انواع سیستم اطفاء حریق اتوماتیک

آیا می دانید سیستم اطفاء حریق اتوماتیک چگونه کار می کند؟ همانطور که می دانید اطفاء حریق به اقداماتی می گویند که برای خاموش‌کردن و مهار آتش صورت می گیرد. هدف از این امر محافظت از سلامت افراد و جلوگیری از آسیب دیدگی اموال آن ها است.

هنگام آتش سوزی، مهم ترین کار جلوگیری از انتشار شعله و نحوه اطفاء آن میباشد. هرم آتش از مواد اشتعال زا یا واکنش های زنجیره ای، اکسیژن و حرارت تشکیل می شود. اگر بتوان یکی از این عوامل را کنترل و یا محدود کرد، آتش مهار خواهد شد.

روش های کلی مهار آتش شامل سرد کردن، خفه کردن، از بین بردن یا ایجاد مانع برای مواد اشتعال زا و کنترل واکنش های زنجیره ای می باشند که در زیر به توضیح آن ها پرداخته شده است. با ساختمانچی همراه باشید.

روش های مهار آتش

سرد کردن آتش

یکی از روش های قدیمی و در عین حال موثر برای کنترل حریق سرد کردن آن است. برای این کار از آب و گاز دی اکسید کربن استفاده می شود که میزان و روش استفاده از آن ها نقش موثری در مهار آتش ایفا می کند.

خفه کردن آتش

خفه کردن به معنای پوشاندن سطح آتش با مواد مخصوص برای جلوگیری از رسیدن اکسیژن به محوطه آتش است. هر چند این روش برای مهار تمام حریق ها موثر نیست، اما روش مناسبی برای اکثر حریق ها به شمار می آید. موادی که برای خفه‌کردن حریق مورد استفاده قرار می گیرند باید حالتی پوششی داشته و سنگین تر از هوا باشند.

نابودی مواد اشتعال زا یا ایجاد مانع برای آن ها

در آغاز حریق می توان با جا به جا نمودن مواد، جدا کردن موادی که حریق به آن ها نرسیده، ایجاد دیوار حائل و یا رقیق کردن مواد اشتعال زا مایع مانعی برای گسترش آتش فراهم نمود.

کنترل واکنش های زنجیره ای

واکنش های زنجیره ای را می توان با استفاده از ترکیبات هالن و برخی ترکیبات جامد نظیر جوش شیرین کنترل کرد. این روش نسبت به سایر روش ها پرهزینه تر و سخت تر است، اما می توان آن را مکملی برای مواد پر ارزش در نظر گرفت.

انواع سیستم اطفاء حریق اتوماتیک

سیستم های اعلام و اطفاء حریق از جمله تجهیزاتی هستند که حضور آن ها در مراکز و ساختمان های حساس ضروری است. این سیستم ها علاوه بر شناسایی آتش با انجام اقدامات لازم حریق را به صورت اتوماتیک خاموش می کنند.

در این بخش، به معرفی انواع سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک و اجزاء آن ها می پردازیم. این سیستم ها به شرح زیر می باشند:

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه آب (Water Mist)
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس (vortex)
اطفاء حریق اتوماتیک گازی
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل)
اطفاء حریق اتوماتیک فوم

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه آب (Water Mist)

سامانه اطفاء حریق مه آب یا مه پاش یکی از سامانه های پیشرفته اطفاء حریق اتوماتیک است که در آن از آب به عنوان ماده خاموش کننده آتش استفاده می شود.

همانطور که از نامش پیداست، این سیستم بر اساس پاشش قطرات مه مانند عمل می کند، بدین نحو که با تولید ذرات کوچک آب با قطر 300 تا 1000 میکرون منجر به خاموش‌شدن آتش در محیط تحت نظارت می شود.

سیستم اتوماتیک مه آب مانند سیستم اطفاء حریق آبی منجر به خنک سازی و همانند سامانه های اطفاء حریق گازی از دستیابی اکسیژن به آتش ممانعت می نماید.

اطفاء حریق از طریق سامانه مه پاش در ابتدا با فرآیند خنک سازی محیط شروع می شود. در این فرآیند به دلیل وجود قطرات ریز آب، حرارت محیط به سرعت کاهش می یابد.

سپس در مرحله جایگزینی اکسیژن و رقیق سازی، بخار آب تولیدشده اکسیژن را از محل آتش سوزی می راند و قطرات آب با ایجاد لایه ای مرطوب و جداکننده در سطح حریق می نشیند و از ارتباط آن با هوا جلوگیری می نماید.

در نهایت ریزش قطرات کوچک آب با فشار لازم منجر به جداسازی و شستشوی مواد مشتعل از شعله می شود و نقش بسزایی در خاموش‌کردن آن ایفا می کند.

