آشنایی با مهم ترین اجزاء و قطعات جرثقیل

قطعات جرثقیل در واقع اجزای اصلی تشکیل دهنده یک جرثقیل هستند که هر کدام نقش و کاربرد مشخص و جداگانه ای از دیگر قطعات دارند و در انواع مختلف جرثقیل مثل بازویی، سقفی یا ماشینی متفاوت هستند و لازم به ذکر است که هر کدام از این قطعات اصلی خود شامل بخش ها و اجزای متفاوتی نیز می باشند.

در این مقاله قصد داریم شما را با قسمت های اصلی و مهم ترین اجزا تشکیل دهنده یک جرثقیل که در تمام انواع آن مشترک می باشد آشنا کنیم و کاربرد هر کدام را جداگانه توضیح دهیم. با ساختمانچی همراه باشید.

قسمت های اصلی انواع جرثقیل ها

قلاب

قلاب ها از قطعات لازم برای نگهداری و رها کردن بارها هستند. بدین صورت که بار با استفاده از قلاب به بالابر و به افکت نهایی متصل می شود و یکی از اجزاء مهم در جرثقیل های سقفی و دروازه ای می باشد.

قلاب طراحی های مختلفی دارد و اصطلاحا به برخی از آن ها، قلاب های ۲ به ۱ می گویند. یعنی یک سیم بکسل از یک سوی قلاب وارد و از سوی دیگر قلاب خارج می شود و بر روی بدنه بالابر متصل می گردد.

در برخی از قلاب ها که نسبت به تناژها با یکدیگر متفاوت هستند و از آن ها برای جرثقیل های سنگین استفاده می شود بر روی بدنه جرثقیل سقفی یا جرثقیل های دروازه ای نیز قرقره هایی جهت رفت و برگشت سیم بکسل قرار می گیرد که با این عمل می توان توان بار برداری جرثقیل ها را افزایش داد.

بالابر

بالابر قطعه ای است که با نگه‌داشتن، بالا یا پایین آوردن بار با استفاده از طناب سیم یا زنجیر، باعث ایجاد وضعیت بالا بردن در سیستم های بالابر شود و می تواند با دست، برق و یا با هوای فشرده (پنوماتیک) کار کند.

پمپ هیدرولیک

بسیاری از قسمت های مختلف جرثقیل متحرک از فشار هیدرولیکی برای جابجایی و بلند کردن بارهای سنگین استفاده می کنند و پمپ هیدرولیک همان چیزی است که فشار را به این سیستم ها وارد می کند.

بوم

مهم ترین قسمت جرثقیل، بوم است، زیرا برای اهداف اصلی که جرثقیل برای آن منظور تولید شده، استفاده می شود. به طوری که می توان نوع جرثقیل را با بوم آن تشخیص داد. 

تلسکوپ یا همان بوم جرثقیل از فولاد و الیاژ های آن تولید می شود که با هیدرولیک به صورت خشاب مانند یک به یک داخل یکدیگر قرار می گیرند.

بدنه جرثقیل

در بدنه جرثقیل از هیچ گونه هیدرولیکی استفاده نمی شود و بوم و جک ها و سایر مکانیزم به آن متصل می شود و جرثقیل را تشکیل می دهد. جرثقیل از چند نوع فلز و الیاژ با وزن کم و توانایی استحکام بالا تشکیل می شود. البته بدنه جرثقیل در بوم بلند و جرثقیل های کفی کاملا متفاوت است ولی اغلب اتاق فرمان یا لیورها در کنار جرثقیل قرار دارد.

جک های تعادل جرثقیل

جک ها از پمپ هیدرولیکی و تلسکوپ تشکیل می شوند و کارکرد آن ها این است که جرثقیل را از زمین فاصله می دهند و آن را مقداری از زمین جدا می کنند که باعث می شود فشار از چرخ ها برداشته شود. همچنین سبب می شوند وزن بار در سطحی بیشتر تقسیم شود که در نتیجه جرثقیل توانایی بلند کردن بار بیشتری داشته باشد.

