انواع گچ ساختمانی، کاربرد و ویژگی آنها

گچ یکی از مصالح ساختمانی پر مصرف است که به منظور پوشش دیوار و سقف و قالب بندی المان های دکوراتیو مورد استفاده قرار می گیرد. گچ ساختمانی از سنگ گچ موجود در طبیعت بدست می آید.

سنگ گچ دارای بافت بلوری است و از لایه های ضخیم تشکیل می شود که پس از استخراج و فرآوری به پودر گچ ساختمانی تبدیل می شود.

این سنگ بعد از آن که توسط دستگاه ها و ماشین آلات سنگ شکن از زمین استخراج شد به کوره منتقل می گردد و در درجه حرارت 180 سانتی گراد حرارت می بیند.

این حرارت تبلور سنگ گچ را از بین می برد و آب آن را تبخیر می کند، در نتیجه پودر گچ مورد نیاز امور ساختمانی از این طریق فراهم می گردد.

گچ ساختمانی از سنگ گچ خالص بدست می آید و در پروسه تولید آن هیچ مواد افزودنی به آن اضافه نمی شود. با این مقدمه در ادامه این نوشته از ساختمانچی به بررسی جامع این محصول و جزئیات آن می پردازیم. با ما همراه باشید.

انواع گچ ساختمانی

گچ سفیدکاری یا گچ سفید

گچی که برای سفیدکاری ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد گچ روکار است که در مقایسه با انواع دیگر گچ قیمت پایین تری دارد.

این گچ رنگ سفید فوق العاده ای دارد و برای پرداخت، نازک کاری و سفیدکاری به کار می رود. میزان چسبندگی این گچ بالاست و نیازی به زیرکاری ندارد.

گچ میکرونیزه

گچ میکرونیزه به نسبت گچ های معمولی کاربرد بیشتری دارد. این گچ برای سفیدکاری دیوار، قالب گیری، مجسمه سازی، گچ بری های دکوراتیو و تولید گچ پلیمری و ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرد.

مدل گچ معمولی پس از تولید وارد آسیاب می شود و دانه بندی آن تغییر می کند. ذرات این گچ بسیار ریز و در حدود 175 میکرون و یا کم تر از آن می باشند.

گچ ساتن

گچ ساتن برای سفیدکاری لایه نهایی سطوح مورد استفاده قرار می گیرد. برای تولید این ماده گچ را با مواد افزودنی همانند پرلیت مخلوط می کنند. از ویژگی های آن می توان به قابلیت شستشو، مقاومت در برابر خراشیدگی، مقاومت در برابر رطوبت و عدم ترک خوردگی اشاره نمود.

گچ پاششی

این نوع گچ را توسط دستگاه گچ پاش بر روی سطوح می پاشند و پس از خشکیدن، سطحی یکدست و مقاوم ایجاد می نماید. گچ پاششی مقاومت بسیار بالایی در برابر رطوبت و حرارت دارد، از این رو به طور مستقیم بر روی سقف یا دیواری که گچ و خاک نشده مورد استفاده قرار می گیرد.

استفاده از گچ پاششی زمان اجرای پروژه را کوتاه تر می کند و با تمام اقلیم های آب و هوایی سازگار است. این گچ تمام منافذ سطح را به صورت یکدست پر کرده و قابل اجرا بر روی انواع سطوح آجری، بتنی، سیمانی و… می باشد.

گچ عاج

دانه بندی این نوع گچ بسیار نرم است و برای مصارفی مانند مجسمه سازی، ساخت قطعات پیش ساخته گچی، تولید رنگ لعابی و کشته کشی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. این گچ از خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر بفرد برخوردار است و متریالی دیرگیر محسوب می شود.

گچ سیوا

ترکیب گچ میکرونیزه با افزودنی های خاص منجر به تولید گچ سیوا می شود. این گچ نسبت به گچ های معمولی مقاومت بالاتری در برابر رطوبت دارد و ضریب انتقال صوتی و حرارتی آن کمتر است.

گچ سیوا قابل اجرا بر روی انواع سطوح می باشد و به دلیل ویژگی های منجصر بفرد خود برای انجام عملیات زیرکاری مناسب است. بر روی سطوحی که با گچ سیوا پوشانده شده اند می توان از انواع رنگ های روغنی، پوشش های اکریلیکی، دیوارپوش های PVC، گچ پلیمری ساتن و بلکا استفاده نمود.

گچ گیپتون

این نوع گچ در مقایسه یا گچ معمولی دارای زمان گیرش و چسبندگی بالاتری است، به همین دلیل از آن برای پوشش سطوح فومی، بتنی، سیمانی و… استفاده می شود. گچ گیپتون پس از پخت درون کوره، با انواع مواد افزودنی مخلوط می شود تا مقاومت لازم برای پوشش سطوح بتنی را بدست آورد.

این گچ را می توان هم به صورت تک لایه و هم به صورت دو لایه بر روی آجر، سطوح بتنی متخلخل، سطوح سیمانی، بلوک های سیمانی و بلوک های بتنی اجرا نمود. گچ گیپتون قابلیت چسبندگی را بالا می برد و میزان جذب آب آن از 3 درصد کمتر نیست.

