سقف تیرچه بلوک چیست و چه مزایا و کاربردی دارد؟[+نکات اجرایی]

در بین تمام سقف های ساختمان، سقف تیرچه بلوک پرکاربردترین نوع آن ها است. در این سیستم سازه ای، تیرچه ها به عنوان تیر فرعی و بلوک عامل پر کننده بین تیرچه ها است.

همچنین از بلوک های توخالی سبک بتنی، سفالی و یا فوم پلی استایرن برای پر کردن فضای خالی بین تیرچه ها استفاده می شود.

این عنصر سازه ای جزء دال های یکطرفه به شمار می آیند که برای کاهش بار مرده بر ساختمان از بلوک های تو خالی در ساخت آن استفاده می شود.

در این نوع سقف، تیرچه ها در دو نوع بتنی و یا فولادی مورد استفاده قرار می گیرند و فاصله بین آن ها حدود 50 سانتی متر است.

این سقف با استفاده از تیرچه و بلوک که به صورت پیش ساخته در کارخانه تولید می شوند و با انجام مرحله بتن ریزی، اجرا می شوند.

بعد از قراردادن تیرچه ها در فاصله های مشخص و انجام شمع بندی زیر تیرچه ها، بلوک ها در بین فاصله دو تیرچه چیدمان می شوند. سپس آرماتورهای حرارتی جاگذاری می شوند و عملیات بتن ریزی صورت می گیرد.

از نکات مهم در مورد سقف تیرچه بلوک این است که در صورتی که قصد دارید وزن آن را سبک کنید، می توانید بخشی از مقطع کششی بتن را حذف کرده و تنها آن بخشی که برای جایگذاری میلگردهای کششی مورد نیاز است را باقی گذارید.

بتن قابلیت تحمل کشش را ندارد. از این رو استفاده از آن در بخش های پایینی سقف که کشش دارد، کاری بیهوده می باشد و تنها باعث افزایش وزن سقف می شود.

در این نوشته از ساختمانچی قصد داریم به معرفی انواع سقف تیرچه بلوک، مزایا و معایب و نکات اجرایی آن بپردازیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.

تاریخچه ساخت تیرچه بلوک

تیرچه بلوک حدود 70 سال است که به صنعت ساختمان وارد می شود، اما در ایران حدود 40 سال است که استفاده از این سقف رایج می باشد. امروزه کمتر ساختمانی را می بینیم که در ساخت آن از این نوع سقف استفاده نشده باشد.

در قدیم سقف های طاق ضربی در ایران بسیار رایج بود و در اکثر ساختمان ها از این نوع سقف استفاده می شد. به مرور زمان و پس از مطالعات مهندسی نوین، کارشناسان و مهندسان دریافتند که سقف های طاق ضربی در برابر زلزله مقاوم نیستند و عملکرد مطلوبی ندارند.

به همین دلیل پس از مدتی استفاده از این سقف ها کم و کمتر شد و در نهایت جای خود را به سقف های تیرچه بلوک داد.

در ابتدا ورود تیرچه بلوک، به دلیل استفاده از بلوک های سیمانی، وزن تیرچه بلوک ها سنگین می شد و استفاده از بلوک های سفالی نیز هزینه های بالایی را در بر داشت. اما پس از مدتی با استفاده از یونولیت به جای بلوک های سیمانی، این مشکل برطرف شد.

اما یونولیت نیز ایراداتی داشت از جمله این که در هنگام آتش سوزی، دود بسیار غلیظی را تولید می کرد. با ورود فوم های نسوز به این عرصه، علاوه بر رفع عیوبی که ذکر کردیم، استفاده از این نوع سقف ها بسیار مقرون بصرفه نیز بود.

اجزا سقف تیرچه و بلوک

• تیرچه
• بلوک
• آرماتورهای منفی و آرماتورهای افت و حرارت
• کلاف میانی
• بتن پوشش درجا

مزایا اجرای سقف های تیرچه بلوک

از این عنصر سازه ای در انواع ساختمان ها از جمله ساختمان های آجری، اسکلت فلزی و بتنی استفاده می شود و دارای فواید و مزیت های زیر می باشد:

• اجرای این سقف نیازی به نیروی کار متخصص و یا تجهیزات ویژه ندارد و توسط کارگران معمولی ساختمان نیز قابل اجرا می باشد.
• شمع بندی حین اجرای سقف باعث می شود این نوع سقف ها لرزش کمتری نسبت به سایر نمونه ها داشته باشد.
• قالب بندی زیر سقف ها فقط با شمع بندی و نصب چهار تراش در فاصله های مشخص صورت می گیرد و نیازی به افراد متخصص نیست.
• نصب این عنصر سازه ای به دلیل پیش ساختگی تیرچه و بلوک به سرعت و آسانی صورت می گیرد.
• اجرای آن نیازی به کارهای وقت گیر کارگاهی و هزینه بردار ندارد.
• تیرچه و بلوک در کارخانه های صنعتی و تحت نظارت کنترل کیفی تولید می شوند.
• استفاده از بلوک های توخالی باعث کاهش مصرف بتن می شود. این امر باعث صرفه جویی می شود و از نظر اقتصادی مقرون بصرفه می باشد.
• مقاومت بالایی در برابر نیروهای افقی مانند باد و زلزله دارند.
• تیرچه بلوک ها وزن سبکی دارند و حمل و نقل آن ها نیازی به استفاده از جرثقیل ندارد.
• بتن کششی در این جا توسط بلوک جایگزین می شوند که این امر دلیل اقتصادی بودن این نوع سقف هاست.
• با اجرای این عنصر سازه ای، امکان اجرای همزمان چند سقف وجود دارد.
• استفاده از این نوع سقف مصرف گچ و خاک را کاهش می دهد و یکنواختی بیشتری در زیر سقف ایجاد می کند.
• نوعی عایق صوتی، حرارتی و رطوبتی می باشند.
• مقاومت و استحکام آن ها در برابر آتش سوزی بسیار بالا می باشد.

معایب اجرا سقف تیرچه بلوک

• اجرا آن در مکان هایی که سقف قوسی و مثلثی شکل می باشد، با محدودیت هایی رو به رو می باشد.
• در مقایسه با سقف دال بتنی و کامپوزیت از صلبیت لازم برخوردار نمی باشد.
• امکان شکستگی پاشنه تیرچه وجود دارد.
• حداکثر دهانه قابل پوشش با استفاده از سقف تیرچه بلوک 8 متر می باشد.
• به دلیل نظارت کم، امکان استفاده از میلگردهای تکه ای و جوش خورده وجود دارد.
• اگر جا به جایی آن در فواصل طولانی انجام شود، امکان آسیب به بتن های تیرچه وجود دارد.
• به دلیل اینکه ریزش بتن در تیرچه و سقف در دو مرحله جداگانه انجام می شود، امکان ناهماهنگی بین آن ها وجود دارد. برای حل این مشکل باید حتی المقدور باید زمان بین نصب و بتن ریزی را کوتاه کرد.

انواع تیرچه بلوک

سقف های تیرچه بلوک به 4 دسته زیر تقسیم می شوند:

تیرچه بتنی

تیرچه بتنی، المانی است که از بتن و آرماتورهای فولادی و در کارخانه تولید می شود. در ساختار آن ها بلوک ها در میان تیرچه ها قرار گرفته و با بتن پوشیده می شوند. بر اساس روش تولید، تیرچه های بتنی در دو دسته خرپایی و پیش تنیده قرار می گیرند.

قیمت تیرچه بتنی بر اساس طول و ارتفاع آن، متغیر می باشد. برای ساخت تیرچه بتنی، آرماتورهای اصلی مورد نیاز سقف باید به یک شبکه خرپایی با ایستایی کافی متصل شوند.

تیرچه پاشنه بتنی

به قسمت بتنی تیرچه خرپایی، پاشنه بتنی اطلاق می شود. این قسمت محل قرار گیری بتن بوده و به عنوان پوشش دهنده و مهار کننده میلگردهای زیرین خرپا عمل می کند.

تیرچه پاشنه بتنی در اجرا سقف از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در صورتی که مشکلی در ساختار آن وجود داشته باشد، جایگذاری بلوک ها با سختی رو به رو می شود.

تیرچه کرومیت یا تیرچه فلزی

سقف کرومیت که تیرچه فلزی نیز نام دارد، از یک تسمه یا ورق و دو بال در قسمت فوقانی و تحتانی تشکیل می شود. از مزایای استفاده از تیرچه کرومیت، افزایش سرعت اجرا سقف می باشد.

عموما وزن این تیرچه ها با بارگذاری مسکونی و استفاده از تیرچه های 5 تا 6 متری نباید بیش از 10 کیلوگرم باشد. از عوامل تاثیرگذار بر قیمت تیرچه کرومیت، طول آن می باشد.

تیرچه صنعتی

تیرچه های صنعتی یا ماشینی متشکل از خرپایی فلزی است که میلگردهای برشی آن با استفاده از نقطه جوش به آرماتورهای تحتانی و فوقانی متصل می شوند. از عوامل موثر در قیمت تیرچه صنعتی، طول و ابعاد آن می باشد.

بلوک

در ساخت سقف تیرچه بلوک، این عنصر نقش پر کننده و در حکم قالب بتن می باشد. این بلوک ها باید دارای ویژگی هایی باشند.

برای مثال در صورتی که قدرت جذب آب آن ها از 20 درصد بیش تر باشد، رطوبت گچ و خاک جذب آن می شود و پوک شدن آن را در پی دارد. هم چنین اگر این میزان از 13 درصد کم تر باشد، چسبندگی ملات به آن کم می شود و امکان طبله کردن آن وجود دارد.

بلوکی که به منظور ساخت این نوع سقف مورد استفاده قرار می گیرد، بلوک پلی استایرن می باشد. از مزایا استفاده از این بلوک می توان به کاهش وزن سقف در حدود صد کیلوگرم در هر متر مربع اشاره کرد.