وینچ

وینچ بیشتر برای نگهداری کابل ها یا طناب های سیم استفاده می شود و در صورت لزوم آن ها را بالا و پایین می کند در ظرفیت های پایین مخصوصا کمتر از ۲ تن، وینچ های زنجیری بدلیل حجم و وزن کمی که دارند بیشتر کاربرد دارند و در جرثقیل هایی با ظرفیت بالا وینچ های بکسلی کاربرد بیشتری دارند.

دنده

دنده، روتکس دنده ای است که در زیر کابین برای چرخش کابین و رونق در زاویه هایی که تعریف می شود استفاده می شود و معمول ترین قسمت جرثقیل های کامیونی است.

چرخ دستی

عملکرد مهم چرخ دستی پشتیبانی از بالابر می باشد و در امتداد پل جرثقیل حرکت می کند. چرخ دستی را می توان به گونه ای طراحی کرد که از بالا یا پایین اجرا شود و می تواند در یک سیستم ردیابی مسیر باشد یا بر روی یک تیر اجرا شود.

پل

پل جزء اصلی سازه بالابر است که در عرض سیستم جرثقیل قرار دارد و وینچ ها را به هم متصل می کند و بالابرها و چرخ دستی ها را نگه می دارد. این قطعه می تواند یک یا دو تیر و از نوع جعبه محصور یا دارای تیر باشند که بستگی به نیاز شما و طبقه بندی بار کار انجام شده دارد.

ستون ها

در مواقعی که سیستم پشتیبانی جرثقیل بخشی از ساختمان نمی باشد برای پشتیبانی از آن باید از ستون هایی استفاده کرد و بلندی ستون ها بستگی به فضای شما و این موضوع دارد که بالابر شما می تواند تا چه اندازه بالا برود.

جرثقیل های شیب دار دارای یک ستون هستند در حالی که جرثقیل های سقفی به اندازه موردنیاز ستون دارند تا از سیستم بالابر ایمن پشتیبانی کنند. 

باند

باند همان چیزی است که پل از آن عبور می کند و جرثقیل را به بالا و پایین منتقل می کند. باندها می توانند بخشی از ساختمان باشند یا توسط ستون ها پشتیبانی شوند. 

بارکش انتهایی

بارکش های انتهایی که در دو طرف پل واقع شدند پل را به بالا و پایین باند منتقل می کنند. این بارکش ها دارای چرخ هایی هستند که بر روی ریل حرکت می کنند و می توانند تا 8 چرخ وابسته به ظرفیت جرثقیل داشته باشند.

سیستم برق

میزان برق و در دسترس بودن برق، سیستم الكتریكی مورد نیاز برای یك سیستم بالابرنده را مشخص می كند. سیستم های کابل، میله های رسانای عایق بندی شده و جعبه های قدرت، برق را از ساختمان به سیستم بالابر می رسانند.

کنترل ها

می توان کنترل ها را نصب کرد، ریموت هایی که با باتری کار می کنند داشت یا یک نوع آویز داشت. کنترل ها موتورهای محرک و بالابر را برای کنترل بالابر و سرعت برای موقعیت دقیق بار کار می کنند.

اکثر سیستم های جرثقیل را می توان با آویزهای از راه دور مقاوم سازی کرد (عملکرد از راه دور در بسیاری از شرایط یک گزینه ایمن تر است).

موتور گیربکس

در بعضی از جرثقیل ها حرکت در حالات مختلف گاهأ تا چندین مورد می باشد؛ مثل جرثقیل های سقفی که علاوه بر حمل و جابجایی در یک نقطه، نیاز به حمل تا چندین متر به صورت افقی و یا بعضأ در حالت عمودی می باشد، در این نوع جرثقیل ها مجموعه الکتروموتورها و گیربکس هایی وجود دارند که تمامی نیازهای حرکتی را مرتفع می سازند.