گچ ژیپس

ژیپس نمونه ای از ماده مواد معدنی سولفات کلسیم می باشد. رنگ این ماده در حالت خالص سفید بوده و از آن در تولید سنگ گچ نیز استفاده می شود. به طور کلی ژبپس در چند نمونه مختلف وجود دارد.

نمونه ای از آن که در ساخت گچ مورد استفاده قرار می گیرد به صورت متبلور می باشد. برای خرید گچ ژیپس باید به مواردی هم چون سفید بودن و نرمی گچ توجه نمایید.

گچ رنگی

گچ رنگی از ترکیب پودرهای رنگی شیمیایی در گچ ساده تولید می شود. انواع گچ به طور طبیعی دارای رنگ سفید یا خاکستری مایل به سفید یا کرم می باشد و با استفاده از افزودنی های طبیعی یا شیمیایی رنگ دهنده و بدون تغییر خواص آن می توان انواع گچ را در رنگ های مختلف تولید نمود.

از گچ رنگی در ساخت گچ تحریر، پوشش دیوارها، ساخت مجسمه و ساخت دکورهای تزئینی استفاده می شود.

مزایای گچ

• مقاومت گچ به دو عامل دمای گیرش و میزان آب خمیر گچ بستگی دارد. مقاومت گچ پس از گیرش زیاد می شود و ثابت می ماند. برای افزایش مقاومت گچ می توان به آن ماسه اضافه نمود.
• کمترین زمان گیرش گچ ساختمانی 4 دقیقه و بیشترین زمان آن 10 دقیقه است. بنابراین گچ از جمله مصالح ساختمانی زودگیر است که استفاده از آن مدت زمان اجرای کار را کوتاه می کند.
• گچ پس از گیرش اضافه حجم پیدا می کند و پس از خشک شدن دچار انقباض و ترک خوردگی نمی شود.
• گچ سطحی صاف، یکدست و بدون سوراخ ایجاد می نماید، از این رو از این ماده برای پر کردن ترک های دیوار استفاده می شود.
• مقاومت گچ در برابر آتش بالاست و در واقع یک متریال کندسوز محسوب می شود.
• گچ ماده ای بسیار سبک است و استفاده از آن بار اضافی بر ساختمان وارد نمی کند.
• این متریال نوعی عایق صوتی و حرارتی است.
• گچ از خاصیت شکل پذیری برخوردار است و می توان آن را به اشکال مختلف درآورد.
• به دلیل وفور معادن گچ در ایران، این محصول قیمت مناسب و پایینی دارد.
• ملات گچ در برابر سرما و یخبندان مقاومت زیادی دارد. به دلیل این که هنگام تولید ملات، گرما آزاد می شود، می توان در دماهای پایین نیز گچ کاری نمود.
• گچ سازگاری مطلوبی با دیگر مصالح ساختمانی دارد و می توان آن را بر روی انواع سطوح سیمانی، آجری، آهکی و گچ و خاک، اجرا نمود.

معایب گچ

• گچ از جمله متریال هایی است که در برابر لکه و آلودگی مقاومت کمی از خود نشان می دهد و قابل شستشو و تمیزکاری نیست.
• اگر این ماده در برابر رطوبت قرار گیرد طبله می کند، از این رو استفاده از گچ در مکان های مرطوب امکان پذیر نیست؛ زیرا به راحتی نم و رطوبت را به خود جذب می کند.
• گچ موجب سولفاته شدن فلز می شود، بنابراین قبل از پوشش فلزات با این ماده باید آن ها را ضد زنگ نمود.

کاربرد گچ ساختمانی

گچ ماده ای زودگیر است از این رو از آن به عنوان ملات استفاده می شود. در ساختمان های امروزی گچ بیشتر برای سفیدکاری ساختمان قبل از رنگ آمیزی و کاغذ دیواری به کار می رود.

علاوه بر آن، قطعات پیش ساخته گچی که برای ساخت سقف کناف مورد استفاده قرار می گیرند از جمله موارد کاربرد گچ محسوب می شوند. این قطعات در کارخانه تولید و سپس در ساختمان نصب می گردند.

از گچ در تولید دیوارپوش گچی و دیوار پیش ساخته گچی نیز استفاده می شود. دیوارپوش های گچی به صورت پنل بوده و قابلیت استفاده در طراحی دکوراسیون داخلی را دارد.

از گچ در صنعت کشاورزی، پزشکی و مجسمه سازی و تولید سیمان نیز استفاده می شود. همچنین در قالب سازی در صنایع کاشی و سرامیک، صنعت ریخته گری، صنعت کاغذ، صنعت چرم و صنایع پتروشیمی می توان از گچ استفاده نمود.

تهیه ملات گچ

به منظور ساخت ملات گچ یا ملات های ترکیبی گچ و خاک یا گچ و ماسه، ابتدا باید گچ را درون ظرف آب ریخت تا جایی که تمام دانه های گچ با آب مخلوط شوند و خمیری یکدست و یکنواخت بوجود آید. ملات گچ بسیار زودگیر است به همین دلیل نباید تمام گچ را یکجا حاضر نمود.