هم چنین به کارگیری آن ها سرعت اجرا را تا اندازه زیادی بالا می برد. این محصول در مقابل آتش سوزی مقاوم می باشد. نکته مهم استفاده از نمونه هایی است که از دانسیته بالا برخوردار می باشد و ساخت آن ها بر اساس استانداردها صورت بگیرد.

مراحل ساخت بلوک مورد استفاده در تیرچه بلوک

در ابتدا برای تهیه ملات بلوک، آب را با 15 فرغون فیلر، 1 فرغون ماسه بادی و 210 کیلوگرم سیمان مخلوط کنید. این مواد برای تولید حدود 180 عدد بلوک کافی می باشد. پس از حاضرشدن ملات، آن را در دستگاه بلوک زنی قرار دهید.

این دستگاه ها قادرند 4 بلوک را به طور همزمان تولید کنند. پس از این که بلوک ها حاضر شدند، آن ها را بر روی سکویی قرار دهید تا خشک شوند. سپس هر روز به آن آب دهید تا از پوکی آن جلوگیری شود. بلوک ها در هوای آفتابی، پس از هفت روز حاضر و قابل استفاده می شوند.

نحوه انبار نمودن تیرچه بلوک

برای انبارکردن و قراردادن تیرچه ها بر روی یکدیگر باید احتیاط لازم صورت پذیرد. چرا که باید به گونه ای قرار گیرند که بتن موجود در زیر آن ها خرد نشود. بهتر است تیرچه ها به پهلو خوابانده نشوند و بیش تر از ده ردیف بر روی هم قرار نگیرند.

نحوه اجرا سقف تیرچه بلوک

در ابتدا باید تیرچه ها را بر روی پل های اصلی یا همان تیرهای فلزی کار بگذارید. فاصله بین تیرچه ها را با بلوک های توخالی پر کنید و پس از اینکه میلگردهای حرارتی و میلگردهای تکمیلی را نصب کردید، بتن دال سقف را بریزید.

به محض این که تیرچه ها و بلوک های انتهایی بین دو تکیه گاه اصلی قرار گرفتند، شمع بندی و قالب بندی به وسیله چهار تراش عمود بر تیرچه که در مورد تیرچه ها پیش ساخته خرپایی، فاصله آن ها از همدیگر ۱ تا ۱.۲ متر است، انجام می شود.

همچنین آرماتورهای اصلی تیرچه باید به طول 15 تا 10 سانتی متر با تیرهای اصلی درگیر شوند و به هیچ وجه نباید این آرماتورها را به تیرهای فلزی جوش داد.

تیرچه ها به استثنا تیرچه ها با جان باز، قبل از یکپارچه شدن سقف، توانایی تحمل بار را ندارند و باید توسط تعدادی چهارتراش و پایه به طور مناسبی نگهداری شوند.

در زمان اجرا باید خیز مناسبی به تیرچه ها به سمت بالا داد تا بعد از اجرا و یکدست شدن سقف، این خیزها برداشته و حذف شوند. مقدار استفاده از خیز در کارگاه ها با تجربه بدست می آید اما معمولا برای هر متر طول دهانه، 2 میلی متر خیز را در نظر می گیرند.

در واقع چار تراش و شمع باید به گونه ای نصب شوند که بتوانند در برابر نیروهای وارده مقاومت کنند. این تراش ها و شمع ها را باید طبق اصول و قواعد مربوط به آن ها، به یکدیگر متصل کنید. دقت کنید که زمان برداشتن پایه ها باید طبق مندرجات آیین نامه بتن ایران انجام گردد.

نکات اجرایی

• عرض تیرچه ها نباید از 10 سانتی متر کم تر باشد.
• فاصله قرارگیری محور تا محور دو تیرچه متوالی باید از 70 سانتی متر کم تر باشد.
• حداقل فاصله دو بلوک بعد از نصب در دو سمت یک تیرچه نباید از 6.5 سانتی متر کم تر باشد.
• بتن پوششی بخش بالایی تیرچه باید کم تر از یک دوازدهم فاصله محور تا محور تیرچه ها باشد.
• قطر سقف برای تیرهایی با تکیه گاه ساده نباید از یک بیستم دهانه کم تر باشد.
• حداکثر دهانه مورد پوشش قرارگرفته یا تیرچه های منفرد، نباید از 8 متر بیش تر شود.

کلام آخر

ما در این نوشته به بررسی نوعی سقف به نام سقف تیرچه بلوک پرداختیم. همانطور که در بالا گفتیم سقف های تیرچه بلوک در صنعت ساختمان و به خصوص در ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

اکثر مردم به دلیل هزینه های کمتر این نوع سقف نسبت به برخی سقف ها و همچنین سهولت در نصب و اجرا آن، این نوع سازه را انتخاب می کنند.

امیدواریم این نوشته از ساختمانچی اطلاعات مفیدی را در اختیار شما کاربران گرامی قرارداده باشد. نظرات خود را در مورد این مطلب با ما در میان بگذارید.