هر چقدر توان جرثقیل بالاتر باشد الکتروموتور و گیربکس قوی تری در ساخت آن به کار برده می شود، ولی درکل در طراحی و ساخت جرثقیل ها از دو نوع گیربکس حلزونی و خورشیدی استفاده می شود.

ضربه گیرها

انواع ضربه گیرها برای کاهش ضربه جرثقیل طراحی می شوند و ضربه گیرهای انرژی جرثقیل را با به حداقل‌رساندن کاهش نیرویی که جرثقیل به انتهای مسیر می رسد به حالت استراحت و توقف کنترل‌شده در می آورند. 

ضربه گیر را می توان به اجزای مختلف جرثقیل متصل کرد. به ضربه گیرها توقف جرثقیل نیز می گویند و جایگزینی سپرهای‌فرسوده می تواند باعث افزایش عمر جرثقیل شما شود.

افکتورهای نهایی

افکتورهای نهایی قسمت گیرایی سیستم جرثقیل هستند. آن ها را می توان به سادگی کابل کشی یا تسمه کشی کرد و روش های زیادی برای بار وجود دارند.

افکتورهای نهایی زمانی که برای بالا بردن بار خاص شما طراحی شوند بسیار کارآمد هستند. یک افکتور نهایی سفارشی در جرثقیل برای بلند کردن بار شما تا ایمن تر، سریع تر و دقیق تر حمل شود.

قطعات اصلی جرثقیل سقفی 

• سیستم ها و موتورهای قدرت
• قطعات الکتریکی
• قطعات مکانیکی
• کنترل ها

سایر قطعات جرثقیل سقفی

• تیرپل: این قسمت از جرثقیل توسط تیرهای فولادی تشکیل می شود و از فولاد A-36 به طور کلی استفاده می شود. می توان گفت این مدل یکی از بزرگ ترین و سنگین ترین عناصر جرثقیل است. این پل با استفاده از ریل در جهتی عمود بر خطوط حرکت می کند.
• قاب واگن برقی: سازه ای است با شکل، ابعاد و وزن متغیر، زیرا متناسب با نیاز هر جرثقیل طراحی و تولید می شوند که با توجه به ظرفیت بار و نوع سرویس متفاوت است.
• تجهیزات بالابری: بلوک هوک در میان تجهیزات بالابری بخشی است که وظیفه انجام حرکات بالا بردن و کاهش بار را دارد. ریل باند نیز سازه ای است که عملکرد آن پشتیبانی از تیرهای پل جرثقیل است و توسط آن تغییر مکان و هدایت همان تحت تأثیر قرار می گیرد. 
• بالابر ها و چرخ دستی های زنجیری و بالابر با کابل استیل: بالابرهای زنجیره ای موتورهای زنجیری هستند که برای بلند کردن بار استفاده می شوند. چرخ دستی ها بالابر یا بالابرهای دستی را جابجا می کنند. بالابرهای دارای کابل فولادی، موتورهایی هستند که به یک طبل متصل می شوند، جایی که کابل فولادی در یک درام پیچیده می شود که دارای قلاب است و بار جرثقیل را بالا می برد.

قطعات اصلی جرثقیل دروازه ای

تیر اصلی

تیر اصلی در کنار تکیه گاه ها، سیستم ساختاری اساسی جرثقیل را تشکیل می دهد و وظیفه آن این است که به عنوان سکویی برای حرکت واحد حمل و نقل کالابر و همچنین پشتیبانی از تلاش هایی که از آن دریافت می کند، باشد. علاوه بر این، می تواند کابین کنترل، سیستم های مختلف الکترومکانیکی یا دروازه های دسترسی برای نگهداری را در خود جای دهد.

تیر اصلی توسط یک تیرآهن فلزی از ابعاد بالا تشکیل می شود. ساختار اصلی جرثقیل های دروازه ای اساساً توسط تیرچه جعبه ای در ورق های فولادی با حداقل ضخامت ۸ میلی متر تشکیل می شود. 