به طور معمول استادکار با تجربه می داند که چه مقدار از گچ باید به ملات تبدیل شود تا قبل از سفت شدن مورد استفاده قرار گیرد. ملات گچ اگر سفت شود، دیگر قابل استفاده نیست، مگر این که از آن به عنوان آستر گچ یا خاک استفاده کنید.

زمان گیرش گچ

نوع و اندازه ذرات گچ، مواد افزودنی آن و نسبت آب به گچ در ساخت ملات از عوامل موثر در گیرش گچ محسوب می شوند. هر چه گچ در دمای بالاتری پخت شود، پودر گچ دیرگیرتر می شود.

هر چه اندازه ذرات گچ ریزتر باشد، گچ زودگیرتری خواهید داشت. می توان با افزودن موادی به گچ، سبب زودگیر یا دیرگیرتر شدن ملات شد.

هرچه آب بیشتری در ملات استفاده شود، گچ دیرگیرتر می شود. اگر گچ خیلی زودگیر باشد، کار با آن مشکل می باشد و میزان پرتی کار افزایش می یابد.

زمان گیرش بین 8 تا 10 دقیقه ایده آل ترین حالت می باشد. همچنین دقت کنید که پایان زمان سخت شدن گچ بیش از یک ساعت طول نکشد.

ذخایر و معادن گچ

معادن سنگ گچ در سراسر دنیا وجود دارد. کشورهایی چون ایران، ایالات متحده آمریکا، کانادا، مکزیک، چین، انگلستان و آفریقا دارای ذخایر گچ باارزشی هستند. نکته قابل توجه در یک معدن گچ، میزان سفیدی، درصد خلوص گچ و هزینه استخراج آن می باشد.

پایتخت گچ ایران، شهر سمنان می باشد. در این شهر معادن گچ به طور گسترده وجود دارد. البته در شهرها و استان های دیگری نیز چون اصفهان، خراسان، مرکزی، آذربایجان، ایلام، خوزستان، فارس و هرمزگان نیز معادنی وجود دارند که ممکن است مرغوبیت بیشتری نسبت به گچ سمنان داشته باشند اما دلیل تمایز گچ سمنان از سایر گچ ها راحتی در استخراج، سفیدی بالای 85 درصد و خلوص بالای 95 درصد می باشد.

مراحل تولید گچ

1. ابتدا سنگ گچ از معدن استخراج می شود و به وسیله کامیون به دپو کارخانه منتقل می گردد.
2. سپس به وسیله دستگاه سنگ شکن یا کوبیت، سنگ را خرد می کنند و به قطعاتی با ابعاد 3 تا 7 سانتی متر تبدیل می نمایند.
3. پس از این که سنگ خرد شد، به وسیله نوار نقاله به سرند هدایت می شود و در آن جا به دو دسته نرم و کلوخ تقسیم بندی می گردد.
4. مواد نرم را به سیلوی کوره لوبرن می برن. این کوره با دمای پایین کار می کند. مواد کلوخی و بزرگ تر را به سیلو هایبرن می برند که با دمای زیادی کار می کند.
5. بعد از این که هر دو نوع مواد خام در کوره پخت شد، آن ها را به محل ذخیره سازی موادپخته انتقال می دهند.
6. پس از پخت گچ ها، آن ها را با چکش های مخصوصی آسیاب می کنند.
7. پس از اتمام مراحل پخت و آسیاب ، گچ را داخل سیلوهایی با ظرفیت های مختلف به طور مثال 500 تن می ریزند. در زیر این سیلوها شیرهایی تعبیه می شود که گچ از آن ها وارد پاکت می شود.
8. پس از بسته بندی گچ ها، آن ها را بر روی نوار نقاله تا داخل کامیون های بارگیری هدایت می کنند.

عوامل موثر بر قیمت گچ

قیمت گچ به نوع و درصد خلوص گچ، اندازه ذرات، میزان سفیدی، هزینه استخراج از معدن و هزینه های جانبی کارخانه و… آن بستگی دارد.

نکات پایانی

آن چه که در این مطلب از ساختمانچی به بیان آن پرداختیم، ارائه نکات جامع در مورد گچ می باشد. بدون شک گچ کاری جزء جدانشدنی در ساختمان می باشد. رعایت نکات لازم در گچ کاری ساختمان می تواند در دریافت نتیجه بهتر به شما کمک کند.

انتخاب زمان صحیح برای انجام این کار از نکاتی است که باید به آن توجه داشته باشید. برای مثال گچ کاری در زمستان با استفاده از مصالح سنتی می تواند مشکلاتی را در پی داشته باشد، زیرا امکان ترک خوردگی و بالا رفتن زمان گیرایی گچ بالا می رود.

در صورت آموزش گچ کاری و فراهم آوردن ابزار گچ کاری مناسب می توانید خود نسبت به گچ کاری ساختمان اقدام نمایید.