابد و در نهایت سبب افزایش وزن سقف می شود. به منظور کاهش وزن و صرفه جویی در مصرف بتن می توان دال تخت ضخیمی را در وسط دهانه با یک دال نازک با برآمدگی هایی در دو جهت عمود برهم، جایگزین کرد.

به منظور اجرای این نوع سقف می توان با استفاده از قالب های جعبه ای شکل، فضاهای خالی را در دو قسمت زیرین دال بوجود آورد. سقف وافل Waffle Slab نمونه ای از دال مشبک محسوب می شود.

دال بتنی قارچی یا کتیبه ای

بعضی مواقع، ضخامت دال تخت را در اطراف ستون ها به صورت پله ای افزایش می دهند که به آن کتیبه می گویند. زیر این کتیبه را نیز به صورت مخروطی تا ستون ادامه می دهند که به آن سرستون می گویند. این نوع سیستم سقفی به دال قارچی یا کتیبه ای معروف می باشد.

از دال کتیبه ای معمولا برای کف هایی با بارهای سنگین مانند انبارها، ساختمان های صنعتی، پارکینگ های طبقاتی و سایر دهانه های بزرگ استفاده می شود.

دال بتنی مجوف یوبوت

دال های بتنی مجوف از دو لایه بتن مسلح در بالا و پایین دال تشکیل می شود. فاصله بین این دو لایه با بلوک توخالی یوبوت از جنس پلی پروپیلن پر می شود. این بلوک های توخالی در واقع جایگزین بتن غیرسازه ای در وسط سقف می شوند.

دال بتنی کوبیاکس

دال تخت کوبیاکس نیز مانند دال مجوف یوبوت می باشد و از دو لایه بتن مسلح در قسمت زیرین و بالایی تشکیل می شود.

تنها تفاوت آن با دال مجوف این است که به جای هسته بتن مرکزی، در این سیستم از گوی های توخالی استفاده می شود. جنس این گوی ها از پلی اتیلن بازیافتی یا پلی پروپلین می باشد. دال بتنی کوبیاکس در دسته دال های بتنی دوطرفه قرار دارد.

نکات مهم در هنگام پرداخت و عمل آوری دال بتنی

• برای پرداخت دال بتنی باید نیروی انسانی کافی استفاده شود تا پرداخت و عمل آوری آن با توجه به دمای بتن و تاثیر شرایط آب و هوایی در گیرش آن به طرز صحیحی انجام شود.
• زمینی که قرار است بر روی آن دال اجرا شود باید دارای ظرفیت باربری یکنواخت باشد و به صورت درست زهکشی شود.
• قبل از بتن ریزی سطح زمین باید با آب مرطوب شود اما وقتی عملیات بتن ریزی شروع می شود سطح مورد نظر باید خشک باشد.
• بتن نباید درون قالب ها سریع تر از حدی ریخته شود که نتوان آن را پهن نمود و تراز کرد یا شمشه کشید. به همین منظور قبل از عملیات تراز کردن، بتن نباید در سطح وسیعی پخش شود و قبل از شمشه کشی نیز نباید سطح وسیعی از بتن تراز شود و یا آب ناشی از آب انداختن بر روی سطح جمع شود.
• قالب های کناری و جدا کننده میانی باید به اندازه کافی محکم باشند تا قابلیت تحمل وسایل تراز کننده ارتعاشی و مکانیکی را داشته باشند. این قالب ها باید با دقت به صورت محکم با توجه به بالا رفتگی های سطحی پرداختی و مسیرهای هم تراز قرار بگیرند.

روش های پرداخت دال بتنی

دال بتنی به روش های گوناگون مورد پرداخت قرار می گیرد:

• تراز کردن دال بتنی: تراز نمودن به معنای پاک کردن بتن اضافی از سطح رویی به منظور دستیابی به تراز مناسب است.
• T کشی یا شمشه کشی: در این روش از یک T یا شمشه برای نابودی پستی و بلندی های سطح و همچنین برای فروبردن دانه های درشت به داخل دال های بتن استفاده می شود. این روش بعد از عملیات تراز کردن انجام می شود.
• لبه کشی و درزکشی: لبه کشی در طول تمام درزهای جدا کننده در دال های بتنی بیرونی و در کف هایی مانند ماشین روها و پیاده روها ضروری است. لبه کشی باعث متراکم شدن دال بتنی مجاور قالب می شود که این امر استحکام دال بتنی را در برابر پوسیدگی و خرد شدگی بالا می برد.
• تخته مالی: بعد از اتمام لبه کشی و درز کشی، سطح بتن باید توسط ماله های تخته ای یا فلزی و یا ماله های برقی صاف و یکنواخت شود.
• ماله کشی: ماله کشی برای ایجاد یک سطح صاف و متراکم انجام می شود. ماله کشی فلزی بعد از تخته مالی باید انجام شود.
• جاروکشی: بعد از سفت شدن دال برای ایجاد سطحی بادوام در برابر لغزش از جاروکشی استفاده می شود. برای انجام این روش سطح باید به حدی سخت و مقاوم باشد که توانایی نگهداری خطوط منقوش را داشته باشد.

مزایای سقف دال بتنی

از جمله مزایای این نوع سقف بتنی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• اجرای آن به میزان قابل توجه منجر به صرفه جویی در مصرف مصالحی نظیر سیمان، آب، فولاد، سنگدانه ها و … خواهد شد.
• این سقف در برابر آتش و حرارت بسیار مقاوم است.
• طول عمر آن بالاست، در نتیجه ساختمان سال ها عمر می کند.
• سرعت اجرای سقف دال بالاست.
• رفتار این سقف در برابر نیروهای برشی بالا مناسب است، در نتیجه در برابر زمین لرزه نسبت به سازه های دیگر مستحکم تر می باشد.
• نوعی عایق صوتی به شمار می آید.
• با انتخاب سقف دال می توان در هزینه های حمل و نقل صرفه جویی نمود.
• خزش آن قابل قبول بوده و مقاومت برشی و خمشی آن بالا می باشد.

معایب سقف دال

لیست معایب سقف دال بتنی به شرح زیر است.

• استفاده از آن در ساختمان های اسکلت فولادی توصیه نمی شود.
• وزن این سقف نسبت به سایر سقف ها بالاتر است.
• مقاومت کششی سقف دال پایین می باشد.

کلام پایانی

امیدواریم نکات موجود در این نوشته از ساختمانچی اطلاعات مفید و ارزشمندی را در خصوص دال بتنی و ویژگی های آن به شما کاربران گرامی بدهد و شما عزیزان به خوبی با این نوع سقف آشنا شوید. نظرات، انتقادات و پیشنهادات سازنده خود را با ما اهالی ساختمانچی در میان بگذارید.

سوالات متداول