چرخ دستی

چرخ دستی سازه ای که اجزایی آن سیستم بالابری را برای جرثقیل های مجهز به وینچ باز یا برای حمایت از بالابر برای جرثقیل های مجهز به این نوع قطعات تشکیل می دهند. شکل، ابعاد و وزن آن متغیر است، زیرا متناسب با نیاز هر جرثقیل طراحی و تولید می شود که با توجه به ظرفیت بار و نوع سرویس متفاوت است.

قلاب جرثقیل

طناب قلاب و بالابر دستگاهی است که از دو یا چند قرقره و یک طناب، کابل یا زنجیر تشکیل می شود و به طور متناوب تهدیدهای مختلف هر یک از آن ها را پشت سر می گذارد.

آن ها اجازه می دهند تا باری را وارد کنند که نیرویی کمتر از وزنی را که باید جابجا شود وارد می کند. بالابر مکانیسمی است که امکان جابجایی عمودی بار را با استفاده از مزیت مکانیکی تولیدی توسط عملکرد حداقل دو قرقره فراهم می کند.

شاخه ها می توانند زنجیر باشند و در صورت کم بودن بار یا کابل های فولادی. قلاب کمکی می تواند تک پیک (استاندارد) و با سایر مشخصات برای قلاب اصلی باشد.

حرکت قلاب کمکی مستقل از حرکت ماشین خواهد بود و در امتداد تیر خارجی پل در نزدیکی دیواره های جانبی حرکت خواهد کرد. هر دو قلاب، اصلی و کمکی باید دارای یک گاوصندوق مکانیکی باشند و نگهدارنده قرقره باید با لوازم جانبی لازم برای روانکاری بلبرینگ های هر یک از قرقره ها همراه باشد.

اجزای جرثقیل برجی

• گردون: قسمت گردون روی دکل نصب می شود و گردش فلش و بازوی تعادلی روی تاور را امکان پذیر می کند.
• کابین اپراتور: کابین اپراتور اغلب روی بخش گردان نصب می شود. در درون کابین حتما بایستی جدول بار که مخصوص آن نوع تاورکرین خاص است قرار داده شود. این مورد حتما در چک لیست بازرسی وجود دارد. اپراتور بایستی با دستورالعمل استفاده از جدول فوق آشنا باشد.
• جیب یا فلش: اتاقک بازرسی اغلب روی این بخش نصب می شود. همچنین نصب شاریوت یا همان کالسکه با قلاب و سایر متعلقات روی این قسمت می باشد.
• قلاب: هوک یا قلاب قسمتی است که بار به آن بسته می شود. قلاب بایستی دارای شیطانک (قلاب ضامن) بوده و هیچ گونه جوشکاری روی آن انجام نشود، در غیر این صورت در بازرسی رد می گردد.
• بلوک های بتونی: این بلوک ها در قسمت انتهای بازوی تعادلی قرار دارند. در بعضی مواقع روی قسمت پایه نصب می شوند تا اتصال مطلوب به زمین وجود داشته باشد.

اجزای تشکیل‌دهنده جرثقیل متحرک

۱- مرکز چرخش

۲- چرخ دنده

۳- سیلندر بالابرنده بوم

۴- اتاق راننده

۵- سر بوم اصلی

۶- بوم افزایشی

۷- هوک (قلاب)

۸- بالابر اصلی

۹- بالابر کمکی

۱۰- وزنه تعادلی

۱۱- موتور

۱۲- کفشک جک های تعادلی

کلام پایانی

قطعات جرثقیل بخش های تشکیل‌دهنده یک جرثقیل هستند. این قطعات هر کدام کاربرد و ویژگی های خاص خود را دارند و می توان گفت در انواع مختلف جرثقیل این بخش ها کمی متفاوت هستند.

در این مقاله مهم ترین قطعات تشکیل‌دهنده یک جرثقیل را معرفی و کاربری هر کدام را کاملا توضیح دادیم. امیدواریم مطالب فوق برای شما مفید باشد.

سوالات متداول