انواع فولاد و بزرگ ترین تولیدکنندگان ایران[فولاد مبارکه اصفهان،فولاد خوزستان و ذوب آهن]

فولاد، یکی از مهم ترین آلیاژهای آهن است که سالیانه میلیون ها تن از آن در جهان تولید می شود و در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد.

این عنصر از ترکیب آهن و کربن ایجاد می شود و مقاومت آن نسبت به آهن سخت تر است. کربنی که به آهن افزوده می شود استحکام و دوام آن را بالا می برد و انعطاف پذیری و شکنندگی آن را کم می کند.

افزودن عناصر دیگر به فولاد خواص مختلفی به آن می بخشد، مثلاً کروم و نیکل، فولاد را ضد زنگ می کنند، منگنز سختی آن را بالا می برد، نیکل مانع از خوردگی آن می شود و تنگستن استحکام را افزایش می دهد.

با این مقدمه، در ادامه این نوشته از ساختمانچی با ما همراه باشید تا علاوه بر آشنایی با انواع‌فولاد، با مهم ترین و معروف ترین تولیدکنندگان آن در کشور نیز آشنا شوید.

تقسم بندی فولاد از نظر میزان کربن

فولادها از نظر میزان کربن مورد استفاده در آن ها به سه‌دسته زیر تقسیم می شوند:

فولاد کم کربن

فولاد کم کربن به گروهی از فولادها اطلاق می شود که میزان استفاده از کربن در ساختار آن ها حدود ۰/۲۵٪ است. هر چه میزان کربن کمتر باشد، خاصیت جوش پذیری فولاد بالاتر می رود، به همین دلیل فولادهای کم کربن از قابلیت جوشکاری و ماشین کاری فوق العاده ای برخوردار هستند و لحیم کاری آن ها به سهولت انجام می گیرد.

تولید فولاد کم کربن راحت است و پیچیدگی خاصی ندارد. از این روی این فولاد در مقایسه با سایر فولادها به میزان بالاتری تولید می شود و سهم بیشتری از فولادهای تولید شده در جهان را به خود اختصاص می دهد. از فولاد کم کربن در ساخت سازه های فلزی، لوله سازی و صنایع خودرو استفاده می شود.

فولاد با کربن متوسط

میزان استفاده از کربن در این نوع‌فولاد حدود  ۰/۲۵ تا ۰/۶۵ است. استحکام این‌فولاد متوسط است و قابلیت اجرای عملیات حرارتی بر روی آن کم می باشد. از فولاد کم کربن در تولید چرخ دنده ها، ریل راه آهن، پیچ های اتصال و میل لگ خودرو استفاده می شود.

فولاد پرکربن

در فولاد پرکربن وزن کربن مورد استفاده ۰/۶ تا ۱/۴ درصد می باشد. فولاد پرکربن از جمله سخت ترین و بادوام ترین نوع فولاد در بین فولادهای غیر آلیاژی محسوب می شود.

این فولاد دارای مقاومت بالایی نسبت به سایش است، به همین دلیل در تولید تیغه های برش مورد استفاده قرار می گیرند. قابلیت جوش پذیری فولاد پر کربن به دلیل وجود کربن بالا بسیار کم است. فولاد پرکربن در ساخت انواع فنرها، تیغه ها و تیغه اره ها کاربرد دارد.

دسته‌بندی فولاد از لحاظ کاربرد

فولاد در بخش های مختلفی استفاده می شود و کاربرد فروانی در صنعت دارد. فولادها از نظر کاربرد به انواع زیر تقسیم می شوند:

فولاد ضد مغناطیس

فولاد ضد مغناطیس در ساختار خود به میزان قابل توجهی منگنز دارد. از جمله موارد استفاده از این‌فولاد می توان به ساخت ظروف دکوراتیو، ظروف غذاخوری، قطب نما و قاب ساعت اشاره نمود.

فولادضدزنگ

مقاومت این نوع‌فولاد در شرایط متغیر جوی و آب و هوای مرطوب بسیار بالا است و دچار خوردگی و زنگ زدگی نمی شود. علاوه بر محیط های مرطوب، مقاومت این‌فولاد در برابر مواد اسیدی، بازی و یا عوامل خورنده نیز بالا می باشد.

وجود عناصری مانند مولیبدن، کروم و نیکل مانع از خوردگی این‌فولاد در محیط های خورنده می شود. برخی از فولادهای ضد زنگ به فولادهای نسوز معروف هستند؛ زیرا وجود کروم باعث می شود خواص مکانیکی و مقاومت آن ها در حرارت های بالا حفظ شود. از این‌فولاد در ساخت کوره های حرارتی و بویلرها استفاده می شود.