اجزاء سیستم اطفاء حریق مه آب

1. مرکز کنترل: مرکز کنترل سامانه اطفاء حریق پیام های اعلام شده از طرف حسگرها را دریافت می کند، آن ها را برای پردازش به تابلو کنترل مرکزی می فرستد، سپس دستور اطفا، حریق را صادر می نماید.
2. مخزن نگهداری آب: این مخزن با حجم و ظرفیت های متفاوت با توجه به فضای حفاظتی موردنظر استفاده می شود.
3. مخزن ذخیره گاز هیدروژن: این مخزن که برای نگهداری گاز نیتروژن در سامانه نصب شده، فشار مورد نیاز برای سامانه را فراهم می نماید.
4. لوله و اتصالات: این لوله های فشار قوی برای انتقال آب به نازل های آب پاش مورد استفاده قرار می گیرند.
5. نازل های مه پاش: این نازل ها آبی که توسط گاز نیتروژن تحت فشار قرار گرفته را به صورت مه تخلیه می کنند.
6. آشکارساز حریق: این آشکارسازها با توجه به نوع آتش سوزی و محل آن در انواع مختلف نصب می شوند.

مزایا

1. برخلاف سامانه های اطفاء حریق گازی، این سیستم نیازی به بررسی، تنظیم و پر کردن مواد ندارد.
2. این سیستم هیچ اثر مخربی بر روی کارکنان نمی گذارد.
3. سیستم مه آب اتوماتیک در مقایسه با سایر سیستم های اطفاء حریق آبی، مصرف آب کمتری دارد.
4. ماده خاموش کننده در این سیستم عنصر ارزان قیمت آب است.
5. در مقایسه با سیستم های اطفاء حریق گازی، سامانه مه آب مقرون بصرفه تر است.
6. تاسیسات و لوله کشی این سیستم فضای زیادی اشغال نمی کند.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس (vortex)

این سیستم اطفاء حریق اتوماتیک، سیستمی ترکیبی از گاز نیتروژن و مه آب است. عملکرد این سیستم بدین صورت است که آب تحت فشار نیتروژن به ذرات 10 میکرونی تبدیل می شود و بعد از ترکیب با این گاز، از نازل خارج می گردد.

این سیستم هیبریدی آب و گاز به طور همزمان آتش را مهار و خنک می نماید، زیرا ذرات آب منجر به خنک‌شدن آتش و نیتروژن منجر به کاهش میزان اکسیژن و در نتیجه مهار حریق می شود.

مزایا

1. این سیستم سازگار با محیط زیست است و برای انسان خطری ایجاد نمی کند.
2. علاوه بر آن اتمسفر دارای 79 درصد نیتروژن است، بنابراین سیستم ورتکس برای لایه ازن خطری ایجاد نمی کند.
3. سیستم اطفاء حریق ورتکس آتش را به طور کامل و با ایجاد کمترین رطوبت در محیط سرکوب می کند.
4. راه اندازی و شارژ این سیستم به سرعت انجام می شود.
5. تجهیزات سیستم ورتکس به ندرت دچار خرابی می شوند.
6. این سامانه بدون استفاده نامتعارف از منابع آبی و مواد شیمیایی میتواند آتش را مهار نماید.
7. بعد از استفاده از سیستم ورتکس نیازی به تمیز نمودن آن نیست.
8. این سیستم را می توان در فضای باز استفاده نمود.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی

زمانی که سایر سیستم های اطفاء حریق از جمله سیستم های آبی قادر به اطفاء حریق نیستند، از سیستم های گازی استفاده می شود. این سامانه ها اصولاً برای خاموش‌کردن آتش در محیط های پر خطر مانند پست های برق، مراکز نگهداری اسناد، اتاق های کنترل، اتاق های UPS، تجهیزات مخابراتی و… به کار می روند.

سیستم های اطفاء حریق گازی از هیدروکربن های هالوژنه تشکیل می شوند و در مکان هایی که وزن کپسول مهم است نیز مورد استفاده قرار می گیرند نظیر هواپیماها و زیردریایی ها.

اجزاء سیستم اطفاء حریق گازی

1. نازل های خروج گاز
2. سوئیچ فشار و شیرهای برقی
3. سیلندرهای ذخیره گاز با شیرهای محرک
4. شیلنگ های محرک سیلندرها، لوله چند دهنه، شیلنگ های تخلیه گاز
5. سیلندرهای پایلوت

مزایا

1. با توجه به میزان حریق می توان از کپسول های گاز استفاده نمود و مواد باقی‌مانده را برای حریق احتمالی نگه داشت.
2. تا زمانی که مواد داخل کپسول ها وجود داشته باشد، نیازی به شارژ سالیانه نیست، زیرا آن ها برای اطفاء حریق آماده می باشند.
3. مواد موجود در سیستم های اطفاء حریق گازی با مواد دیگر ترکیب نمی شوند و هیچ عارضه ای ندارند.
4. مواد داخل کپسول ها به مرور زمان خواص خود را از دست نمی دهند.
5. عملکرد این سیستم سریع است و قدرت آن برای خاموش کردن حریق مناسب می باشد.
6. بعد از استفاده از سیستم اطفاء حریق هیچ پسماندی به جا نمی ماند، بنابراین می توان سیستم را به حالت اولیه برگرداند.
7. در مقایسه با سایر سیستم های گازی، این سیستم انعطاف پذیری بالایی در طراحی دارد.
8. هزینه اولیه تامین، نگهداری و تعمیر این سیستم ها نسبت به سایر سامانه های اطفاء حریق گازی کمتر است.
9. در استفاده از این سامانه نیازی به اتاق سیلندر مجزا نیست و می توان سیلندرها را درون اتاق های مورد حفاظت قرار داد.
10. این سیستم اطفاء حریق تاثیر مخرب بر محیط زیست و لایه اُزون نمی گذارد.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی

