آیا با انواع طرح های توسعه شهری آشنایی دارید؟ آیا می دانید استفاده از این طرح ها سبب می شود تا علاوه بر زیبایی چهره شهر، نظم و انضباط نیز در شهر حاکم شود و از هرج و مرج جلوگیری گردد؟
امروزه با توجه به توسعه روز افزون شهرها و جلوگیری از رشد بی رویه و بی قاعده آن ها، طرح های بسیاری برای توسعه آن ها ارائه می شود تا ساختمان ها به صورت مرتب در کنار یکدیگر قرار بگیرند و بتوان به طرح و نقشه ای منطقی برای شهرها دست یافت. چند نمونه از این طرح ها را در این قسمت بیان می کنیم. با ساختمانچی همراه باشید.
نمونه طرح های توسعه شهری
شهر ستاره ای یا شعاعی
وجود شبکه راه های اصلی و پرتردد که در مسیرشان معمولا فعالیت های مختلف شهری مانند فعالیت های صنعتی، انبار و امثال آن وجود دارد از یک طرف و از طرفی وجود موانع و محدودیت های فیزیکی مثل کوه، دره، باتلاق و نظیر این ها ممکن است شرایطی را تحمیل کند که شهر بافتی ستاره ای در طول شبکه ی راه های اصلی به خود بگیرد.
اگرچه گسترش شهر به صورت ستاره ای باعث خالی ماندن زمین در فاصله بین شعاع های آن می گردد، ولی همین اراضی، بهترین موقعیت را جهت توسعه فضای سبز، جنگل کاری و پارک فراهم می کند.
مدل ستاره ای بیشتر الگویی جهت شهرهای متوسط تا بزرگ است. این الگو می تواند دارای یک هسته مرکزی با کاربردهای متفاوت باشد. این مدل پایه و اساس شهرهای واشنگتن و مسکو است.
لازم به ذکر است تثبیت این مدل به ندرت امکان پذیر است. زیرا جهت حفظ بافت به مراقبت زیادی نیاز دارد. همچنین هر قدر شهر توسعه یابد، شعاع های شهر از همه فاصله می گیرند و این مشکل تنها با احداث اتوبان های حلقوی رفع می شود.
شهر اقماری
یکی از راه های توسعه ی شهرهای جدید، پخش جمعیت و تاسیسات شهری به صورت اقماری است. در این طرح معمولا فعالیت های اصلی اقتصادی و تجاری در هسته مرکزی و داخلی شهر ایجاد می شود.
نواحی پیرامون عهده دار اسکان قسمتی از جمعیت می شود که البته برای کاهش ترافیک و تردد می توان قسمتی از فعالیت های شهری به همراه بخشی از جمعیت به صورت اقماری در حومه شهر اصلی واقع شود.
هنگامی که شهر مرکزی بیش از حد گسترش یابد، بازدهی و کیفیتش را از دست می دهد. بنابراین شهر مرکزی باید در ابعاد تعیین شده باقی بماند.
پس از تکمیل ظرفیت شهر با ایجاد امکانات جدید، شهری اقماری در مجاورت آن احداث گردد. این ایده بیش از تمام ایده های دیگر، خصوصا در مورد توسعه های منطقه ای قابل قبول بوده و به مرحله اجرا رسیده است.
شهر خطی
طرح خطی به الگویی اطلاق می شود که در آن توسعه ی شهر به تبعیت از راه آهن، فضای سبز، باغ ها، شاهراه ها، رودها و کانال ها و شبکه های عمده ارتباطی به صورت خطی و در اطراف این مسیرها انجام می شود.
بزرگ ترین اشکالی که طرح توسعه خطی شهر با آن مواجه است، فقدان مرکزیت است. مزیت اصلی اش این است که در هیچ نقطه شهر، مرکز عمده ای که تراکم در آن بالا باشد، وجود ندارد.
شهر گسترده یا شطرنجی
در این طرح با تکیه بر توسعه شبکه راه ها و ساختن جاده های متعدد، گسترش شهرها و نواحی جمعیتی آن ها به صورت پراکنده، انجام می شود.
آن چه در طرح گسترده مشاهده می شود، عدم وجود سیمای شهری در مرکز شهر است. زیرا تمام تاسیسات و خدمات شهری در همه جای شهر به طور یکسان و هماهنگ یافت می شود.
بزرگ ترین مشکل این طرح وجود فاصله هایی است که در نقاط مختلف آن وجود دارد. پس از توسعه شهر، رسیدن از نقطه ای به نقطه دیگر، مدت زمان زیادی طول خواهد کشید.
مدل کهکشانی شهر
این طرح به نام طرح گسترده هسته ای نیز شهرت دارد. این طرح در واقع همان طرح گسترده است. اما به اندازه طرح گسترده دقیق نیست و بیشتر طرحی بین طرح گسترده و طرح متمرکز می باشد.
مدل حلقه ای شهر
در این طرح دور تا دور بافت، گره های شهری وجود دارند و در امتداد خطوط اصلی حمل و نقل آن، شهر گسترش می یابد. در واقع این مدل شبیه الگوی خطی است با این تفاوت که خطوط آن به جای این که مستقیم باشند و از مرکز فاصله بگیرند، به شکل دایره ای و به موازات مرکز شهر، حواشی و بافت های اطراف را شامل می شوند. بعضی از شهرهای هلند براساس این طرح احداث می شوند.
شهر در مدل متمرکز
مدل گسترده توجهش به پراکندگی اجزای شهر بود، اما در این طرح نقطه ی توجه به تمرکز شهر است. در واقع بافت های متمرکز و گسترده در نوعی تضاد و رقابت با یکدیگر هستند.
شهر در مدل شبکه محوری باروک
این مدل بدین نحو شکل می گیرد که در اطراف ساختمان های نمادین مهم، کانون های شهری ایجادشده و با اتصال این کانون ها توسط خیابان های اصلی شهر بدین مدل شکل می گیرد.
مرز و حدود خیابان ها باید کنترل شود تا یکپارچگی شهر علیرغم تنوع در بافت ها محسوس باشد. احساس یکپارچگی را می توان با محوطه سازی خیابان ها، نمای هماهنگ، کنترل ارتفاع ساختمان ها و نظیر این موارد ایجاد کرد.
کلام پایانی
ما در این نوشته از ساختمانچی به بررسی چند مورد از نمونه های طراحی شهری پرداختیم. همانطور که گفتیم این طرح ها در شهرها اجرا می شوند تا علاوه بر زیباسازی چهره شهر، نظم و قانون مندی در شهر اجرا شود و از هرج و مرج جلوگیری گردد.
امیدواریم مطالعه این نوشته برای شما مفید بوده و به اطلاعات مورد نیاز خود در این زمینه دست یافته باشید. در صورت تمایل می توانید نظرات خود در این باره را با ما در میان بگذارید.