فولادهای ساختمانی

این فولادها جزء فولادهای معمولی با درجه کیفیت 1، 2 و 3 است که در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند. از فولادهای ساختمانی در ساخت سازه اسکلت فلزی، نرده ها، توری ها، جرثقیل ها و… استفاده می شود.

فولاد فنر

فولاد فنر دارای مقاومت بسیار بالایی در برابر ارتعاش و سایش می باشد و علی رغم مقاومت کششی بالا، خاصیت الاستیسیته آن نیز به دلیل وجود سیلیسیم بالا می باشد. این فولادها در ساخت انواع فنرهای استوانه ای، تخت، مخروطی و… کاربرد دارند.

فولاد نیتروژنه

در ساخت نوع نیتروژنه یا ازته از عناصر کروم، مولیبدن و آلومینیوم استفاده می شود. میزان جذب ازت در فولادی که در ساختار آن این عناصر به کاررفته است بالا می باشد و می توان سطح آن را با جذب ازت سخت تر نمود. فولاد نیتروژنه در ساخت قطعات توربین و سوپاپ خودرو سواری کاربرد دارد.

فولاد جوشکاری

این فولادها از قابلیت مطلوبی برای جوشکاری برخوردار هستند و در تولید اگزوز، شاسی خودرو و تاسیسات نقاله استفاده می شود.

فولاد بهسازی شونده

این‌فولاد در ساخت قطعاتی که در برابر ضربه قرار می گیرند از جمله میل گاردان و میل لنگ ها مورد استفاده قرار می گیرد.

فولاد کربوریزه

این‌فولاد برای ساخت قطعاتی نظیر چرخ دنده ها، مفصل ها، پین ها، وسایل اندازه گیری و… که مغزی نرم اما سطحی سخت دارند مورد استفاده قرار می گیرد.

ورق سازی

فولاد ورق یکی از پرکاربردترین نوع‌فولاد در صنایع مختلف است و در چهار نوع ورق های فولادی ظریف، متوسط، خشن و ورق های دیگ سازی تولید می شود.

ورق های ظریف، متوسط و خشن در ساخت تسمه ها و ورق های دیگ سازی در ساخت تاسیسات دیگ بخار و مخازن تحت فشار کاربرد دارند.

فولاد ابزار

این نوع فولادها در ساخت ابزارهایی نظیر قیچی، چکش، مته و سنبه ماتریس استفاده می شود. قابلیت برش و سختی از جمله ویژگی های این فولاد است. در ساخت این فولاد از عناصری نظیر کروم، وانادیوم، نیکل، مولیبدن و تنگستن استفاده می شود.

معرفی برترین تولیدکنندگان فولاد ایران

ذوب آهن اصفهان

شرکت ذوب آهن اصفهان فعالیت خود را با تولید 550 هزار تن فولاد در سال شروع کرد و توانست افتخارات بسیاری را در زمینه تولید فولاد به نام خود کسب کند.

ذوب آهن برای اولین بار در ایران توانست موفق به دریافت گواهی نامه ای با عنوان استاندارد تولید با بالاترین سطح کیفیت شود.

همچنین شرکت ذوب آهن دارای گواهی نامه مطابقت میلگردهای BS 4449:2005 Grade B500B از شرکت انگلیسی UK CARES و گواهی نامه سیستم های مدیریت کیفیت ایزو 9001 در زمینه تولید شمش می باشد.

از دیگر افتخارات شرکت ذوب آهن اصفهان، تولید محصولات آلیاژی مقاوم در برابر زلزله می باشد. ذوب آهن از جمله اولین شرکت های فولادی کشور است که با تولید ظرفیت 3,600,000 تن فولاد و همچنین تولید انواع مقاطع و محصولات‌فولادی با بالاترین کیفیت ساخت، در این حوزه پیشرو است.

کارخانه فولادکویر کاشان

این کارخانه در ابتدا با نام شرکت فراب کویر تاسیس شد که در زمینه تجارت و بازرگانی فعالیت می کرد. پس از مدتی ماهیت این کارخانه تغییر کرد و به سمت تولید فولاد رفت.

در اواسط سال 81 خبرهایی مبنی بر تاسیس یک واحد نورد فولادی‌ساده و آجدار شنیده می شد. سرانجام در سال 86 این کارخانه تولیدات خود را به صورت رسمی آغاز کرد.