سیستم اطفاء حریق آبی نوعی سیستم آب پاش سقفی است که برای مهار آتش مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور استفاده از این سیستم، یک شبکه لوله کشی سقفی یا دیواری در محل مورد نظر تعبیه می شود و یک مرکز فشار لازم برای خروج آب از لوله را فراهم می کند.

با توجه به شعاع عملکرد نازل ها، تعداد آن ها و اندازه لوله ها را می توان تعیین نمود. از این سیستم اطفاء حریق در پارکینگ ها، مخازن نگهداری سوخت، انبارها، هتل ها و… استفاده می گردد.

اجزاء سیستم اطفاء حریق آبی

1. مخزن نگهداری آب
2. پمپ آتش نشانی
3. اسپری آب پاش
4. شیرهای کنترل

مزایا

1. با نصب شبکه اسپرینکلر، 90 درصد از آسیب های ناشی از حریق کاهش می یابد، در نتیجه هزینه تعمیرات نیز کم می شود.
2. سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر مقدار کمی از آب مورد نیاز برای خاموش کردن شعله را مصرف می کند، زیرا این سامانه بر روی نقاط حریق تمرکز می نماید.
3. این سیستم به برق و شارژ برای کار کردن نیازی ندارد و در نتیجه از نظر اقتصادی مقرون بصرفه است.
4. این سیستم ها هنگام افزایش حرارت و بروز حریق با حجم زیاد فعال می شوند.
5. در صورت آتش سوزی همه اسپرینکلرها فعال نمی شوند، بلکه آن ها برای نقطه ای که دچار حریق شده به کار می افتند.

سیستم اطفاء حریق آیروسل بر پایه پود و گاز طراحی می شود. وقتی سنسورهای این سامانه دود ناشی از حریق را تشخیص دادند، کپسول های آیروسل فعال می شوند و ذرات جامدی که قطر آن ها کمتر از 10 میکرومتر است را بر روی آتش پخش کرده و در نهایت آن را خاموش می نمایند.

این ذرات نسبت به خاموش کننده‌های شیمیایی ابعاد جرمی کوچک تری دارند و پسماند کم تری در محل موردنظر به جا می گذارد. ذرات آیروسل متراکم از کربنات پتاسیم تشکیل شده‌اند که در اثر تجزیه گرمایی یک ترکیب جامد به شکل آیروسل ایجاد می کنند.

این ماده جامد غیرسمی است و تا هنگامی که به صورت الکتریکی و یا واکنش گرمازا فعال نشود، پایدار می ماند. این سیستم در اتاق های کنترل، کابین های مخابراتی، اتاق سرور، اتاق ژنراتور، صنایع نفت و گاز و… مورد استفاده قرار می گیرد.

1. کاهش و ایزوله سازی سوخت
2. کاهش میزان گرما
3. جداسازی یا کاهش اکسیژن
4. مهار واکنش زنجیره ای اجزاء قابل اشتعال

مزایا

1. این سیستم اطفاء حریق با محیط زیست سازگار است و لایه ازون را تخریب نمی کند.
2. سیستم آیروسل گرما و حالت خفگی برای انسان ایجاد نمی کند.
3. این محصول مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارد و مناسب تمام شرایط آب و هوایی است.
4. سیلندرها در این سیستم تحت فشار نیستند، بنابراین احتمال انفجار و آسیب به تجهیزات وجود ندارد.
5. این سیستم نیازی به لوله کشی، شارژ و نگهداری ندارد.
6. زمان نصب این سیستم در مقایسه با سایر سیستم های اطفاء حریق کم تر می باشد.
7. سامانه آیروسل در برابر الکتریسیته عایق بندی شده است، به همین دلیل برای مکان هایی که تجهیزات الکتریکی در آن ها وجود دارد خطرناک نمی باشند.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم

اجزاء سیستم اطفاء حریق فوم

1. مخزن مخصوص فوم
2. دستگاه ترکیب‌کننده آب و فوم
3. شیرهای اتوماتیک
4. نازل های فوم

کلام پایانی

ما در این نوشته از ساختمانچی به طور کامل به معرفی سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک پرداختیم. امیدواریم نکات ارائه شده در این نوشته به بار اطلاعاتی شما عزیزان افزوده باشد. در صورت تمایل نظرات خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.