ظرفیت تولید فولاد در مجموعه کویر کاشان بالغ بر 350,000,000 تن در سال می باشد. میلگردهای تولیدی این کارخانه دارای قابلیت جوشکاری می باشند و مقاومت بسیار بالایی دارند.

محصولات تولیدی این کارخانه از بهترین کیفیت تولیدی برخوردار اند و پس از ذوب آهن اصفهان، جایگاه دوم را به خود اختصاص می دهند.

مجتمع‌فولاد خراسان

شرکت مجتمع فولادخراسان از دیگر تولیدکنندگان برتر فولاد در ایران محسوب می شود. محصولات‌فولادی این کارخانه با نام “میلگرد نیشابور” در بازار شناخته می شوند و از کیفیت بالایی برخوردار می باشند.

در حال حاضر این کارخانه با بهره گیری از متخصصان خبره و استفاده از تکنولوژی های روز دنیا، توانسته اند انواع میلگرد، شمش‌فولادی، آهن اسفنجی و بریکت را تولید نمایند.

فولاد مبارکه اصفهان

عملیات اجرایی مجتمع فولادمبارکه اصفهان در سال 1360 و توسط جناب آقای محد حسن عرفانیان ساخته و راه اندازی شد. فولاد مبارکه اصفهان سهم بسزایی را در تولید فولاد کشور بر عهده دارد و به همین دلیل به این کارخانه، لقب مادر صنعت فولاد ایران داده شده است.

کارخانه فولادمبارکه اصفهان دارای هفت مجتمع صنعتی در نقاط مختلف کشور می باشد و بیش از 20 هزار نفر در این کارخانه مشغول به کار هستند. این کارخانه بر مبنای سیستم مدیریتی بین المللی اداره می شود و توانسته جای خود را در بازارهای جهانی باز کند.

قابل ذکر است که فولادمبارکه اصفهان توانسته در بین 36 شرکت موجود در جهان، رتبه دهم را به خود اختصاص دهد و جایگاه مطلوبی را در سطح جهانی از آن خود کند.

از محصولات تولید این کارخانه می توان به آهک پزی، گندله سازی، فولادسازی، ریخته گری مداوم، احیاء مستقیم، ورق روغنی، ورق سیاه، ورق گالوانیزه، ورق اسیدشویی، ورق رنگی و ورق قلع اندود اشاره کرد.

فولاد خوزستان

فولادخوزستان بزرگ ترین عرضه کننده شمش‌فولادی و دومین قطب تولید فولاد خام در کشور محسوب می شود. این کارخانه با وسعت 3,8 کیلومتر مربع، در مجاورت شهر اهواز قرار دارد.

فولادخوزستان اولین مجتمع تولید آهن و فولاد در کشور با روش احیاء مستقیم و کوره قوس الکتریکی محسوب می شود که در اوایل سال 68 به دست آیت الله خامنه ای افتتاح گردید.

طی این سال ها فولادخوزستان توانسته با تکیه بر تلاش کارکنان و متخصصین زبردست، طرح های توسعه را در فاز اول تا 2/4 و در فاز دوم تا 3/2 میلیون تن برساند.

در حال حاظر ظرفیت تولید این کارخانه به بالای 3,600,000 تن در سال می رسد. با پایان فاز چهارم توسعه، ظرفیت تولید این کارخانه به 5/2 میلیون تن خواهد رسید.

در ادامه برخی دیگر از بهترین تولیدکنندگان‌فولاد در ایران را نام می بریم:

• فولاد آذربایجان میانه
• فولاد آناهیتا گیلان
• مجتمع روهینا
• نورد کوثر اهواز
• مجتمع بافق
• فولاد سرمد ابرکوه یزد
• مجتمع شاهین بناب

قیمت فولاد ساختمانی

فولاد با پروفیل های مختلفی در صنعت ساخت و ساز استفاده می شود. برای نمونه نبشی، ناودانی و تیر آهن های IPE نمونه هایی از پروفیل های مصرفی فولاد در ساختمان سازی می باشند. قیمت هر یک از این پروفیل ها با توجه به ابعاد و وزن آن متفاوت است و بنا به طراحی انجام شده برای سازه با اسکلت فولادی، این پروفیل ها در اندازه های مختلف به کاربرده می شوند.

کلام پایانی

امیدواریم با مطالعه این مطلب با انواع فولاد و تولیدکنندگان برتر فولاد در ایران آشنا شده باشید. در صورت تمایل نظرات خود را در مورد این مطلب با اهالی ساختمانچی در میان بگذارید.

سوالات متداول